Άρθουρ Κλαρκ

Ο Άρθουρ Κλαρκ (Arthur Clarke) ήταν άγγλος συγγραφέας έργων επιστημονικής φαντασίας, από τους κορυφαίους και επιδραστικότερους του λογοτεχνικού αυτού είδους. Τα πιο γνωστά έργα του είναι το σενάριο της εμβληματικής ταινίας του Στάνλεϊ Κιούμπρικ «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος» («2001: A Space Odyssey», 1968), που βασίστηκε σε δικό του διήγημα, και το ομότιτλο μυθιστόρημα που ακολούθησε. Συνέγραψε επίσης επιστημονικά δοκίμια, που προανήγγειλαν διαστημικά επιτεύγματα του άμεσου μέλλοντος.

Ο Άρθουρ Τσαρλς Κλαρκ γεννήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 1917 στην πόλη Μάινχεντ της κομητείας Σόμερσετ της Μεγάλης Βρετανίας. Από την παιδική του ηλικία ενδιαφέρθηκε για τις θετικές επιστήμες και χαρτογράφησε τη Σελήνη με τη βοήθεια τηλεσκοπίου δικής του κατασκευής.

Επειδή δεν διέθετε τα απαραίτητα χρήματα για ν’ ακολουθήσει πανεπιστημιακές σπουδές, εργάστηκε ως δημόσιος υπάλληλος (1936-1941), απασχόληση που του παρείχε τη χρονική άνεση για ν’ αναπτύξει το ενδιαφέρον του για το Διάστημα. Έγινε μέλος της «Βρετανικής Διαπλανητικής Εταιρείας» (BIS), που ενδιαφερόταν για την ανάπτυξη της πυραυλικής και της εξερεύνησης του διαστήματος.

Το 1941 ο Κλαρκ κατατάχθηκε στην αγγλική πολεμική αεροπορία (RAF) κι έγινε τεχνικός και εκπαιδευτής στα ραντάρ. Ενώ υπηρετούσε, δημοσίευσε τις πρώτες ιστορίες επιστημονικής φαντασίας και το 1945 έγραψε στο περιοδικό «Wireless World» («Ασύρματος Κόσμος») ένα άρθρο με τον τίτλο «Extra-Terrestrial Relays» («Εξωγήινες Μεταδόσεις»). Σε αυτό προδιέγραφε με λεπτομέρειες ένα σύστημα δορυφόρων, που θα μετέδιδε ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά μηνύματα σ’ όλο τον κόσμο, προκαλώντας μεγάλες αντιδράσεις ακόμη και των ειδικευμένων αναγνωστών του περιοδικού. Είκοσι χρόνια αργότερα άρχισαν πράγματι να λειτουργούν οι δορυφόροι σύγχρονης αναμετάδοσης Early Bird. Τρία χρόνια αργότερα απέκτησε πανεπιστημιακό πτυχίο από το King's College του Λονδίνου.

Τα πρώτα του μη λογοτεχνικά βιβλία ήταν τα «Interplanetary Flight» («Διαπλανητική πτήση», 1950) και «The Exploration of Space» («Εξερεύνηση του Διαστήματος», 1951). Τα πρώτα του μυθιστορήματα αναφέρονται σε ιστορίες εξερεύνησης του διαστήματος: «Prelude to Space» («Πρελούδιο του Διαστήματος», 1951), σχετικά με την πρώτη πτήση προς τη Σελήνη, «The Sands of Mars» («Η άμμος του Άρη», 1951), σχετικά με τον αποικισμό του πλανήτη Άρη και «Νησιά στον ουρανό» («Islands in the Sky», 1952), τοποθετημένο σε διαστημικό σταθμό.

Το επόμενο μυθιστόρημά του «Οι Επικυρίαρχοι» («Childhood’s End», 1953), θεωρείται ένα από τα καλύτερά του και ασχολείται με το πώς η πρώτη επαφή με εξωγήινους πυροδοτεί έναν εξελικτικό μετασχηματισμό στην ανθρωπότητα.

