Ζακ Ριβέτ: Ένας από τους στυλοβάτες της «Nouvelle Vague»

Ο γάλλος σκηνοθέτης Ζακ Ριβέτ (Jacques Rivette), γνωστός στους σινεφίλ για το πειραματικό και υποβλητικό ύφος των ταινιών του, είναι ένας από τους πρωτεργάτες της «Νουβέλ Βαγκ» («Nouvelle Vague»), του «Νέου Κύματος» του γαλλικού κινηματογράφου. Γύρισε συνολικά 20 ταινίες μεγάλου μήκους, 8 μικρού μήκους κι ένα τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ. Πολλές από τις ταινίες του δεν πέρασαν στο εμπορικό κύκλωμα, λόγω του μεγάλου μήκους τους. Χαρακτηριστική είναι η ταινία του «Noli me tagere» (1971), που διαρκεί 13 ώρες!

Η ίδρυση του «La Gazette du Cinéma» μαζί με τους Γκοντάρ, Τριφό, Ρομέρ

Ο Ζακ Ριβέτ γεννήθηκε την 1η Μαρτίου 1928 στην πόλη Ρουέν της βορειοδυτικής Γαλλίας. Προτού ασχοληθεί με τη σκηνοθεσία εργάστηκε ως κριτικός κινηματογράφου. Το 1950, μαζί με τους Ζαν Λικ Γκοντάρ, Φρανσουά Τριφό και Ερίκ Ρομέρ, ίδρυσαν το κινηματογραφικό περιοδικό «La Gazette du Cinéma», το οποίο έκλεισε ύστερα από πέντε τεύχη. Στη συνέχεια, οι τέσσερις εργάστηκαν για το εξαιρετικά επιδραστικό κινηματογραφικό περιοδικό «Cahiers du Cinéma», με τον Ριβέτ ν’ αναλαμβάνει την αρχισυνταξία του.

Με την προσθήκη του Κλοντ Σαμπρόλ, που έγραφε κι αυτός για το «Cahiers du Cinéma», οι πέντε κινηματογραφικοί κριτικοί έγιναν οι βασικοί σκηνοθέτες του κινηματογραφικού κινήματος της Νουβέλ Βαγκ, που θεωρεί τον σκηνοθέτη ως συγγραφέα (auter) της ταινίας, τον δημιουργό της που πρέπει να εκφράζει απόλυτα την προσωπική του άποψη. Το κίνημα προώθησε επίσης ένα πιο νατουραλιστικό κινηματογραφικό στιλ, με εξωτερικά γυρίσματα, φυσικό φωτισμό και αυτοσχέδιους διαλόγους.

Ξεκίνημα με μικρού μήκους ταινίες

Ο Ριβέτ ξεκίνησε την καριέρα του ως σκηνοθέτης τη δεκαετία του 1950 με ταινίες μικρού μήκους και το 1961 γύρισε την πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους με τίτλο «Το Παρίσι μας ανήκει» («Paris nous appartient»), σε παραγωγή των Κλοντ Σαμπρόλ και Φρανσουά Τριφό. Είναι μία ταινία μυστηρίου, με πρωταγωνίστρια μια νεαρή φοιτήτρια και θεωρείται μία από τις πρώτες δημιουργίες της «Νουβέλ Βαγκ».

Η επόμενη ταινία του «Η Μοναχή» («La Religieuse», 1966) γνώρισε εμπορική επιτυχία, βοηθούμενη από το γεγονός ότι η γαλλική κυβέρνηση την απαγόρευσε για ένα διάστημα λόγω της κυνικής της ματιάς της στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Η ταινία, η οποία βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του γάλλου φιλόσοφου και συγγραφέα Ντενί Ντιντερό, αφηγείται την ιστορία μιας νεαρής γυναίκας (την υποδύεται η μούσα της «Νουβέλ Βαγκ» Άννα Καρίνα) που αναγκάζεται να γίνει καλόγρια λόγω των ανυπέρβλητων οικονομικών προβλημάτων της οικογένειάς της.

«Η ωραία καβγατζού»

Η πιο γνωστή του ταινία και αυτή που εκτιμήθηκε περισσότερο από την κριτική είναι «Η ωραία καβγατζού» («La Belle Noiseuse», 1991), που βασίζεται χαλαρά στο διήγημα του Ονορέ ντε Μπαλζάκ «Το άγνωστο αριστούργημα». Προτάθηκε για πέντε βραβεία Σεζάρ (γαλλικά Όσκαρ), συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ των Καννών το 1991 και απέσπασε το μεγάλο βραβείο της κριτικής επιτροπής. Η ταινία, που διαρκεί 4 ώρες, αφηγείται την αντιπαράθεση ενός ώριμου ζωγράφου (Μισέλ Πικολί) και του γυμνού μοντέλου του (Εμανουέλ Μπεάρ), που αντιστέκεται στις προσταγές και τον αυταρχισμό του.

Η φιλμογραφία του

Από την υπόλοιπη φιλμογραφία του Ριβέτ, άξιες αναφοράς είναι η σουρεαλιστική ταινία «Η Σελίν και η Ζιλί πάνε βαρκάδα» («Céline et Julie vont en bateau», 1974), «Η συμμορία των τεσσάρων» («La Bande des quatre», 1988), μία ταινία με συνωμοσιολογικές αποχρώσεις, όπως και το ντεμπούτο του Ριβέτ, είχε ανησυχητικές συνωμοσιολογικές αποχρώσεις, και «Οι 36 όψεις του Πικ Σεν Λου» («36 vues du Pic Saint-Loup», 2009), που ήταν και η τελευταία του κινηματογραφική δημιουργία και η πιο σύντομη, καθώς διαρκεί μόλις 84 λεπτά.

Ο Ζακ Ριβέτ πέθανε στις 29 Ιανουαρίου 2016 στο Παρίσι, σε ηλικία 87 ετών.