Β’ Ελληνική Δημοκρατία

Παύλος Κουντουριώτης (1924-1925)

Στις 25 Μαρτίου 1924, ανήμερα της εθνικής εορτής, η Βουλή με 253 ψήφους ενέκρινε ψήφισμα «περί εκπτώσεως της Δυναστείας των Γλυξβούργων και ανακηρύξεως της Δημοκρατίας», υπό τον όρο να εγκριθεί η απόφαση της Βουλής από τον λαό με δημοψήφισμα. Το ψήφισμα, που είχε υποβάλλει η κυβέρνηση του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, ανέθετε στον αντιβασιλέα ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη καθήκοντα ρυθμιστού του πολιτεύματος μέχρι να συνταχθεί ο νέος καταστατικός χάρτης της χώρας.

Η Βουλή, που είχε συντακτικό χαρακτήρα, είχε προέλθει από τις εκλογές της 16ης Δεκεμβρίου 1923, από τις οποίες απείχαν τα αντιβενιζελικά κόμματα. Την επομένη, 17 Δεκεμβρίου, ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ είχε αναγκαστεί να εγκαταλείψει την Ελλάδα, με απόφαση Επαναστατικής Επιτροπής. Η πολιτειακή μεταβολή επικυρώθηκε με το δημοψήφισμα της 13ης Απριλίου 1924.

Στις 19 Μαρτίου 1926, ο Παύλος Κουντουριώτης παραιτήθηκε μετά τις ραγδαίες εξελίξεις, που κατέληξαν στην επιβολή δικτατορίας από τον Θεόδωρο Πάγκαλο.

Θεόδωρος Πάγκαλος (1926)

Ο νέος ισχυρός άνδρας της χώρας προκήρυξε εκλογές για τις 4 Απριλίου για την ανάδειξη Προέδρου της Δημοκρατίας. Οι εκλογές έγιναν τελικά σε δύο δόσεις για τεχνικούς λόγους: στις 4 Απριλίου σε 12 νομούς και στις 11 Απριλίου στους υπόλοιπους 23. Μπροστά στην παρωδία εκλογών, που ετοίμαζε ο Πάγκαλος, τα κόμματα απέσυραν την υποστήριξή τους στον νομομαθή Κωνσταντίνο Δεμερτζή και ζήτησαν από το λαό να απόσχει από τις εκλογές. Ο Πάγκαλος εξελέγη άνετα πρόεδρος της Δημοκρατίας, λαμβάνοντας 782.589 ψήφους έναντι 56.126 του Δεμερτζή. Στις 18 Απριλίου ο νικητής των εκλογών Θεόδωρος Πάγκαλος ορκίστηκε Πρόεδρος της Δημοκρατίας και συγκέντρωσε πάνω του όλες τις εξουσίες.

Παύλος Κουντουριώτης (1926-1929)

Μετά την ανατροπή του Πάγκαλου από τον Γεώργιο Κονδύλη (23 Αυγούστου 1926), ο Παύλος Κουντουριώτης ανέλαβε και πάλι καθήκοντα προσωρινού Προέδρου της Δημοκρατίας.

Στις 3 Ιουνίου 1929 ο ναύαρχος Κουντουριώτης εξελέγη πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας σε κοινή συνεδρίαση Βουλής και Γερουσίας, κατ’ επιταγήν του Συντάγματος του 1927. Επί 309 ψηφισάντων έλαβε 259 ψήφους. Στις 9 Δεκεμβρίου 1929 υπέβαλλε την παραίτησή του για λόγους υγείας. Προσωρινός πρόεδρος ανέλαβε ο πρόεδρος της Γερουσίας Αλέξανδρος Ζαΐμης.

Ο Παύλος Κουντουριώτης κατά τη διάρκεια της θητείας του στο ανώτατο αξίωμα της πολιτείας δεν συμπεριφέρθηκε ποτέ σαν «επαγγελματίας πολιτικός». Παρέμεινε πάντοτε «ο παλαιός ναυτικός» και άσκησε τα καθήκοντά του με απόλυτη τυπικότητα, χωρίς να επεμβαίνει στις πολιτικές διαμάχες.

Αλέξανδρος Ζαΐμης (1929-1935)

Στις 17 Δεκεμβρίου συγκλήθηκαν σε κοινή συνεδρίαση η Βουλή και η Γερουσία για να εκλέξουν νέο πρόεδρο. Αρχικά, ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε ανακοινώσει ότι υποψήφιος του κόμματός του θα ήταν ο Γεώργιος Καφαντάρης. Όμως, την τελευταία στιγμή πείστηκε από το περιβάλλον του να αποσύρει την υποψηφιότητα του Ευρυτάνα πολιτικού, λόγω του δυναμικού και απρόβλεπτου χαρακτήρα του. Πρότεινε, τελικά, τον Αλέξανδρο Ζαΐμη, ο οποίος εξελέγη με 257 ψήφους σε σύνολο 327, που έλαβαν μέρος στη σχετική ψηφοφορία. Ο Ζαΐμης επανεξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας στις 19 Οκτωβρίου 1934, με ψήφους 197 επί 329 ψηφισάντων, παρά την αντίδραση του Βενιζέλου αυτή τη φορά.

Ένα χρόνο αργότερα, στις 11 Οκτωβρίου 1935, ο Αλέξανδρος Ζαΐμης απαλλάχθηκε των καθηκόντων του, μετά το πραξικόπημα Κονδύλη, που κατάργησε το πολίτευμα της Αβασίλευτης Δημοκρατίας και όρισε δημοψήφισμα για τις 3 Νοεμβρίου για την επάνοδο της βασιλείας. Ο Ζαΐμης δεν θα αντιδράσει ούτε για τους τύπους στην κατάργηση του πολιτεύματος της αβασίλευτης δημοκρατίας. «Ήταν ανίκανος λόγω ηλικίας και ιδιοσυγκρασίας να την προστατεύσει» σημειώνει ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Γρηγόρης Δαφνής στο κλασικό έργο του για τον ελληνικό μεσοπόλεμο «Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων» (1955). Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν θετικό και ο Γεώργιος Β’ επανήλθε στο θρόνο του στις 25 Νοεμβρίου, βάζοντας την ταφόπλακα της Β’ Ελληνικής Δημοκρατίας.