Από τα μέσα της δεκαετίας του ’50 ο Κλαρκ άρχισε να ενδιαφέρεται για τις υποβρύχιες εξερευνήσεις. Εγκαταστάθηκε στο Κολόμπο της Κεϋλάνης (σημερινή Σρι Λάνκα) και ξεκίνησε μία δεύτερη σταδιοδρομία, στην οποία συνδύαζε καταδύσεις και φωτογραφήσεις. Περιέγραψε τις διάφορες υποβρύχιες εμπειρίες του σε μια σειρά βιβλίων, το πρώτο από τα οποία είχε τον τίτλο «The Coast of Coral» («Η Ακτή του Κοραλλιού», 1956).

Στη δεκαετία του ’60 συνεργάστηκε με τον σκηνοθέτη Στάνλεϊ Κιούμπρικ στη δημιουργία της εμβληματικής ταινίας επιστημονικής φαντασίας «2001: Η Οδύσσεια τού Διαστήματος» (2001: A Space Odyssey», 1964), που βασιζόταν στο διήγημα του «Ο Φρουρός» («The Sentinel», 1951). Ο Κλαρκ έγραψε το σενάριο (ήταν υποψήφιος για Όσκαρ σεναρίου το 1965) και αργότερα το προσάρμοσε σε μυθιστορηματική μορφή.

Ο Κλαρκ έγραψε δύο ακόμη συνέχειες του επιτυχημένου μυθιστορήματος: «2010: Odyssey Two» (1982), που μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1984 από τον σκηνοθέτη Πίτερ Χάιαμς με τον τίτλο «2010: The Year We Make Contact» και πρωταγωνιστή τον Ρόι Σάιντερ και «2061: Odyssey Three» (1988).

To 1973 τιμήθηκε με το βραβείο Nebula, το κορυφαίο της επιστημονικής φαντασίας για τη νουβέλα «A Meeting with Medusa» («Συνάντηση με την Μέδουσα», 1971), που αναφέρεται σε μία διαστημική αποστολή που ανακαλύπτει ζωή στα νέφη του Δία.

Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα «Ραντεβού με τον Ράμα» («Rendezvous with Rama», 1973), άλλη μία ιστορία πρώτης επαφής. Στις αρχές του 22ου αιώνα, ένας μεγάλος αστεροειδής με την ονομασία Ράμα εισέρχεται στο ηλιακό σύστημα από το διαστρικό χώρο. Τελικά αποκαλύπτεται ότι είναι ένα κυλινδρικό διαστημόπλοιο και μία αποστολή στέλνεται για να εξερευνήσει το εσωτερικό του. Η περιγραφή των ανεξιχνίαστων μυστηρίων του Ράμα από τον Κλαρκ το έκανε ένα από τα πιο δημοφιλή μυθιστορήματά του και του χάρισε και τα δυο βραβεία της επιστημονικής φαντασίας Hugo και Nebula.

Τα περισσότερα από τα μεταγενέστερα μυθιστορήματά του γράφτηκαν σε συνεργασία με άλλους συγγραφείς και με διάφορους βαθμούς συμμετοχής από τον Κλαρκ. Το τελευταίο μυθιστόρημά του «Το τελευταίο θεώρημα» («The Last Theorem», 2008), που αφορά μία εισβολή εξωγήινων και μία νέα σύντομη απόδειξη του τελευταίου θεωρήματος του Φερμά, ολοκληρώθηκε από τον Φρέντερικ Πολ.

Μεταξύ των πολλών τιμητικών διακρίσεων που απονεμήθηκαν στον Κλαρκ ήταν το Χρυσό Μετάλλιο του Ινστιτούτου Φραγκλίνου (The Franklin Institute) για τη σύλληψη της ιδέας της δορυφορικής επικοινωνίας και το Βραβείο Καλίνγκα της Ουνέσκο για το λογοτεχνικό του έργο.

Ο Άρθουρ Κλαρκ πέθανε στις 19 Μαρτίου 2008 στο Κολόμπο της Σρι Λάνκα, σε ηλικία 90 ετών.