Πάλομαρ (απόσπασμα)

Το γυμνό στήθος

Ο κύριος Πάλομαρ περπατά κατά μήκος μιας ερημικής παραλίας. Συναντά ελάχιστους κολυμβητές. Μια νέα γυναίκα είναι ξαπλωμένη στην άμμο και κάνει ηλιοθεραπεία με γυμνό το στήθος. Ο Πάλομαρ, άνθρωπος διακριτικός, στρέφει το βλέμμα του προς το θαλάσσιο ορίζοντα. Ξέρει ότι σε παρόμοιες περιπτώσεις, όταν πλησιάζει κάποιος άγνωστος, οι γυναίκες συνήθως βιάζονται να καλύψουν τη γύμνια τους κι αυτό είναι κάτι που δεν του αρέσει: πρώτα γιατί είναι ενοχλητικό για την κολυμβήτρια που έκανε ήσυχα την ηλιοθεραπεία της· γιατί ο άντρας που περνά αισθάνεται ο ίδιος ενοχλητικός γιατί το ταμπού της γύμνιας επιβεβαιώνεται καθαρά ακόμα μια φορά· γιατί οι συμβατικότητες που γίνονται σεβαστές κατά το ήμισυ αναπαράγουν αβεβαιότητα και ασυνέπεια στην ανθρώπινη συμπεριφορά αντί ελευθερία και ειλικρίνεια.

Γι’ αυτό κι εκείνος, κάθε φορά που βλέπει από μακριά να κάνει την εμφάνισή του το μπρούντζινο ροζ σύννεφο ενός γυμνού γυναικείου μπούστου, βιάζεται να γυρίσει το κεφάλι του, έτσι ώστε η τροχιά του βλέμματός του να μείνει μετέωρη στο κενό διασφαλίζοντας έτσι το σεβασμό του για τα αόρατα όρια που περιστοιχίζουν τους ανθρώπους.

Όμως —σκέφτεται προχωρώντας και, αφού ο ορίζοντας μπροστά του έχει αδειάσει, αφήνοντας το οφθαλμικό του βολβό να κινείται πάλι ελεύθερα— εγώ, συμπεριφερόμενος με αυτό τον τρόπο δεν κάνω τίποτα άλλο από το να επιδεικνύω την άρνησή μου να δω, με άλλα λόγια ενισχύω απλώς τη σύμβαση που θεωρεί άνομη τη θέα ενός στήθους, δηλαδή βάζω ένα είδος διανοητικού στηθόδεσμου ανάμεσα στα μάτια μου και το γυμνό στήθος που, χάρη στο εκθαμβωτικό φως που φτάνει στα σύνορα του οπτικού μου πεδίου, μου φάνηκε δροσερό και ευχάριστο στη θωριά του. Το ότι δεν κοιτάζω, επομένως, σημαίνει πως σκέφτομαι αυτή τη γύμνια, πως με απασχολεί, κι αυτό κατά βάθος είναι επίσης μια στάση αδιάκριτη και οπισθοδρομική.

Γυρίζοντας από τον περίπατό του, ο Πάλομαρ περνάει πάλι μπροστά από την κολυμβήτρια, κι αυτή τη φορά κρατάει το βλέμμα του σταθερό μπροστά του έτσι ώστε αυτό ν’ αγγίζει ομοιόμορφα τον αφρό των κυμάτων που υποχωρούν, τους σκελετούς των βαρκών που είναι τραβηγμένες στην ξηρά, το σεντόνι των σφουγγαριών που είναι απλωμένα στην άμμο, το ολόγιομο φεγγάρι του ανοιχτόχρωμου δέρματος με τη μελαχρινή άλω της ρόγας, την γκρίζα ακρογιαλιά μπροστά σ ’ έναν ουρανό γεμάτο ομίχλη.

Να, λοιπόν —αναλογίζεται, ικανοποιημένος από τον εαυτό του ενώ συνεχίζει το δρόμο του,— τα κατάφερα έτσι ώστε το στήθος ν ’ απορροφηθεί εντελώς από το τοπίο, και το βλέμμα μου να μη βαρύνει περισσότερο από το βλέμμα ενός γλάρου ή μιας μουρούνας.

Είναι όμως πραγματικά σωστό να φέρομαι έτσι; — σκέφτεται και πάλι,— ή μήπως αυτή η στάση μου υποβιβάζει ένα ανθρώπινο πλάσμα στο επίπεδο των άψυχων πραγμάτων, το αντιμετωπίζει σαν να πρόκειται για ένα αντικείμενο και —ακόμα χειρότερα— θεωρεί αντικείμενο ό,τι σ ’ αυτό το άτομο ανήκει ειδικότερα στο γυναικείο φύλο; Μήπως συνεχίζω έτσι την πανάρχαιη συνήθεια της υπεροχής του αρσενικού που με τα χρόνια ρίζωσε κι έγινε αυθάδεια.

