Μία από τις παλαιότερες εορτές της Αρχαίας Αθήνας, που τελούνταν στις 16 του μηνός Εκατομβαιώνος (αρχές Αυγούστου). Μεταγενέστερα έλαβε τα ονόματα Μετοίκια και Συνοικέσια. Τιμώμενη θεά ήταν η πολιούχος Αθηνά και αφορμή η ανάμνηση του «συνοικισμού» της Αθήνας.
Όπως είναι γνωστό, όλες οι αγροτικές κοινότητες της Αττικής ενώθηκαν, δημιουργώντας την πόλη των Αθηνών. Για το φαινόμενο αυτό του «συνοικισμού» φέρεται ως εμπνευστής ο βασιλιάς Θησέας, ο κατεξοχήν αθηναίος ήρωας. Ο Θουκυδίδης μάς πληροφορεί ότι ο Θησέας συνένωσε όλες τις μικρές πόλεις της Αττικής σε μία πολιτική κοινότητα, με μία βουλή κι ένα πρυτανείο και με κέντρο την πόλη των Αθηνών. Μ’ αυτό τον τρόπο τέθηκε η πολιτικοοικονομική βάση για την εξέλιξη των Αθηνών σε μία σπουδαία πόλη, με αποκορύφωμα τον 5ο αιώνα π.Χ.
Η σημασία της γιορτής άρχισε να φθίνει στους κλασικούς χρόνους. Η προσφορά αναίμακτης θυσίας προς τη θεά της σοφίας συνοδευόταν και από έτερη προσφορά προς τη θεά Ειρήνη (από τον 4ο αιώνα π.Χ. και εξής). Το 374 π.Χ. υπογράφτηκε συνθήκη ειρήνης με τη Σπάρτη. Οι Αθηναίοι είχαν κουραστεί από τους συνεχείς και μακροχρόνιους πολέμους, πράγμα που έδωσε την αφορμή για την εισαγωγή μιας νέας λατρευόμενης θεότητας, της Ειρήνης. Μπορεί η ειρήνη με τη Σπάρτη να μην κράτησε πολύ, αλλά η λατρεία της θεότητας συνέχισε να υπάρχει, καθώς και ο βωμός της στην Αγορά.