Στίβεν Μίλερ: Η «ψυχή» της Αρχαίας Νεμέας

Ο αμερικανός Στίβεν Μίλερ (Stephen Miller, γνωστός στην Ελλάδα και ως Στέφανος Μίλλερ) υπήρξε διακεκριμένος αρχαιολόγος. Από το 1973 ανέσκαψε και ανέδειξε τον αρχαιολογικό χώρο της Νεμέας, ενώ ήταν η ψυχή της αναβίωσης των Νέμεων Αγώνων.

Ο Στίβεν Μίλερ γεννήθηκε στις 22 Ιουνίου 1942 στο Γκόσεν της πολιτείας Ιντιάνα των ΗΠΑ. Ολοκλήρωσε το πρώτο πτυχίο του στα Αρχαία Ελληνικά στο Κολλέγιο Γουάμπας και το διδακτορικό του στην Κλασική Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον.

Ύστερα από ανασκαφές σε διάφορες τοποθεσίες, συμπεριλαμβανομένης της Ολυμπίας και της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών, ξεκίνησε τις δικές του ανασκαφές στη Νεμέα το 1973. Κατά τα χρόνια της εργασίας του στη Νεμέα, όχι μόνο διενήργησε ανασκαφές που έφεραν στο φως σημαντικά ευρήματα, όπως το Ιερό του Διός και το Στάδιο όπου διεξάγονταν τα Νέμεα, αλλά δημιούργησε και αρχαιολογικό πάρκο, κατασκεύασε αρχαιολογικό μουσείο και οργάνωσε την έκθεσή του, ενώ ξεκίνησε και την αναστήλωση του αρχαίου Ναού του Δία.

Το 1994 ίδρυσε την Εταιρεία για την Αναβίωση των Νέμεων Αγώνων. Οι πρώτοι σύγχρονοι αγώνες, ανοιχτοί σε όλους, πραγματοποιήθηκαν δύο χρόνια αργότερα και στη συνέχεια κάθε τέσσερα χρόνια. Ταυτόχρονα με το ανασκαφικό του έργο, υπηρετούσε ως καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, με εξαίρεση τα έτη 1982-1987, όταν διετέλεσε διευθυντής της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα.

Ο Μίλερ δημοσίευσε πολλά βιβλία και άρθρα σχετικά με τις ανακαλύψεις του στη Νεμέα («Nemea II: The Early Hellenistic Stadium», 2001 κ.ά.), καθώς και έργα διαφορετικού περιεχομένου, όπως τα «The Prytaneion: Its Function and Architectural Form» (1978), «Arete: Greek Sports from Ancient Sources» (2004), «Ancient Greek Athletics» (2004) και «The Berkeley Plato» (2009).

Το 2020 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καπόν το δίτομο βιβλίο «Η Νεμέα και εγώ» (επίσης στα αγγλικά «Nemea and Me»), όπου ο συγγραφέας παρουσιάζει τα 46 χρόνια των αρχαιολογικών ανακαλύψεών του, όπως και των αδιάκοπων προσπαθειών για την ανάδειξη και προστασία της αρχαίας Νεμέας.

Ο Μίλερ είχε ανακηρυχθεί επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, είχε τιμηθεί με το μετάλλιο του Ταξιάρχη του Τάγματος της Τιμής από την Ελληνική Δημοκρατία και είχε αναγνωριστεί ως «Πρόσωπο της Εβδομάδας» από το αμερικανικό τηλεοπτικό κανάλι ABC το 2004. Το 2005 είχε πολιτογραφηθεί Έλληνας υπήκοος.

Ο Στίβεν Μίλερ πέθανε στις 11 Αυγούστου 2021, σε ηλικία 79 ετών.