Ζαν-Μαρί Στρομπ: Ο ασυμβίβαστος του γαλλικού σινεμά

Ο Ζαν-Μαρί Στρομπ (Jean-Marie Straub, γνωστός στους έλληνες σινεφίλ και ως Στράουμπ), ήταν ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς του στρατευμένου και αντικονφορμιστικού κινηματογραφικού από τη δεκαετία του ‘60. Η αναφορά στην καλλιτεχνική διαδρομή του δεν μπορεί να γίνει χωριστά από το δίδυμο που σχημάτισε με τη Ντανιέλ Ιγιέ, τη σύντροφό του από το 1954 μέχρι το θάνατό της το 2006, με την οποία αμφισβήτησαν τα παραδοσιακά αφηγηματικά και αισθητικά σχήματα του κινηματογράφου.

Το αυστηρά προσωπικό του ύφος χαρακτηρίζεται από τον μαρξιστικό στοχασμό, την εικονοκλαστική αντίληψη του ντεκόρ και, κυρίως, τη διαλεκτική προσέγγιση του κειμένου ενός βιβλίου ή ενός θεατρικού έργου, που αποτελούν τη βάση του κινηματογραφικού του έργου. Η κάποια ψυχρότητα που διακρίνεται στις ταινίες του αποτελεί το κύριο μειονέκτημα της φιλμογραφίας του, σύμφωνα με ορισμένους κριτικούς.

Ο Ζαν-Μαρί Στρομπ γεννήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 1933 στο Μετς της Γαλλίας και ξεκίνησε την καριέρα του στον κινηματογράφο ως βοηθός σπουδαίων σκηνοθετών, όπως ο Ζαν Ρενουάρ, ο Αμπέλ Γκανς, ο Ζακ Ριβέτ, ο Ρομπέρ Μπρεσόν και ο Αλεξάντρ Αστρίκ. Ήρθε κοντά στην ομάδα που δημιουργήθηκε από τους Ζακ Ριβέτ, Φρανσουά Τριφό και Ζαν-Λικ Γκοντάρ, τους πρωτοπόρους του «Νέου Κύματος» (Nouvelle Vague) και αρθρογράφησε στο εμβληματικό περιοδικό «Cahier du Cinema». Το 1958, διαμαρτυρόμενος για τον αποικιακό πόλεμο στην Αλγερία, αυτοεξορίστηκε στη Γερμανία, όπου κι έμελλε να παίξει σπουδαίο ρόλο στη δημιουργία του νέου γερμανικού κινηματογράφου.

Τα θεμέλια του ασυμβίβαστου ύφους του διδύμου Στρομπ-Ιγιέ θα τεθούν το 1967 με τη μεγάλου μήκους ταινία «Το χρονικό της Άννας Μαγδαληνής Μπαχ» («Chronik der Anna Magdalena Bach») και θα ακολουθήσει μία άλλη σπουδαία ταινία με τίτλο «Μαθήματα Ιστορίας», βασισμένη σε ένα ημιτελές έργο του Μπρεχτ, που πολλοί θεωρούν ως την πλέον χαρακτηριστική τους δημιουργία.

Άλλες σημαντικές τους ταινίες ήταν οι: «Klassenverhältnisse» («Ταξικές Σχέσεις», 1964), «Moses und Aron» (1975), «Der Tod des Empedokles oder: Wenn dann der Erde Grün von neuem Euch erglänzt» («Ο θάνατος του Εμπεδοκλή ή όταν η πράσινη γη ξαναλάμψεi πάνω σου», 1987) και «Sicilly» (1999). Το δίδυμο και μόνος ο Στρομπ γύρισε αρκετές ταινίες μικρού μήκους και κάποια ντοκιμαντέρ.

Το 2006 το ζευγάρι κέρδισε ένα ειδικό «Χρυσό Λέοντα» στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας για τους «νεωτερισμούς του στη γλώσσα του σινεμά».

Ο Ζαν-Μαρί Στρομπ πέθανε στο σπίτι του στο Ρόλε της Ελβετίας, στις 20 Νοεμβρίου 2022, σε ηλικία 89 ετών.