Γιάννης Γαΐτης

Ο Γιάννης Γαΐτης είναι έλληνας εικαστικός καλλιτέχνης, με διεθνή αναγνώριση και καριέρα. Έγινε γνωστός για τα «ανθρωπάκια» του, τις τυποποιημένες κατασκευές μέσω των οποίων περνούσε τα μηνύματά του για την αλλοτρίωση και την μαζικοποίηση του σύγχρονου ανθρώπου. Καλλιτεχνικά βρίσκεται ανάμεσα σε δύο γενιές. Στην προπολεμική γενιά των πρώτων εικαστικών της αφηρημένης ζωγραφικής και στη γενιά του ‘60.

Οι σπουδές και η πρώτη ατομική έκθεση

Ο Γιάννης Γαΐτης, με καταγωγή από την Τήνο και την Αρκαδία, γεννήθηκε στις 4 Μαρτίου 1923 στην Αθήνα. Με καλλιτεχνικές ανησυχίες από μικρός, το 1942 γράφτηκε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, με δάσκαλο τον Κωνσταντίνο Παρθένη, αλλά τον επόμενο χρόνο εγκατέλειψε τις σπουδές του, επειδή, όπως είχε δηλώσει, οι καθηγητές της σχολής δεν άφηναν πολλά περιθώρια στους σπουδαστές να εκφράσουν τη δική τους αντίληψη για την τέχνη.

Το 1944 οργάνωσε την πρώτη του ατομική έκθεση μέσα στο σπίτι του στην Αθήνα, επί της οδού Μαυρομματαίων 35. Το 1949, μαζί με τον Αλέκο Κοντόπουλο και άλλους καλλιτέχνες που εκφράζονταν μέσα από τις αφηρημένες τάσεις της ζωγραφικής, ίδρυσαν την καλλιτεχνική ομάδα «Οι Ακραίοι».

Το 1954 ο Γιάννης Γαΐτης πήγε στο Παρίσι και γράφτηκε στην Ακαδημία Γκραντ Σομιέρ. Έκτοτε και για πολλά χρόνια μοίραζε το χρόνο του ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γαλλία. Τον ίδιο χρόνο παντρεύτηκε τη γλύπτρια Γαβριέλλα Σίμωσι (1926-1999), με την οποία απέκτησε μία κόρη.

Ασχολούμενος κυρίως με τη ζωγραφική και σε πιο περιορισμένη κλίμακα με τη γλυπτική και τη χαρακτική, ο Γιάννης Γαΐτης ξεκίνησε από πορτρέτα, για να προχωρήσει σύντομα σε αφηρημένες εξπρεσιονιστικές και σουρεαλιστικές συνθέσεις, κυβιστικές και γεωμετρικές δημιουργίες και παράλληλα αφηρημένες συνθέσεις γλυπτικής από γύψο, αντίστοιχες με της ζωγραφικής του. Για ένα διάστημα οι δημιουργίες του συντίθενται από έντομα, ανθρωπάκια, πουλιά και φυτά, που υποδηλώνουν ένα παράλογο κόσμο.

Από τα μέσα της δεκαετίας του ‘60 άρχισε να διαμορφώνει τα γνωστά «ανθρωπάκια» του, τις τυποποιημένες ανθρώπινες φιγούρες που συνθέτουν ιστορίες και γίνονται σύμβολα ειρωνείας και κοινωνικής κριτικής. Ο ίδιος ήθελε τα «ανθρωπάκια» του να εκτίθενται στη φυσική τους θέση, μέσα στο πλήθος. «Ο κόσμος δεν θέλει να βλέπει τον εαυτό του ως ανθρωπάκι. Λέει εγώ δεν είμαι αυτός. Κι όμως, είναι» έλεγε.

Τα… γκράφιτι στους δρόμους της Αθήνας

Δεν είναι τυχαίο ότι ως μέλος της ΕΠΟΝ, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, σχεδίαζε γκράφιτι στους δρόμους της Αθήνας. «Ίσως από εκεί ξεκινούν αυτές οι τόσο επαναλαμβανόμενες και τόσο διαφορετικές μεταξύ τους γραμμές στα ανθρωπάκια του. Δεν είναι τυποποίηση, δεν είναι εμπορικό σχήμα αυτή η επανάληψη. Είναι κριτικό εργαλείο. Είναι σαν τη μοδίστρα, η "δουλειά" του Γαΐτη με τα ανθρωπάκια. Κάνει την ίδια βελονιά. Ποτέ το ίδιο φουστάνι...» τονίζει ο τεχνοκριτικός Ντένης Ζαχαρόπουλος. Με επίκεντρο τα «ανθρωπάκια» του, ο Γαΐτης δημιούργησε επίσης κατασκευές, υπερμεγέθεις γλυπτικές συνθέσεις, περιβάλλοντα και χάπενινγκ, ενώ τα μετέφερε και σε ρούχα, υφάσματα και παιχνίδια.

Ο Γιάννης Γαΐτης άφησε πίσω του έναν τεράστιο αριθμό έργων, διασκορπισμένων σ' όλο τον κόσμο. Η δίψα του και η αντοχή του στη δουλειά, του επέτρεψαν να συμμετάσχει στη διάρκεια σαράντα χρόνων δραστηριότητας, σε εκατό ατομικές και διακόσιες ομαδικές εκθέσεις. Δηλαδή σχεδόν δέκα εκδηλώσεις το χρόνο στην Ελλάδα και σε πολλές πόλεις του κόσμου (Ρενς, Τορίνο, Φλωρεντία, Χάβρη, Ρώμη, Ρίο ντε Ζανέιρο, Βενετία, Νέα Υόρκη, Μιλάνο, Λευκωσία, Σικάγο, Κολωνία. Γενεύη κ.α.). Συμμετείχε στην Μπιενάλε του Σάο Πάολο (1953, 1963, 1967) και στο Σαλόν ντε Κομπαρεζόν (1960, 1971, 1978).

Στις 16 Ιουλίου 1984, εγκαινιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη μεγάλη, αναδρομική έκθεση των έργων του. Λίγες ημέρες αργότερα, στις 22 Ιουλίου, ο Γιάννης Γαΐτης έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 61 ετών.