Σιμόν Πέρες

Διακεκριμένος ισραηλινός πολιτικός, ένας από τους πρωτεργάτες της ίδρυσης του κράτους του Ισραήλ το 1948. Διετέλεσε δύο φορές πρωθυπουργός (1984-1986, 1995-1996) και πρόεδρος της χώρας (2007-2014). Εκλεγόταν συνεχώς βουλευτής από το 1959 έως το 2007. Τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 1994 για τις συμφωνίες του Όσλο, που άνοιξαν το δρόμο για την αυτονομία των Παλαιστινίων.

Ο Σιμόν Πέρσκι, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στην πόλη Βίσνιεβ της Πολωνίας (νυν Βισνιέβα Λευκορρωσίας) στις 2 Αυγούστου 1923. Ήταν ο πρωτότοκος γιος του εμπόρου ξυλείας Γιτζάκ Πέρσκι και βιβλιοθηκονόμου Σάρας Μέλτσερ.

Το 1934 η οικογένεια Πέρσκι μετανάστευσε στην υπό βρετανική εντολή Παλαιστίνη και άλλαξε το επίθετό της σε Πέρες. Ενώ εργαζόταν σε κιμπούτς μετά τις εγκύκλιες σπουδές του, ο νεαρός Σιμόν Πέρες αναμίχθηκε στο κίνημα του σοσιαλιστικού σιωνισμού και το 1947 προσχώρησε στην εβραϊκή παραστρατιωτική οργάνωση «Χαγκάνα» του Νταβίντ Μπεν-Γκουριόν, η οποία επιδίωκε με σειρά δυναμικών έως και τρομοκρατικών ενεργειών, την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ. Ενδιάμεσα, το 1945, νυμφεύτηκε τη Σόνια Γκέλμαν, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά.

Όταν το Ισραήλ πέτυχε την ανεξαρτησία του το Μάιο του 1948, ο πρωθυπουργός Μπεν-Γκουριόν διόρισε τον Πέρες, μόλις 25 ετών τότε, αρχηγό τού ισραηλινού πολεμικού ναυτικού. Το 1952 ανέλαβε αναπληρωτής γενικός διευθυντής τού Υπουργείου Άμυνας και εν συνεχεία γενικός διευθυντής (1953-1959) και αναπληρωτής υπουργός Άμυνας (1959-1965), περίοδο κατά την οποία άρχισε την κρατική παραγωγή όπλων, εγκαινίασε πρόγραμμα πυρηνικών ερευνών και συνήψε στρατιωτικές συμμαχίες στο εξωτερικό, σημαντικότερη από τις οποίες ήταν εκείνη με τη Γαλλία. Στις αρχές της δεκαετίας του ‘50 πηγαινοερχόταν στις ΗΠΑ, όπου σπούδασε αγγλικά, φιλοσοφία και οικονομικά στα Πανεπιστήμια Νέας Υόρκης και Χάρβαρντ.

Το 1965 ο Πέρες παραιτήθηκε για να βοηθήσει τον Μπεν-Γκουριόν στην ίδρυση νέου κόμματος, του κεντροαριστερού «Ραφί», που θα αντιπολιτευόταν τον διάδοχό του πρωθυπουργό Λεβί Εσκόλ. Το «Ραφί», όμως, δεν δικαίωσε εκλογικά τις προσδοκίες των ιδρυτών του και το 1967 ο Πέρες άρχισε διαπραγματεύσεις για τη συγχώνευση του κεντροαριστερού κόμματος «Μαπάι» (του πρώην κόμματος του Μπεν-Γκουριόν) και του αριστερού εργατικού κόμματος «Αχντούτ Αβοντάχ», οι οποίες κατέληξαν στην ίδρυση τού Ισραηλινού Εργατικού Κόμματος, του οποίου έγινε αναπληρωτής γενικός γραμματέας.

Ανέλαβε και πάλι το Υπουργείο Άμυνας στην κυβέρνηση του μεγάλου εσωκομματικού του αντιπάλου Γιτζάκ Ράμπιν και προώθησε την εγκατάσταση των πρώτων εβραϊκών οικισμών στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, των θεωρούμενων παράνομων από τον ΟΗΕ και κύριο εμπόδιο για την ειρήνη. Το 1974 εξελέγη αρχηγός του Εργατικού Κόμματος και υπό την ιδιότητα αυτή ηττήθηκε δύο φορές από τον δεξιό Μεναχέμ Μπέγκιν ως υποψήφιος για την πρωθυπουργία (1977 και 1981), ώσπου ανέλαβε τη θέση αυτή μετά τις αμφίρροπες εκλογές του 1984.

