Τζορτζ Σόρος

Ο Τζορτζ Σόρος (George Soros) είναι ουγγρο-αμερικανός χρηματιστής και επενδυτής, θρυλική μορφή στο χώρο των χρηματιστηριακών αγορών, ιδιαίτερα από το 1992, όταν κερδοσκόπησε εις βάρος της αγγλικής στερλίνας, αποκομίζοντας τεράστια κέρδη. Διακρίνεται επίσης για τη φιλάνθρωπη δράση του και τον φιλελεύθερο πολιτικό ακτιβισμό του, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις σε ακροδεξιούς εθνικιστές και πάσης μορφής συνομοσιολογούντες, που βλέπουν στο πρόσωπό του κάθε μορφής δεινό που πλήττει την πατρίδα τους.

Η γέννηση και οι σπουδές του

Ο Γκιόργκι Σβαρτς, όπως είναι το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στις 12 Αυγούστου 1930 στη Βουδαπέστη, στους κόλπους μιας πλούσιας και κοσμικής εβραϊκής οικογένειας. Ο πατέρας του ήταν δικηγόρος και εκδότης λογοτεχνικού περιοδικού και η μητέρα του έμπορος μεταξωτών. Το 1936 η οικογένειά του άλλαξε το επώνυμό της από Σβαρτς σε Σόρος για να αποφύγει τη στοχοποίησή της από τους Ναζί.

Με την έλευση των Ναζί στην Ουγγαρία το 1944, η οικογένειά του αναγκάστηκε να εκπατρισθεί και με πλαστά έγγραφα να καταφύγει στο Λονδίνο, προκειμένου να αποφύγει τις διώξεις και τον εγκλεισμό της σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Το 1947 ο νεαρός Σόρος ξεκίνησε σπουδές φιλοσοφίας στην περίφημη Σχολή Οικονομικών του Λονδίνου («London School of Economics»), με καθηγητή τον διάσημο διανοητή και γκουρού της φιλελεύθερης σκέψης Καρλ Πόπερ, και τις ολοκλήρωσε το 1954 με διδακτορικό. Ενδιάμεσα έκανε διάφορες δουλειές για τα προς το ζην και τη χρηματοδότηση των σπουδών του.

Η επαγγελματική του διαδρομή

Η ενασχόλησή του με τα χρηματιστηριακά ξεκίνησε κάπως τυχαία, όταν από τα δεκάδες βιογραφικά που έστελνε για την εύρεση εργασίας, αυτή που του απάντησε και τον προσέλαβε ήταν η τράπεζα Singer & Friedlander. Αρχικά απασχολήθηκε ως υπάλληλος και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο τμήμα του συναλλάγματος, όπου έμαθε πολλά από τα μυστικά του επαγγέλματός του. Το 1956 μετακόμισε στη Νέα Υόρκη, όπου εργάστηκε αρχικά ως αναλυτής ευρωπαϊκών χρεογράφων και γρήγορα δημιούργησε όνομα στους χρηματιστηριακούς κύκλους της Νέας Υόρκης.

Το 1973 αποφάσισε να πάρει την κατάσταση στα χέρια του και ίδρυσε τη δική του εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων, τη «The Soros Fund» (αργότερα «Quantum Endowment Fund»), που γύρω της γεννήθηκαν ένα πλήθος συναφών εταιρειών. Οι τολμηρές και ριψοκίνδυνες αποφάσεις του προκάλεσαν τη γρήγορη ανάπτυξη των επιχειρήσεών του. Προείδε το χρηματιστηριακό κραχ του 1987, αλλά εκτίμησε λανθασμένα ότι οι γιαπωνέζικες μετοχές θα είχαν τη μεγαλύτερη πτώση.

Η ανύψωση του Σόρος στα όρια του μύθου εγκαθιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο του 1992, όταν η βρετανική κυβέρνηση υποτίμησε τη στερλίνα. Μέσω των επιχειρήσεών του, ο Σόρος πρόλαβε και πούλησε δισεκατομμύρια λίρες και τις επαναγόρασε με δανεικό χρήμα, δημιουργώντας κέρδη τουλάχιστον ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων, που του χάρισε το προσωνύμιο «ο άνθρωπος που φαλίρισε την Τράπεζα της Αγγλίας». Όμως, το 1994, το ένστικτό του τον εγκατέλειψε προσωρινά, χάνοντας εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια, όταν πόνταρε στην άνοδο του δολαρίου έναντι του ιαπωνικού γεν, κάτι που δεν συνέβη. Για δεύτερη φορά το γεν δεν ήταν το τυχερό του νόμισμα.

Το όνομά του συνδέθηκε και με τη μεγάλη κρίση του 1997 στα ασιατικά χρηματιστήρια. Ο μαλαισιανός πρωθυπουργός Μαχατίρ μπιν Μοχάμαντ τον κατηγόρησε ευθέως ότι ευθύνεται για την κατάρρευση του ρινγκίτ, του τοπικού νομίσματος. Στην πραγματικότητα, ο Σόρος ήταν αυτός που έχασε δισεκατομμύρια δολάρια από την ασιατική κρίση.

