Χατζ: Το προσκύνημα στη Μέκκα

Το Χατζ (Hajj) είναι το ετήσιο προσκύνημα των Μουσουλμάνων στη Μέκκα και είναι υποχρεωτικό για κάθε πιστό του Αλλάχ τουλάχιστον μια φορά στη ζωή του, υπό την προϋπόθεση ότι έχει την οικονομική δυνατότητα να το πραγματοποιήσει κι εφόσον έχει εξασφαλίσει επαρκείς προμήθειες για την οικογένειά του κατά τη διάρκεια της απουσίας του.

Με το χατζ, που είναι ένας από τους πέντε στύλους του Ισλάμ (πίστη, προσευχή, φιλανθρωπία και νηστεία, οι άλλοι τέσσερις), επιδιώκεται να ενισχυθεί η συνοχή των μουσουλμάνων σε παγκόσμιο επίπεδο, μέσω της ενότητας της ούμμα (ummah), της ισλαμικής κοινότητας, και να δηλωθεί η υποταγή στον ένα και μοναδικό Θεό, τον Αλλάχ.

Το προσκύνημα αρχίζει κάθε χρόνο στις 8 και τελειώνει στις 12 ή 13 του μήνα Ντου αλ-Χιτζά (Dhu al-Hijjah), που είναι ο τελευταίος μήνας του μουσουλμανικού σεληνιακού έτους (26 Ιουνίου – 1 Ιουλίου 2023) και κορυφώνεται στις 10 του μήνα (29 Ιουνίου 2023) με τη γιορτή Ιντ Αλ-Αντχά (Eid al-Adha).

Όταν ο προσκυνητής βρεθεί περίπου 10 χιλιόμετρα από την ιερή πόλη της Μέκκας, εισέρχεται στην κατάσταση του ιράμ (ihram), κατά την οποία πρέπει να ελέγξει τα βασικά του ένστικτα και να εξαγνισθεί. Φοράει δύο ενδύματα χωρίς ραφές, δεν ξυρίζεται και δεν κόβει τα μαλλιά και τα νύχια του μέχρι το τέλος της τελετής. Στις γυναίκες επιτρέπεται ν’ αφήνουν ακάλυπτο το πρόσωπό τους, καθώς απαγορεύεται να φέρουν μπούρκα ή νικάμπ.

Οι κύριες υποχρεώσεις του προσκυνητή κατά το πρώτο στάδιο του Χατζ συνίστανται σε επτά περιφορές γύρω από το τέμενος της Κάαμπα (Ka'bah), όπου βρίσκεται ο ιερός μαύρος λίθος (Hajar al-Aswad), τον οποίο προσπαθεί να τον ασπασθεί ή να τον αγγίξει. Κατόπιν, ο πιστός ανεβαίνει τρέχοντας επτά φορές σε μία διαδρομή ανάμεσα στα όρη Σαφά και Μαρουά, που τώρα είναι απλά υψώματα, και πίνει νερό από την πηγή του Ζαμζάμ.

Στο δεύτερο στάδιο της τελετής, ο προσκυνητής μεταβαίνει από τη Μέκκα στη Μίνα, μερικά χιλιόμετρα απόσταση. Από εκεί πηγαίνει στο όρος Αραφάτ, όπου περνά ένα ολόκληρο απόγευμα προσευχόμενος και ακούγοντας κηρύγματα.

Οι τελευταίες τελετές του Χατζ περιλαμβάνουν τη διανυκτέρευση στην πεδιάδα Μουζνταλιφά (ανάμεσα στο Αραφάτ και τη Μίνα), όπου δεσπόζει η συμβολική τελετή του πετροβολήματος του Διαβόλου και την προσφορά θυσίας στη Μίνα, με τη μεγάλη μουσουλμανική γιορτή του Ιντ Αλ-Αντχά.

Σε άλλες εποχές του χρόνου, ο πιστός μουσουλμάνος μπορεί να μεταβεί στη Μέκκα για προσκύνημα, γνωστό ως ούμρα (umrah), το οποίο όμως δεν υποκαθιστά το χατζ.