Ο Τσαρλς Πόνζι ή Πόντσι (Charles Ponzi) ήταν ιταλοαμερικανός απατεώνας, γνωστός εκείθεν του Ατλαντικού για το πλήθος των οικονομικών εγκλημάτων που διέπραξε στον Καναδά και στις ΗΠΑ στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Είναι παγκοσμίως γνωστός για το παράνομο επενδυτικό σχήμα που έστησε και περιλάμβανε την πληρωμή απόδοσης σε επενδυτές από τα χρήματα που λάμβανε από μεταγενέστερους επενδυτές, αντί των καθαρών κερδών από πραγματικές πωλήσεις. Είναι η γνωστή «πυραμίδα» επενδυτών, που πήρε το όνομά του («Σχέδιο Πόνζι»).
Ο Κάρλο Πόντσι γεννήθηκε στις 3 Μαρτίου 1882 στο Λούγκο της Ιταλίας και αρχικά εργάστηκε ως ταχυδρομικός υπάλληλος. Έγινε δεκτός στο Πανεπιστήμιο «Λα Σαπιέντσα» της Ρώμης, αλλά ουδέποτε παρακολούθησε μαθήματα. Αντ’ αυτών προτιμούσε να διασκεδάζει ασυλλόγιστα, ξοδεύοντας και την τελευταία λιρέτα του. Με την προτροπή των γονιών του αποφάσισε να μεταναστεύσει στις ΗΠΑ προς αναζήτηση καλύτερης τύχης.
Το ξεκίνημα του ως… απατεώνας
Τον Νοέμβριο του 1903 αποβιβάστηκε στη Βοστώνη, έχοντας χάσει όλες του τις οικονομίες στον τζόγο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. «Ήρθα σ’ αυτήν τη χώρα με 2,50 δολάρια μετρητά και 1 εκατομμύριο δολάρια σε ελπίδες, και αυτές οι ελπίδες δεν με άφησαν ποτέ» είχε πει σε μία συνέντευξή του στους «Τάιμς της Νέας Υόρκης». Η πειθώ και η αυτοπεποίθηση του νεαρού μετανάστη θα τον βοηθούσαν να επινοήσει μία από τις μεγαλύτερες απάτες στην ιστορία του οικονομικού εγκλήματος στις ΗΠΑ.
Στη νέα του πατρίδα ξεκίνησε να δουλεύει σε ταπεινές δουλειές, όπως λαντζέρης σε εστιατόριο. Το 1907 μετακόμισε στο Μόντρεαλ, όπου βρήκε δουλειά στο ταμείο της τράπεζας Zarossi, η οποία είχε ιδρυθεί για να εξυπηρετεί το πλήθος των ιταλών μεταναστών στον Καναδά και χρέωνε υψηλά επιτόκια. Όταν η τράπεζα χρεοκόπησε λόγω επισφαλών δανείων, ο Πόνζι έμεινε άφραγκος. Πρόλαβε όμως να πλαστογραφήσει μία επιταγή. Συνελήφθη και καταδικάστηκε σε φυλάκιση τριών ετών. Στους γονείς του, με τους οποίους αλληλογραφούσε τακτικά, έγραψε ότι εργαζόταν σε καναδική φυλακή.
Όταν εξέτισε την ποινή του απελάθηκε στις ΗΠΑ και αμέσως βρέθηκε μπλεγμένος σ’ ένα κύκλωμα παράνομης μεταφοράς ιταλών μεταναστών. Συνελήφθη από τις αμερικανικές αρχές και πέρασε δύο χρόνια σε φυλακή στην Ατλάντα. Μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στη Βοστώνη, όπου παντρεύτηκε τη στενογράφο Ρόουζ Νιέκο το 1918. Δούλεψε σε διάφορες δουλειές, όπως στο μανάβικο του πεθερού του, αλλά καμία από αυτές τις δουλειές δεν τον ικανοποιούσε.
Μια μέρα έλαβε μία επιστολή από μία εταιρεία στην Ισπανία που περιείχε ένα Διεθνές Απαντητικό Κουπόνι (ένα κουπόνι που μπορούσε να ανταλλαχθεί με μια σειρά από γραμματόσημα από άλλη χώρα). Ο Πόνζι συνειδητοποίησε ότι θα μπορούσε να αποκομίσει κέρδος αγοράζοντας αυτά τα κουπόνια σε μία χώρα και ανταλλάσσοντάς τα με πιο ακριβά γραμματόσημα σε άλλη χώρα.
Το σχέδιό του λειτουργούσε ως εξής: Ο Πόνζι έστελνε χρήματα σε συνεργάτες του σε άλλες χώρες, οι οποίοι αγόραζαν τα κουπόνια και του τα έστελναν στις ΗΠΑ. Στη συνέχεια, αυτός αντάλλασσε το κουπόνι με γραμματόσημα μεγαλύτερης αξίας απ’ ό,τι είχε πληρώσει γι’ αυτά και στη συνέχεια τα πουλούσε. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι συναλλαγές του αυτές του απέφεραν κέρδη ως και 400%.
Το στήσιμο της «πυραμίδας»
Ανικανοποίητος από τις αποδόσεις του κερδοφόρου σχεδίου του, άρχισε να αναζητά επενδυτές για να αποκομίσει υψηλότερα κέρδη. Έστησε μία «πυραμίδα» μέσω της εταιρείας του «Securities Exchange Company» και υποσχέθηκε στους επενδυτές υπερβολικές αποδόσεις 50% σε 45 ημέρες ή 100% σε 90 ημέρες. Ο Πόνζι πλήρωνε αυτούς τους επενδυτές χρησιμοποιώντας χρήματα από άλλους επενδυτές και όχι με πραγματικά κέρδη.
Η δραστηριότητά του αυτή τον έκανε πολύ σύντομα πλούσιο. Αγόρασε ένα αρχοντικό στο Λέξινγκτον της Μασαχουσέτης, με κλιματισμό και θερμαινόμενη πισίνα. Το σχέδιο του Πόνζι άρχισε να αποκαλύπτεται στις αρχές Αυγούστου του 1920, ύστερα από δημοσίευμα της εφημερίδας «The Boston Post», η οποία τον επόμενο χρόνο τιμήθηκε με το βραβείο Πούλιτζερ για την αποκάλυψη του σκανδάλου.
Οι δικαστικές αρχές κινήθηκαν ταχύτατα και στις 12 Αυγούστου, ο Πόνζι συνελήφθη με την κατηγορία της απάτης. Απειλήθηκε με ισόβια κάθειρξη, αλλά ομολόγησε την ενοχή του και πέρασε 14 χρόνια στη φυλακή. Μετά την αποφυλάκισή του το 1934 απελάθηκε στην Ιταλία και το 1937 χώρισε με τη σύζυγό του, η οποία είχε παραμείνει στις ΗΠΑ. Στην Ιταλία προσπάθησε να επαναλάβει τη δράση του, χωρίς επιτυχία. Μετανάστευσε στη Βραζιλία, όπου εργάστηκε ως μεταφραστής για να επιβιώσει.
Ο Τσαρλς Πόνζι, με πολλούς μιμητές τα επόμενα χρόνια, πέθανε στις 18 Ιανουαρίου 1949 στο Ρίο ντε Ζανέιρο, σε ηλικία 66 ετών.
Γίνε συνδρομητής με μόλις 
Facebook
Google