Χριστουγεννιάτικα έθιμα απ’ όλη την Ελλάδα —  Ιόνια Νησιά - Ήπειρος

Ζακυνθινή Κουλούρα
Ζακυνθινή Κουλούρα

Στη Ζάκυνθο, ένα νησί που υπήρξε για πολλούς αιώνες σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών, τα έθιμα σχηματοποιήθηκαν στη διαδρομή του χρόνου με διάχυτες τις επιρροές της θρησκευτικής μας παράδοσης, αλλά με στοιχεία τόσο από την ανατολική ορθόδοξη εκκλησία, όσο και από τη δυτική καθολική εκκλησία.

Για πολλούς αιώνες το νησί ήταν κάτω από την κυριαρχία Λατίνων, Ενετών, Γάλλων και Αγγλών και οι επιδράσεις από τα έθιμα της τότε άρχουσας τάξης πέρασαν σταδιακά στα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα και αφομοιώθηκαν από τον απλό λαό. Το γεγονός ότι οι κατά καιρούς κατακτητές υπήρξαν ομόθρησκοι με το ντόπιο πληθυσμό επέτρεψε να μεταλαμπαδευτούν έθιμα και παραδόσεις με αναγεννησιακά και πρώϊμα ευρωπαϊκά χαρακτηριστικά.

Ιδιαίτερα σημαντικη υπήρξε η επιροή των Ενετών που είχαν ενσωματώσει τη Ζάκυνθο και όλα τα Ιόνια νησιά στο διοικητικό σύστημα της «Γαληνοτάτης Δημοκρατίας του Αγίου Μάρκου» για περίπου τρεις αιώνες.

Πριν τον εορτασμό της γέννησης του Χριστού, προηγείται ένα σαραντάημερο νηστείας, σωματικής και πνευματικής, που αρχίζει από τις 14 Νοεμβρίου και τελειώνει στις 24 Δεκεμβρίου.

Η ήμερα της παραμονής των Χριστουγέννων είναι μία από τις σημαντικότερες μέρες του χρόνου για κάθε Ζακυνθινή οικογένεια. Όλα τα μέλη της μαζεύονται στο πατρικό σπίτι της οικογένειας, ώστε να κόψουν όλοι μαζί τη Ζακυνθινή παραμονιάτικη κουλούρα των Χριστουγέννων.

Η ζακυνθινή κουλούρα είναι μοναδικό έθιμο στο νησί και αποτελεί μια πραγματική ιεροτελεστία για κάθε σπίτι. Συμβολίζει την ενότητα της οικογένειας και την πίστη στη γέννηση του θεανθρώπου.

Τη διαδικασία της κοπής την αναλαμβάνει το γηραιότερο μέλος της οικογένειας. Αυτό παίρνει της κουλούρα στα χέρια του, την κρατάει από την κάτω πλευρά της, τη βάζει πάνω από το τζάκι ή σε μια γωνία του σπιτιού και με ένα ποτήρι κρασί, αλλά και με λάδι, τη βρέχει από πάνω σχηματίζοντας έναν σταυρό. Χαράματα της προπαραμονής των Χριστουγέννων η νοικοκυρά έχει ξεκινήσει το ζύμωμα ενώ έχει αρχίσει να ζεσταίνει τον φούρνο για το ψήσιμο των χριστόψωμων.

Αφού σταυρώσει τρεις φορές τα υλικά μέσα στη σκάφη αρχίζει και ζυμώνει το προζύμι κι αργότερα ζυμώνει τα χριστόψωμα. Ένα ξεχωριστό χριστόψωμο με τρύπα στη μέση θα είναι η περίφημη Ζακυνθινή παραμονιάτικη κουλούρα των Χριστουγέννων, που μέσα βάζει ένα κέρμα ή όπως το ονομάζουν οι ντόπιοι «ηύρεμα».

Πάνω στο τραπέζι, την παραμονή των Χριστουγέννων, το μόνα φαγητά που υπάρχουν είναι μπρόκολα και ελιές.

Όταν έρθει η ώρα της κοπής της κουλούρας, όλοι κάθονται στο τραπέζι και ο αρχηγός της οικογένειας αρχίζει να κόβει από τυχαίο σημείο την κουλούρα. Το πρώτο κομμάτι είναι του Χριστού ή του φτωχού, το δεύτερο του σπιτιού και τα άλλα των υπολοίπων μελών της οικογένειας, πάντα κατά σειρά ηλικίας, από το μεγαλύτερο προς το μικρότερο.

Την ίδια μέρα το μεσημέρι, όλη η οικογένεια μαζεύεται γύρω από το τραπέζι και περιμένουν με λαχτάρα τις νοικοκυρές του σπιτιού να φέρουν τη βραστή γαλοπούλα, αυγολέμονο και φυσικά το κρασί.

Η Ζακυνθινή παραμονιάτικη κουλούρα των Χριστουγέννων, σύμφωνα με μια παλιά τοπική παράδοση, συμβολίζει το άστρο της Βηθλεέμ, που οδήγησε τους τρεις Μάγους στο Σπήλαιο της Γέννησης.

Το «ηύρεμα» συμβολίζει το Θείο Βρέφος. Το κρασί και το λάδι, που ρίχνει ο σπιτονοικοκύρης στη φωτιά από το κέντρο της κουλούρας, συμβολίζουν τα δώρα των Μάγων.

Η φλόγα που φουντώνει στιγμιαία, δείχνει την Ανάσταση του Ιησού και την απολύτρωση των Πρωτοπλάστων. Τέλος, οι πυροβολισμοί που ρίχνονται και λένε «για τον Ηρώδη», δείχνουν την αγανάκτηση των ανθρώπων για τον καταχθόνιο διώχτη του νεογέννητου Χριστού.

Στην Ήπειρο, λαμβάνει χώρα «Tο αναμμένο πουρνάρι», μια ωραία συνήθεια που βασίζεται σε μια παλιά παράδοση της περιοχής,ενώ το γλύκισμα που κυριαρχεί στο ηπειρώτικο τραπέζι την παραμονή των Χριστουγέννων ονομάζεται «σπάργανα του Χριστού».

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΟ EMAIL ΣΑΣ

Εγγραφείτε στο Newsletter μας για να λαμβάνετε κάθε μέρα στο email σας τα σημαντικότερα άρθρα του «Σαν Σήμερα .gr»


ΜΟΝΑΔΙΚΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ ΜΕΛΟΥΣ

premium Γίνε συνδρομητής με μόλις 8 € / μήνα, στήριξε τον αγαπημένο σου ιστότοπο
και απόλαυσε premium περιεχόμενο, χωρίς διαφημίσεις!

ΜΑΘΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