Ζαν-Ζακ Μπενέξ: Ο σκηνοθέτης της «Μπέττυ Μπλου»

Ο Ζαν-Ζακ Μπενέξ (Jean-Jacques Beineix) ήταν γάλλος σκηνοθέτης του κινηματογράφου, που πέρασε από την τηλεόραση και τη διαφήμιση στη μεγάλη οθόνη στις αρχές της δεκαετίας του ‘80. Υπήρξε η μεγάλη ελπίδα του αναγεννημένου – εκείνα τα χρόνια – γαλλικού κινηματογράφου από τις μεταρρυθμίσεις του γνωστού μας Ζακ Λανγκ, υπουργού Πολιτισμού του Φρανσουά Μιτεράν.

Όμως δεν δικαίωσε τις προσδοκίες, καθώς επικεντρώθηκε σε «αστραφτερές» ταινίες «διαφημιστικής αισθητικής» και δεν επένδυσε στη δραματουργία. Είναι γνωστός για τις ταινίες του «Ντίβα», «Φεγγάρι στον υπόνομο» και «Μπέττυ Μπλου», όλες γυρισμένες τη δεκαετία του ‘80.

Από την ιατρική στη… σκηνοθεσία

Ο Ζαν-Ζακ Μπενέξ γεννήθηκε στις 8 Οκτωβρίου 1946 στο Παρίσι από μεσοαστική οικογένεια. Ξεκίνησε να σπουδάζει ιατρική, αλλά την εγκατέλειψε τον Μάη του ‘68 και στη συνέχεια αποφάσισε ν’ ασχοληθεί με τον κινηματογράφο. Απέτυχε να εισαχθεί στην Ανωτάτη Κινηματογραφική Σχολή της Γαλλίας (IDHEC), αλλά βρήκε δουλειά ως βοηθός σε σκηνοθέτες, όπως ο Ρενέ Κλεμάν, Ζαν Μπεκέρ και ο Κλοντ Μπερί.

Ασχολήθηκε επίσης για ένα διάστημα με τη διαφήμιση. Ήταν μεταξύ άλλων ο δημιουργός ενός σποτ για την αντιμετώπιση του AIDS κι ενός διαφημιστικού του Σοσιαλιστικού Κόμματος για τις βουλευτικές εκλογές του 1986.

Το 1981 προβλήθηκε η πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους, το θρίλερ «Ντίβα» («Diva»), που γνώρισε μεγάλη εμπορική επιτυχία, αλλά «χτυπήθηκε» από την κριτική, που τη χαρακτήρισε ταινία «διαφημιστικής αισθητικής». Ακολούθησε το δραματικό θρίλερ «Το φεγγάρι στον υπόνομο» («La Lune dans le caniveau»), με πρωταγωνιστές τους Ζεράρ Ντεπαρντιέ, Ναστάζια Κίνσκι και Βικτώρια Αμπρίλ, που δεν είχε την εμπορική απήχηση της πρώτης του ταινίας, ενώ και η κριτική στάθηκε αρνητική απέναντί της.

Η παγκόσμια επιτυχία της ταινίας «Μπέττυ Μπλου»

Η επόμενη ταινία του «Μπέττυ Μπλου» («37°2 le Matin», 1986), που αφηγείται την ιστορία ενός παθιασμένου έρωτα, γνώρισε παγκόσμια επιτυχία, ήταν υποψήφια για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας και ανέδειξε διεθνώς τη μέχρι τότε άσημη ηθοποιό Μπεατρίς Νταλ, που υποδυόταν την Μπέττυ.

Μετά την «Μπέτυ Μπλου» το άστρο του άρχισε να δύει. Η δραματική ταινία του «Η Ροζελίν και τα λιοντάρια» («Roselyne et les Lions»), που προβλήθηκε το 1989 ήταν εμπορική αποτυχία, όπως και η επόμενη «ΙΠ-5, το Νησί των Παχυδέρμων» («IP5: L’Ile aux Pachydermes», 1992) με πρωταγωνιστή τον Ιβ Μοντάν.

Το 2001, έπειτα από εννέα χρόνια απουσίας, επέστρεψε στη μεγάλη οθόνη με τη μαύρη κωμωδία «Θανάσιμη έλξη» («Mortel Transfert»), που σημείωσε παταγώδη αποτυχία και τον άφησε καταχρεωμένο.

Ντοκιμαντέρ και αυτοβιογραφία

Αυτή ήταν η τελευταία ταινία μυθοπλασίας που γύρισε για τον κινηματογράφο, καθώς στη συνέχεια ασχολήθηκε με τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ και με τη συγγραφή της αυτοβιογραφίας του. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του ήταν εννέα φορές υποψήφιος για το βραβείο Σεζάρ (το γαλλικό Όσκαρ).

Ο Ζαν-Ζακ Μπενέξ πέθανε στις 13 Ιανουαρίου 2022 στο σπίτι του το Παρίσι, ύστερα από μακρά ασθένεια, σε ηλικία 75 ετών.