Κάνει στροφή και επιστρέφει στα βήματά του. Τώρα, αφήνοντας το βλέμμα του ελεύθερο να ταξιδέψει στην ακτή με μια αμερόληπτη αντικειμενικότητα, φέρεται έτσι ώστε, μόλις το στήθος της γυναίκας μπει στο οπτικό του πεδίο, να νιώσει μια διακοπή, μια ξαφνική παρουσία, σχεδόν ένα σπαρτάρισμα. Το βλέμμα προχωρά μέχρι ν’ αγκαλιάσει το τσιτωμένο δέρμα, υποχωρεί —λες και εκτιμά, μ’ ένα ελαφρύ ανασκίρτημα, την ιδιαιτερότητα αυτής της εικόνας και την αξία που έχει ήδη αποκτήσει— και για μια στιγμή μένει μετέωρο διαγράφοντας μια καμπύλη που συνοδεύει τις ανάγλυφες προεξοχές του στήθους από μια κάποια απόσταση, σαν να ξεφεύγει από αυτό αλλά και σαν να το προστατεύει, για να ξαναπάρει στη συνέχεια το δρόμο του λες και δεν έχει συμβεί τίποτα.

Νομίζω πως με αυτόν τον τρόπο η στάση μου είναι ξεκάθαρη —σκέφτεται ο Πάλομαρ— και δεν επιτρέπει παρανοήσεις. Κι όμως αυτό το υπεράνω όλων πέταγμα του βλέμματός μου δε θα μπορούσε τελικά να παρεξηγηθεί σαν μια στάση αλαζονίας, μια υποτίμηση αυτού που είναι και σημαίνει ένα στήθος, μια πρόθεση να το κρατήσω κατά κάποιο τρόπο σε απόσταση, στο περιθώριο ή σε μια παρένθεση;

Να λοιπόν, που γι εγώ με τη σειρά μου απομονώνω το γυναικείο στήθος σ ’ εκείνο το ίδιο σκοτάδι στο οποίο το είχαν εξορίσει αιώνες ολόκληροι σεξομανιακής αισχύνης και πόθου λες και ήταν αμάρτημα…

Μια τέτοια ερμηνεία συγκρούεται με τις καλύτερες προθέσεις του Πάλομαρ, ο οποίος αν και ανήκει σε μια ώριμη γενιά που έμαθε να συνδέει τη γύμνια του γυναικείου στήθους με την ιδέα της ερωτικής οικειότητας, χαιρετίζει με χαρά την αλλαγή ηθών, τόσο για όσα αυτή η αλλαγή σημαίνει σαν απόρροια μιας πιο ανοιχτής νοοτροπίας στην κοινωνία, όσο και γιατί μια τέτοια εικόνα τού είναι ιδιαίτερα αρεστή. Αυτή, λοιπόν, την αθώα του ενθαρρυντική άποψη θα ήθελε να μπορέσει να εκφράσει με το βλέμμα του.

Κάνει μεταβολή. Με αποφασιστικά βήματα κινείται ακόμα μια φορά προς το μέρος της γυναίκας που είναι ξαπλωμένη στον ήλιο. Τώρα το βλέμμα του, αφού θ’ αγκαλιάσει εύκολα το γύρω τοπίο, θα σταματήσει στο στήθος με μια ιδιαίτερη προσοχή αλλά ταυτόχρονα θα σπεύσει να το εντάξει σ ’ όλα εκείνα που του γεννούν μια ενθουσιώδη διάθεση καλοσύνης κι ευγνωμοσύνης: τον ήλιο και τον ουρανό, τα κυρτωμένα πεύκα και το γιαλό και την άμμο και τα βράχια και τα σύννεφα και τα φύκια, τον κόσμο που γυρίζει γύρω από τις δύο μικρές κορυφές με τα φωτοστέφανο.

Αυτό θα έπρεπε να είναι αρκετό για να καθησυχάσει εντελώς τη μοναχική κολυμβήτρια και να ξεκαθαρίσει το χώρο από παραπλανητικά συμπεράσματα. Μόλις όμως πλησιάζει και πάλι, εκείνη σηκώνεται ξαφνικά, καλύπτει τη γύμνια της, αναστενάζει, και απομακρύνεται με μια ενοχλημένη κίνηση της πλάτης σαν να δραπέτευε από την ενοχλητική επιμονή κάποιου σάτυρου.

Το νεκρό βάρος μιας παράδοσης κακοηθειών μάς εμποδίζει να εκτιμήσουμε σωστά τις πιο λαμπρές προθέσεις, καταλήγει με πίκρα ο Πάλομαρ.

Ίταλο Καλβίνο
Ίταλο Καλβίνο (1923 - 1985)

ιταλός συγγραφέας. («Διχασμένος Υποκόμης», «Αόρατες πόλεις»)

Βιογραφία

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΟ EMAIL ΣΑΣ

Εγγραφείτε στο Newsletter μας για να λαμβάνετε κάθε μέρα στο email σας τα σημαντικότερα άρθρα του «Σαν Σήμερα .gr»


ΜΟΝΑΔΙΚΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ ΜΕΛΟΥΣ

premium Γίνε συνδρομητής με μόλις 8 € / μήνα, στήριξε τον αγαπημένο σου ιστότοπο
και απόλαυσε premium περιεχόμενο, χωρίς διαφημίσεις!

ΜΑΘΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