Τον Σεπτέμβριο του 1984 ο Πέρες και ο Γιτζάκ Σαμίρ, αρχηγός του κεντροδεξιού κόμματος «Λικούντ», σχημάτισαν κυβέρνηση συνεργασίας, στην οποία ο Πέρες ήταν πρωθυπουργός κατά το ήμισυ της κυβερνητικής θητείας τους και ο Σαμίρ αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός των Εξωτερικών, αντιστρέφοντας τους ρόλους τους κατά το άλλο ήμισυ της θητείας τους. Υπό την ηγεσία τού μετριοπαθούς και συμβιβαστικού Πέρες, το Ισραήλ απέσυρε τις δυνάμεις του το 1985 από την εισβολή στο Λίβανο, και η κυβέρνηση εφάρμοσε ένα συνολικό πρόγραμμα λιτότητας, το οποίο μείωσε δραστικά τον διογκούμενο πληθωρισμό που εμπόδιζε την οικονομική ανάπτυξη.

Μετά τις νέες αμφίρροπες εκλογές του 1988, το Εργατικό Κόμμα και το Λικούντ σχημάτισαν και πάλι κυβέρνηση συνεργασίας, με τον Πέρες υπουργό Οικονομικών και τον Σαμίρ πρωθυπουργό. Το 1990 ηττήθηκε στις εσωκομματικές εκλογές από το Γιτζάκ Ράμπιν και το 1992 ανέλαβε υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνησή του. Ηγήθηκε των ιστορικών συμφωνιών του Όσλο (1993-1995) ανάμεσα στο Ισραήλ και την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ), που έθεσαν τις βάσεις για την παλαιστινιακή αυτονομία. Το πώς από «γεράκι» έγινε «περιστερά» το εξήγησε ο ο ίδιος σε μία συνέντευξή του στο περιοδικό TIME: «Δεν άλλαξα εγώ. Πιστεύω ότι η κατάσταση άλλαξε. Όσο η ύπαρξη του Ισραήλ τελούσε υπό απειλή, ήμουν αυτό που αποκαλείτε γεράκι... Από τη στιγμή που αισθάνθηκα ότι οι Άραβες ήσαν ανοικτοί σε διαπραγματεύσεις, είπα ότι αυτό είναι που θα προτιμούσαμε κι εμείς». Για τον καθοριστικό του ρόλο στην επίτευξη των συμφωνιών του Όσλο τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 1994, μαζί τον Γιάσερ Αραφάτ και τον Γιτζάκ Ράμπιν.

Μετά τη δολοφονία Ράμπιν το 1995, ανέλαβε εκ νέου την πρωθυπουργία του Ισραήλ, την οποία διατήρησε έως τον Ιούνιο του 1996, οπότε ηττήθηκε στις εκλογές από τον κεντροδεξιό Μπενιαμίν Νετανιάχου. Κατά τη διάρκεια της θητείας του εκτυλίχθηκε η στρατιωτική επιχείρηση με την κωδική ονομασία «Τα Σταφύλια της Οργής», κατά την οποία περισσότεροι από 100 άμαχοι σκοτώθηκαν σε προσφυγικό καταυλισμό του ΟΗΕ που βομβαρδίστηκε από το Ισραήλ στο χωριό Κανά του Λιβάνου.

Μετά την ήττα του στις εκλογές του 1996, δεν επιδίωξε την επανεκλογή του στην ηγεσία του Εργατικού Κόμματος. Το 2000 ήταν υποψήφιος για την Προεδρία του Ισραήλ, αλλά ηττήθηκε από τον υποψήφιο του «Λικούντ» Μοσέ Κατσάβ. Ένα χρόνο αργότερα ανέλαβε το τελευταίο υπουργικό πόστο της πολύχρονης καριέρας του. Διορίστηκε υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση του κεντροδεξιού Αριέλ Σαρόν.

Το 2005, όταν τα ηνία του Εργατικού Κόμματος ανέλαβε η νεώτερη γενιά με εσωκομματικό πραξικόπημα, ο Πέρες αποχώρησε από το κόμμα κι εντάχθηκε στο νεοσύστατο «Καντίμα», που ίδρυσαν μετριοπαθή στελέχη προερχόμενα από το «Λικούντ». Το 2007 εκλέχτηκε από την Κνεσέτ (Βουλή) πρόεδρος του Ισραήλ για επτά χρόνια, διαδεχόμενος τον Μοσέ Κατσάβ.

Ο Πέρες ήταν θερμός υποστηρικτής της λύσης των δύο κρατών, ενός ισραηλινού κι ενός παλαιστινιακού, που θα συνυπάρχουν εν ειρήνη, καθώς «είναι ο μοναδικός δυνατός δρόμος για τον τερματισμό της τρομοκρατίας, της βίας και του μίσους».

Στις 13 Σεπτεμβρίου 2016 υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο και διακομίστηκε σε νοσοκομείο του Τελ Αβίβ, όπου άφησε την τελευταία του πνοή στις 28 Σεπτεμβρίου 2016, σε ηλικία 93 ετών.