Χρήστος Παλάσκας

Ο Χρήστος Παλάσκας ήταν σουλιώτης οπλαρχηγός, με επαμφοτερίζουσα στάση κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης. Η δολοφονία του ιδίου και του Αλέξη Νούτσου από άνδρες του Οδυσσέα Ανδρούτσου αποτελεί μία από τις μελανότερες σελίδες της Ελληνικής Επανάστασης. Κατά τον Μακρυγιάννη, ήταν « άνθρωπος, γενναίος, τίμιος, από καλό σπίτι».

Ο Χρήστος Παλάσκας γεννήθηκε στο χωριό Γότιστα Ιωαννίνων το 1788. Ο πατέρας του Τριαντάφυλλος, γαμπρός των Μποτσαραίων, υπήρξε πιστό όργανο του Αλή πασά στους αγώνες του κατά των Σουλιωτών. Όταν όμως ο Αλή δεν χρειαζόταν πλέον τις υπηρεσίες του, τον σκότωσε με βασανιστήρια το 1805.

Και ο ίδιος ο Χρήστος Παλάσκας υπηρέτησε τον Αλή και στη συνέχεια κατατάχθηκε στα στρατιωτικά σώματα που είχαν συγκροτήσει στα Επτάνησα οι Ρώσοι και οι Βρετανοί, φθάνοντας ως τον βαθμό τού λοχαγού. Το 1818 επέστρεψε και πάλι στην υπηρεσία του Αλή και χάρη στην επιρροή του έσωσε πολλούς χριστιανούς.

Όταν ο σουλτάνος στράφηκε κατά του Αλή, ο Παλάσκας προσχώρησε στα σουλτανικά στρατεύματα και παρέμεινε εκεί και μετά το θάνατο του πασά, αν και ήδη είχε αρχίσει η Επανάσταση. Στη συνέχεια ακολούθησε τον Ομέρ Βρυώνη και τον Κιοσέ Μεχμέτ κατά την εκστρατεία τους στην ανατολική Στερεά Ελλάδα. Προσέφερε, ωστόσο, κρυφά σημαντικές υπηρεσίες στους επαναστάτες, στέλνοντάς τους πληροφορίες και ακόμη βοήθησε στην ανακατάληψη της Λιβαδιάς από τον Οδυσσέα Ανδρούτσο τον Ιούλιο του 1821. Αμέσως μετά προσχώρησε ανοιχτά στην Επανάσταση με τον βαθμό του χιλίαρχου και συμπαρατάχθηκε με τους πολιτικούς στη διαμάχη τους με τους στρατιωτικούς.

Ο Ιωάννης Κωλέττης, που ήταν τότε παντοδύναμος ως Μινίστρος (υπουργός) επί των Εσωτερικών και του Πολέμου, διόρισε τον Παλάσκα στρατιωτικό διοικητή της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας, σε αντικατάσταση του θανάσιμου εχθρού του Οδυσσέα Ανδρούτσου, έχοντας και κατά νου την πανέμορφη σύζυγό του Μαρία Παλάσκα, την οποία γλυκοκοίταζε. Ως πολιτικό διοικητή («επιθεωρητή επί των υποθέσεων») διόρισε τον Αλέξη Νούτσο, από φόβο μήπως τον επισκιάσει. Κατά μία εκδοχή (Σπηλιάδης), οι δυο απεσταλμένοι της διοίκησης είχαν πάρει εντολή να συλλάβουν τον Ανδρούτσο και σε περίπτωση αντίστασής του να τον σκοτώσουν.

Στις 25 Μαΐου 1822, σε μία από τις θλιβερότερες σελίδες του Αγώνα, οι άνδρες του Ανδρούτσου συνέλαβαν τους απεσταλμένους της κυβέρνησης και τους δολοφόνησαν σ’ ένα ερημοκκλήσι στη Δρακοσπηλιά Φθιώτιδας. Για το αν ο Οδυσσέας Ανδρούτσος υπήρξε ο ηθικός αυτουργός της δολοφονίας των δύο απεσταλμένων της κυβέρνησης, οι απόψεις διίστανται. Σύμφωνα με μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων, ο Ανδρούτσος γνώριζε τους πραγματικούς σκοπούς του Νούτσου και του Παλάσκα. Μάλιστα, είχε βρει μία επιστολή στον Γιάννη Λάππα, που τους συνόδευε, με την οποία καλούνταν οι κάτοικοι της περιοχής να τον συλλάβουν ζωντανό ή πεθαμένο και να τον στείλουν στην Κόρινθο.

Τότε ο Ανδρούτσος που τους συνέλαβε ζήτησε από τους άνδρες του να αποφασίσουν για την τύχη τους. Εκείνοι πήραν την απόφαση να τους σκοτώσουν και ο Ανδρούτσος το μόνο που κατάφερε ήταν να σώσει τον Γιάννη Λάππα. Κατ’ άλλη όμως εκδοχή, ο Ανδρούτσος ήταν αυτός που παρακίνησε τους άνδρες του στη δολοφονία των Νούτσου και Παλάσκα.

Μετά τη θλιβερή αυτή εξέλιξη, ο Άρειος Πάγος (το πολιτικό σώμα της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας), αποφάσισε την καθαίρεση του Οδυσσέα Ανδρούτσου από το αξίωμά του, τον θεώρησε ληστή και τον επικήρυξε με το ποσό των 5.000 γροσίων. Επίσης, ο επίσκοπος Ανδρούσης Ιωσήφ, που εκτελούσε και χρέη Μινίστρου επί του Δικαίου και της Θρησκείας, τον αφόρισε για να προλάβει τυχόν λαϊκή αντίδραση.

Η δολοφονία του Χρήστου Παλάσκα φανέρωσε την ερωτική σχέση του Ιωάννη Κωλέττη και της Μαρίας Παλάσκα. Αν κι έζησαν μαζί πολλά χρόνια, δεν προχώρησαν σε γάμο. Τα δύο παιδιά της υιοθετήθηκαν από τον Κωλέττη, ο οποίος φρόντισε για την αποκατάστασή τους. Ο Λεωνίδας Παλάσκας (1819-1880), με στρατιωτικές σπουδές στη Γαλλία, υπηρέτησε ως αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού, ενώ διετέλεσε και υπουργός Ναυτικών. Η Ανθούσα Παλάσκα (?-1890) παντρεύτηκε τον γάλλο επιχειρηματία και διπλωμάτη Αλεξάντρ ντε Ρουζού.