Φρανκ Λόιντ Ράιτ: Ο εισηγητής της «οργανικής αρχιτεκτονικής»

Ο Φρανκ Λόιντ Ράιτ (Frank Lloyd Wright) θεωρείται ένας από τους κορυφαίους αρχιτέκτονες του 20ού αιώνα, παρότι δεν σπούδασε αρχιτεκτονική και ήταν σχεδόν αυτοδίδακτος. Μαζί με τον Μις βαν ντερ Ρόε και τον Λε Κορμπιζιέ συγκροτούν την «αγία τριάδα» του μοντέρνου κινήματος στην αρχιτεκτονική. Στην 70χρονη καριέρα του σχεδίασε 1.141 κτίρια, από τα οποία χτίστηκαν τα 532. Το ένα τρίτο μάλιστα των αναθέσεων έγινε την τελευταία δεκαετία της ζωής του.

Εισηγητής της «οργανικής αρχιτεκτονικής»

Πρωτοπόρος και πρωτότυπος δημιουργός ο Ράιτ, αναγνώριζε εν τούτοις την επίδραση που άσκησε στο έργο του η αρχαία αρχιτεκτονική της Ιαπωνίας και των Μάγια, καθώς και η λαϊκή αρχιτεκτονική των χωρών της Μεσογείου. Υπήρξε ο εισηγητής της «οργανικής αρχιτεκτονικής», την οποία περιέγραψε ως μία αρχιτεκτονική που «προχωρά, επιμένει, δημιουργεί, σύμφωνα με τη φύση του ανθρώπου και τις περιστάσεις του καθώς και οι δύο αλλάζουν».

Ο Φρανκ Λόιντ Ράιτ γεννήθηκε στις 8 Ιουνίου 1867 στην πόλη Ρίτσλαντ Σέντερ της πολιτείας Γουϊσκόνσιν των ΗΠΑ και ήταν γιoς του πλανόδιου μουσικού και ιεροκήρυκα Γουίλιαμ Ράιτ και της δασκάλας Άννας Λόιντ Τζόουνς.

Σε ηλικία 18 ετών γράφηκε στο Πανεπιστήμιο του Γουϊσκόνσιν, όπου παρακολούθησε για ένα διάστημα μαθήματα στη Σχολή Μηχανικών και μελέτησε παράλληλα λογοτεχνία και ξένες γλώσσες, δουλεύοντας συγχρόνως για να βοηθήσει την οικογένειά του. Το 1887 μετακόμισε στο Σικάγο και δούλεψε για τον Γιόζεφ Λάιμαν Σίλσμπι και αργότερα, επί έξι χρόνια, για τον Λούις Σάλιβαν, τον γνωστότερο αμερικανό αρχιτέκτονα της εποχής. Ήρθε όμως σε ρήξη μαζί του και το 1893 άνοιξε το δικό του γραφείο.

Η «σχολή Prairie»

Κατά την πρώτη περίοδο των προσωπικών του αναζητήσεων, ο Ράιτ, όπως και άλλοι νέοι αρχιτέκτονες, στράφηκε στη δημιουργία μιας νέας αρχιτεκτονικής, κατάλληλης για τον «οριζόντιο» χαρακτήρα της αμερικανικής πεδιάδας (prairie) των Μεσοδυτικών Πολιτειών, που έγινε γνωστή ως «σχολή Prairie». Σύντομα αναγνωρίστηκε για τον ριζοσπαστικό χαρακτήρα δόμησης μοντέρνων κτηρίων και ο Ράιτ έγινε ο κύριος εκφραστής της.

Χρησιμοποιώντας υλικά και εξοπλισμό μαζικής παραγωγής, που είχαν αναπτυχθεί κυρίως για εφαρμογές σε εμπορικά κτήρια, οι αρχιτέκτονες της σχολής αυτής απέρριπταν τον πολύπλοκο και αποσπασματικό κατακερματισμό του χώρου σε μικρότερα μεμονωμένα δωμάτια χάριν των τολμηρών γυμνών τοίχων, των ευρύχωρων καθιστικών, που ανταποκρίνονταν στις οικογενειακές ανάγκες, και της περιμετρικής θέρμανσης κάτω από τεράστιες τζαμαρίες. Άνεση, λειτουργικότητα και ευρυχωρία επιτεύχθηκαν με μικρό σχετικά κόστος και ο Ράιτ έκτισε μόνος του περίπου 50 τέτοιες κατοικίες από το 1900 έως το 1910.

Στα κτίσματά του περιλαμβάνονταν οικιστικά συγκροτήματα, κέντρα ψυχαγωγίας, κτήρια επιχειρήσεων εκκλησιών. Το 1912 σχεδίασε τον πρώτο του ουρανοξύστη από μπετόν, κτήριο προφητικό, που δεν κτίστηκε όμως ποτέ.

Η εξάπλωση της φήμης του στην Ιαπωνία

Στα τέλη του 1916 ο Ράιτ εγκαταστάθηκε στην Ιαπωνία για πέντε χρόνια. Το «Imperial Hotel» υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα έργα του. Μόλις ένα χρόνο μετά την ολοκλήρωσή του (1922), το ξενοδοχείο (που κατεδαφίστηκε το 1968) άντεξε με επιτυχία έναν από τους χειρότερους σεισμούς του Τόκιο (μεγέθους 7,9 Ρίχτερ), γεγονός που ενίσχυσε τη φήμη του ως αρχιτέκτονα. Ο Ράιτ είχε αποφασίσει να μη βυθίσει τα θεμέλια μέσα στο ασταθές υπέδαφος, αλλά στήριξε το κτίριο σε ελαστική αιωρούμενη βάση.

Το γνωστότερο διεθνώς έργο του είναι η εξοχική κατοικία Fallingwater House στην Πενσιλβάνια (1935), που αιωρείται εντυπωσιακά πάνω από έναν καταρράκτη. Άλλα γνωστά κτίριά του είναι η κατοικία Wingspread στο Γουϊνσκόνσιν (1937), το Μουσείο Γκουγκενχάιμ στη Νέα Υόρκη (1943), το Marin County Civic Center στο Σαν Ραφαέλ της Καλιφόρνιας (1957) και το βιομηχανικό κτίριο Johnson Wax στο Γουϊνσκόνσιν (1936).

Το 1932 άνοιξε το σπίτι του στο Τάλιεζιν της Αριζόνας στους νέους αρχιτέκτονες για να μελετήσουν μαζί του, δημιουργώντας την υποτροφία Taliesin. Το δημιουργικό του ταλέντο δεν περιοριζόταν στην αρχιτεκτονική. Σχεδίασε έπιπλα, υφάσματα, κρύσταλλα, λάμπες, σερβίτσια και ασημικά.

Ο Ράιτ υπήρξε ένας παραγωγικός συγγραφέας, δάσκαλος και φιλόσοφος. Η πνευματική παρακαταθήκη του περιέχεται στην «Αυτοβιογραφία» του (1932 και σε αναθεωρημένη έκδοση το 1943) και στα βιβλία του «An Organic Architecture» (1939) και «An American Architecture» (1955).

Ο Φρανκ Λόιντ Ράιτ πέθανε στις 9 Απριλίου 1959 στο Φοίνιξ της Αριζόνας, σε ηλικία 91 ετών. Έζησε μία επιδεικτική ζωή που ήταν γεμάτη από προσωπικές τραγωδίες και συνεχείς οικονομικές δυσκολίες. Νυμφεύτηκε τρεις φορές και απέκτησε επτά παιδιά.

• Διαβάστε: Φρανκ Λόιντ Ράιτ - Αποφθέγματα