Άλμπερτ Φίνεϊ

Ο Άλμπερτ Φίνεϊ (Albert Finney) ήταν άγγλος ηθοποιός του θεάτρου, του κινηματογράφου και της τηλεόρασης, που διακρινόταν για την υποκριτική του ευελιξία, περνώντας με την ίδια ευκολία από το κλασικό στο μοντέρνο ρεπερτόριο. Αποκάλυψη του αγγλικού νέου κύματος στην τέχνη, τη δεκαετία του ’60, ήταν πέντε φορές υποψήφιος για βραβείο Όσκαρ, ωστόσο δεν το κέρδισε ποτέ.

Γεννήθηκε στις 9 Μαΐου 1936 στο Σάλφορντ του ευρύτερου Μάντσεστερ. Γιος ενός στοιχηματζή, σπούδασε στη Βασιλική Ακαδημία Δραματικής Τέχνης του Λονδίνου, με συμμαθητές δύο μετέπειτα σπουδαίους ηθοποιούς, τον Πίτερ Ο' Τουλ και τον Άλαν Μπέιτς.

Ξεκίνησε τη θεατρική του σταδιοδρομία το 1956 στο Θέατρο Ρεπερτορίου του Μπέρμιγχαμ και αργότερα εντάχθηκε στο Βασιλικό Σαιξπηρικό Θίασο στο Στράτφορντ-απόν-'Ειβον. Ερμήνευσε σεξπιρικούς ρόλους, όπως του Κάσιου στον «Οθέλο» (1959), του Έντγκαρ στον «Βασιλιά Ληρ» και του Λύσανδρου στο «Όνειρο θερινής νύχτας». Στο πλατύ θεατρόφιλο κοινό έγινε γνωστός χάρη στη μουσική κωμωδία του Χάρι Κούκσον «The Lily-White Boys» (1960), που σκηνοθέτησε ο Λίντσεϊ Άντερσον, o «πάπας του free cinema».

Ο Άλμπερτ Φίνεϊ έγινε ο ευνοούμενος ηθοποιός του νέου αγγλικού θεάτρου: του Τζον Άρντεν («Το πάρτυ», 1958 και «Η τελευταία καληνύχτα του Άρμστρονγκ», 1965), του Τζον Όσμπορν («Μπίλι ο ψεύτης», 1960 και «Οργισμένα νιάτα»). Η ερμηνεία του Λούθηρου στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Τζον Όσμπορν του χάρισε το βραβείο Τόνι.

Οι επιτυχίες του στον κινηματογράφο στις ταινίες «Σάββατο βράδυ, Κυριακή πρωί» («Saturday Night, Sunday Morning», 1960) του Κάρελ Ράις, «Επιχείρησις κρεβατοκάμαρα» («Tom Jones» 1963) του Τόνι Ρίτσαρντσον και «Δύο για τον δρόμο («Two for the Road», 1967) του Στάνλεϊ Ντόνεν, δεν στάθηκαν εμπόδιο στις εμφανίσεις του σε διάσημες αγγλικές σκηνές (Ολντ Βικ, Ρόγιαλ Κορτ, Εθνικό Θέατρο), περνώντας με την ίδια ευκολία από το κλασικό στο μοντέρνο ρεπερτόριο («Μαύρη κωμωδία» και «Ένας ψύλλος στ’ αυτί της» του Πίτερ Σάφερ).

Τη δεκαετία του ’80 ξεχώρισε για τις δυνατές ερμηνείες του στις ταινίες «Άνι» («Annie», 1982) του Τζον Χιούστον, «Ο Αμπιγιέρ («The Dresser», 1983) του Πίτερ Γέιτς, βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Ρίτσαρντ Χάργουντ και ιδιαίτερα στο δράμα εποχής του Τζον Χιούστον «Κάτω από το ηφαίστειο» («Under the Volcano», 1984), μεταφορά του ομώνυμου μυθιστορήματος του Μάλκολμ Λόουρι, στο ρόλο ενός αλκοολικού προξένου στο Μεξικό κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Για τις δύο τελευταίες ερμηνείες του ήταν υποψήφιος για Όσκαρ ανδρικού ρόλου. Είχαν προηγηθεί δύο υποψηφιότητες για τους πρωταγωνιστικούς του ρόλους στις ταινίες «Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές» («Murder on the Orient Express», 1974) ως Ηρακλής Πουαρό και «Επιχείρησις κρεβατοκάμαρα».

Από την υπόλοιπη φιλμογραφία του αξίζει να αναφερθούν οι συμμετοχές του στις ταινίες «Το πέρασμα του Μίλερ» («Miller's Crossing», 1990) των αδελφών Κοέν, «Η εκδοχή του Μπράουνινγκ» («The Browning Version») του Μάικ Φίγκις, «Έριν Μπρόκοβιτς» («Erin Brockovich», 2000) του Στίβεν Σόντερμπεργκ, με υποψηφιότητα για Όσκαρ β’ ανδρικού ρόλου, «Το τελεσίγραφο του Μπορν» («The Bourne Ultimatum», 2007) του Πολ Γκρίνγκρας και το τζεϊμσμποντικό «Skyfall» (2012). Το 2002 υποδύθηκε τον Γουΐνστον Τσόρτσιλ στην τηλεταινία του BBC «The Gathering Storm» και για την ερμηνεία του απέσπασε ένα βραβείο Έμμυ και πλήθος άλλων βραβείων.

Στην προσωπική του ζωή, ο Άλμπερτ Φίνεϊ παντρεύτηκε τρεις φορές και από την πρώτη του σύζυγο απέκτησε ένα παιδί. Η δεύτερη σύζυγός του ήταν η γνωστή γαλλίδα ηθοποιός Ανούκ Εμέ.

Ο «αιώνιος σνομπ», όπως αποκλήθηκε από τον βρετανικό Τύπου, επειδή δύο φορές αρνήθηκε την ανώτατη διάκριση της Αυτής Μεγαλειότητος, έφυγε από τη ζωή στις 7 Φεβρουαρίου 2019, σε ηλικία 82 ετών, έπειτα από σύντομη μάχη με τον καρκίνο.