Ο Σόρος ανέκαμψε γρήγορα, επενδύοντας στις μετοχές του Ίντερνετ, αλλά πλέον έγινε πιο συντηρητικός παίκτης, αποφεύγοντας ένα νέο στραπάτσο από τη φούσκα των μετοχών του Ίντερνετ το 2000. Τον Δεκέμβριο του 2002 καταδικάστηκε για αθέμιτες χρηματιστηριακές πρακτικές στη Γαλλία και του επιβλήθηκε πρόστιμο 2,2 εκατομμυρίων ευρώ. Το Ιούλιο του 2011 ανακοίνωσε ότι οι εταιρείες του δεν θα διαχειρίζονται πλέον κεφάλαια τρίτων, αλλά μόνο τα δικά του και της οικογένειάς του.

Ο Τζορτζ Σόρος παραμένει ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου, με την περιουσία του να ανέρχεται στα 8,3 δισεκατομμύρια δολάρια (2020).

Φιλανθρωπία και Πολιτικός Ακτιβισμός

Το 1984 ο Τζορτζ Σόρος χρησιμοποίησε μερικά από τα κέρδη του για να δημιουργήσει ένα σύνολο ιδρυμάτων με την επωνυμία «Open Society Foundations» («Ιδρύματα Ανοιχτής Κοινωνίας»). Η ονομασία τους παραπέμπει στο πιο γνωστό βιβλίο του δασκάλου του Καρλ Πόπερ «Η Ανοιχτή Κοινωνία και οι Εχθροί της» («The Open Society and its enemies»). Μεγάλο μέρος των αρχικών δραστηριοτήτων τους επικεντρώθηκε στην Ανατολική Ευρώπη, ξεκινώντας από την Ουγγαρία, όπου έδωσε υποτροφίες, παρείχε τεχνική βοήθεια και συνέβαλε στον εκσυγχρονισμό σχολείων και επιχειρήσεων. Παρόλο που η Ουγγαρία εξακολουθούσε να είναι κομμουνιστικό κράτος, ο Σόρος έλαβε εγγυήσεις ότι τα ιδρύματά του θα μπορούσαν να λειτουργήσουν χωρίς κρατική παρέμβαση.

Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού στην Ανατολική Ευρώπη, ο Σόρος ίδρυσε παραρτήματα στην Τσεχοσλοβακία, την Πολωνία, τη Ρωσία και τη Γιουγκοσλαβία και συνέχισε να δαπανά σημαντικά ποσά για να βοηθήσει στην εδραίωση της δημοκρατίας στην ανατολική Ευρώπη και αλλού. Στις αρχές του 21ου αιώνα τα ιδρύματα της «Open Society» δραστηριοποιoύνταν σε περισσότερες από 70 χώρες. Το 2017 έγινε γνωστό ότι ο Σόρος είχε διαθέσει 18 δισεκατομμύρια δολάρια στην Open Society Foundations τα τελευταία χρόνια, καθιστώντας τη μία από τις μεγαλύτερες φιλανθρωπικές οργανώσεις του κόσμου.

Ο Σόρος ενεπλάκη επίσης στον πολιτικό ακτιβισμό και το 2003 προσέφερε την αναγκαία χρηματοδότηση για την ίδρυση της φιλελεύθερης δεξαμενής σκέψης «Center for American Progress», ενώ ενίσχυσε οικονομικά ομάδες όπως το MoveOn.org για τη μη επανακλογή του προέδρου Τζορτζ Μπους το 2004. Αργότερα ήταν εξέχων υποστηρικτής των προεδρικών εκστρατειών των υποψηφίων του Δημοκρατικού Κόμματος, Μπαράκ Ομπάμα (2008 και 2012) και Χίλαρι Κλίντον (2016). Το 2010 ο Σόρος δώρισε 100 εκατομμύρια δολάρια στον μη κυβερνητικό οργανισμό «Human Rights Watch».

Ο Σόρος έχει διακριθεί και ως συγγραφέας οικονομικοπολιτικών έργων. Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα βιβλία του «Το στοίχημα για την Ευρώπη: Διάλυση ή Αναγέννηση;», «Ο Σόρος για τον Σόρος», «Η κρίση του παγκόσμιου καπιταλισμού: Η ανοιχτή κοινωνία σε κίνδυνο» και «Η οικονομική κρίση του 2008 και η σημασία της».

Στην προσωπική του ζωή, ο Τζορτζ Σόρος έχει παντρευτεί τρεις φορές και από τις δύο πρώτες συζύγους του έχει αποκτήσει πέντε παιδιά, που έχουν αναλάβει μεγάλο μέρος των οικονομικών και φιλανθρωπικών δραστηριοτήτων του.