Ιωσήφ Ανδρούσης

O Ιωσήφ Ανδρούσης υπήρξε εκκλησιαστική και πολιτική προσωπικότητα, με πολυσχιδή και ανιδιοτελή δράση κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821. Διετέλεσε επίσκοπος Ανδρούσης (1806-1833) και επίσκοπος Μεσσήνης (1833-1844). Κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων της Επανάστασης ανέλαβε το μινιστέριο (υπουργείο) των Θρησκευτικών (1822-1824) και το μινιστέριο του Δικαίου (Δικαιοσύνης, 1822-1823).

Ο κατά κόσμον Ιωάννης Καρώνης (ή Παπασπυρίδης) γεννήθηκε στην Τριπολιτσά (Τρίπολη) το 1770. Από το 1781 έως το 1789 φοίτησε στην ονομαστή Σχολή της Δημητσάνας και στη συνέχεια δίδαξε στις σχολές της Τριπολιτσάς και των Βερβαίνων. Αφού περιεβλήθη το ιερατικό σχήμα, υπηρέτησε στη Σμύρνη υπό τον Γρηγόριο, τον μετέπειτα εθνομάρτυρα Γρηγόριο Ε’, και ως αρχιδιάκονος του επισκόπου Αμυκλών. Το 1806 χειροτονήθηκε επίσκοπος Ανδρούσης, σημαντικού κέντρου της Μεσσηνίας κατά την Τουρκοκρατία.

Μολονότι δεν περιλαμβάνεται στους γνωστούς καταλόγους των Φιλικών, υπάρχουν ενδείξεις ότι μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία το 1819 ή το 1820 και ανέπτυξε σημαντική δραστηριότητα για την προετοιμασία του Αγώνα. Στα μέσα Φεβρουάριου 1821 προσκλήθηκε στην Τριπολιτσά με άλλους αρχιερείς και προκρίτους από τον καϊμακάμη Μεχμέτ Σαλίχ. Κρατήθηκε ως όμηρος και απελευθερώθηκε λίγες μέρες πριν από την παράδοση της πόλης στους Έλληνες, τον Σεπτέμβριο του 1821.

Έλαβε μέρος στην Α' Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου και στις 15 Ιανουαρίου 1822 ορίστηκε μινίστρος της Θρησκείας. Στο αξίωμα αυτό παρέμεινε έως τις 6 Οκτωβρίου 1824, ενώ παράλληλα, από τις 17 Απριλίου 1822 έως τις 2 Ιουνίου 1823, άσκησε και τα καθήκοντα του μινίστρου του Δικαίου. Με την ιδιότητα αυτή, υπήρξε μέλος της επιτροπής για την αναθεώρηση του «Προσωρινού Πολιτεύματος» της Επιδαύρου, από την οποία παραιτήθηκε σχεδόν αμέσως επειδή, κατά δήλωσή του, δεν είχε τις κατάλληλες γνώσεις για να ανταποκριθεί στην υψηλή αποστολή της.

Στις 4 Ιουνίου 1822, ως μινίστρος της Θρησκείας, υπέγραψε τον αφορισμό του Οδυσσέα Ανδρούτσου, ως αποτέλεσμα της ρήξης του οπλαρχηγού της Ρούμελης με τον Άρειο Πάγο, το πολιτικό σώμα της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας, που δημιουργήθηκε από τη δολοφονία από ανθρώπους του Ανδρούτσου των απεσταλμένων του Αρείου Πάγου, Αλέξη Νούτσου και Χρήστου Παλάσκα. Η κυβέρνηση Μαυροκορδάτου έλαβε σκληρά μέτρα εναντίον του Ανδρούτσου και συγκεκριμένα την καθαίρεσή του από το βαθμό του χιλιάρχου και τον αφορισμό του. Στο κείμενο του αφορισμού, ο συνήθως μετριοπαθής και διαλλακτικός ιεράρχης καταφέρεται με δριμύτατες εκφράσεις στα «ανοσιουργήματα» του Ανδρούτσου και κυρίως στο φόνο «δύο καλών προμάχων της πατρίδος».

Μετά την Γ’ Εθνοσυνέλευση του 1827, ο Ιωσήφ αφοσιώθηκε σε θέματα της αρμοδιότητάς του και το 1828 ο Καποδίστριας τον διόρισε μέλος της επιτροπής αρχιερέων για τη οργάνωση της Εκκλησίας του νεοσύστατου κράτους. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια (1831), ο Ιωσήφ δεν αναμίχθηκε σε πολιτικά θέματα. Γνωστός για την ευγλωττία του, παρέστη στη νεκρώσιμο ακολουθία του Κυβερνήτη και εκφώνησε τον επικήδειο λόγο.

Το 1833, όταν οι επισκοπές Ανδρούσης, Κορώνης και Καλαμάτας συγχωνεύθηκαν, ο Ιωσήφ εκλέχθηκε επίσκοπος Μεσσήνης με έδρα το Νησίον (σημερινή Μεσσήνη) και διετέλεσε μέλος της πρώτης Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος. Την επομένη χρονιά μεσολάβησε στην Αντιβασιλεία για τη διάσωση του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και του Πλαπούτα, που είχαν καταδικαστεί σε θάνατο.

Στο συγγραφικό έργο του Ιωσήφ περιλαμβάνονται η «Ακολουθία του αγίου ενδόξου μάρτυρος Δημητρίου του Νέου, του εν Τριπολιτσά της Πελοποννήσου μαρτυρήσαντος», που τυπώθηκε το 1804 στη Βενετία και τα «Απομνημονεύματά» του, που αναφέρονται στην περίοδο της παραμονής του στην Τριπολιτσά και στους πρώτους μήνες της Επανάστασης και εκδόθηκαν το 1966.

Ο Ιωσήφ, απεδήμησεν εις Κύριον στις 13 Μαρτίου 1844, στο Νησίον, σε ηλικία 74 ετών.

Η Επιτροπή του Αγώνος αναγράφει στο Μητρώο των Αγωνιστών ότι ο Ιωσήφ «υπηρέτησε προσενεγκών μεγάλας εκδουλεύσεις κατ’ αυτόν» και γι’ αυτό τον κατέταξε στους στρατιωτικούς άνδρες Α' τάξεως (στρατηγούς) και αναγνωρίζει ότι δαπάνησε για την πατρίδα 15.956 γρόσια για τις ανάγκες του πολέμου.