Αλεξάντρ Σταβισκί

Ρωσογάλλος μεγαλοαπατεώνας, που δημιούργησε ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικοοικονομικά σκάνδαλα στην Γαλλία («Υπόθεση Σταβισκί»).

Ο Σερζ Αλεξάντρ Σταβισκί γεννήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 1886 στην πόλη Σλόμποντκα της Ουκρανίας, που τότε ήταν τμήμα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, από πολωνοεβραίους γονείς, μετανάστες αργότερα στη Γαλλία. Από νεαρής ηλικίας μετήλθε διάφορα επαγγέλματα, όπως βιομηχανικός εργάτης, τραγουδιστής σε καφέ, διευθυντής σε νυχτερινά κέντρα και χαρτοπαικτικές λέσχες.

Tο 1927, ο «Ωραίος Σασά», όπως ήταν το παρατσούκλι του, οδηγήθηκε σε δίκη για απάτη ιδιαίτερα μεγάλης αξίας, αλλά με συνεχείς αναβολές κατόρθωνε να ξεφεύγει από την τσιμπίδα του νόμου. Ρόλο σ’ αυτό έπαιξαν και οι στενές σχέσεις που είχε αναπτύξει με σημαίνοντα πρόσωπα της γαλλικής ελίτ. Ένας δικαστής που είχε πολλά στοιχεία εις βάρος του, βρέθηκε λίγα χρόνια αργότερα σκοτωμένος στις γραμμές του τρένου.

Στις αρχές τις δεκαετίας του ‘30, ο Σταβισκί διηύθυνε το δημοτικό ενεχυροδανειστήριο στην πόλη Μπαγιόν και παράλληλα ανέπτυξε στενές σχέσεις με χρηματιστηριακούς κύκλους. Την περίοδο αυτή κυκλοφόρησε ένα ομόλογο για να χρηματοδοτήσει ένα δικό του ενεχυροδανειστήριο, πείθοντας τους αγοραστές του ότι έχει στην κατοχή του τα σμαράγδια της τελευταίας αυτοκράτειρας της Γερμανίας, τα οποία αποδείχτηκαν απλώς κομμάτια από γυαλί.

Όταν άρχισε να αποκαλύπτεται η απάτη τον Δεκέμβριο του 1933, εξαφανίστηκε από προσώπου γης. Στις 8 Ιανουαρίου 1934 η αστυνομία τον βρήκε σ’ ένα σαλέ στο χειμερινό θέρετρο του Σαμονί σοβαρά τραυματισμένο με δύο σφαίρες στο κεφάλι. Οι γιατροί προσπάθησαν να του σώσουν τη ζωή, αλλά την επομένη εξέπνευσε. Οι αρχές έκαναν λόγο για αυτοκτονία, αλλά δεν έγιναν πιστευτές. Είχαν ήδη κυκλοφορήσει φήμες για σχέσεις του Σταβισκί με υπουργούς της κυβέρνησης Ριζοσπαστών - Σοσιαλιστών.

Ο θάνατος του Σταβισκί έγινε αντικείμενο εκμετάλλευσης από τη Δεξιά, που οργάνωσε πολυάριθμες διαδηλώσεις και βίαιη εκ­στρατεία μέσω του φιλικού της Τύπου κατά του κοινοβουλευτισμού και των Εβραίων. Ήταν η εποχή που στη διπλανή Γερμανία κυβερνούσαν οι Ναζί του Αδόλφου Χίτλερ.

Η κυβέρνηση κατηγορήθηκε για διαφθορά και το σκάνδαλο Σταβισκί προκάλεσε την πτώση της στις 27 Ιανουαρίου 1934, με την παραίτηση του ριζοσπάστη πρωθυπουργού Καμίλ Σοτάν και διαδραμάτισε κατά πάσα πιθανότητα σημαντικό ρόλο στην προετοιμασία της Δεξιάς εξέγερσης της 6ης Φεβρουαρίου 1934, που παρ’ ολίγο να καταλύσει την Γ’ Γαλλική Δημοκρατία.

Λίγες ημέρες αργότερα, στις 21 Φεβρουαρίου, βρέθηκε νεκρός ο δικαστής Αλμπέρ Πρενς, που συμμετείχε στις έρευνες για την διαλεύκανση της υπόθεσης. Ο θάνατός του αποδόθηκε σε αυτοκτονία, αλλά έχουν εκφραστεί και απόψεις ότι οφειλόταν σε εγκληματική ενέργεια.

Σχετικά

• Τη ζωή του ρωσογάλλου μεγαλοαπατεώνα μετέφερε στη μεγάλη οθόνη ο σπουδαίος γάλλος σκηνοθέτης Αλέν Ρενέ το 1974 με τίτλο «Stavisky...» («Σταβίσκι, ο Μεγάλος Απατεώνας», ελληνικός τίτλος), σε σενάριο του ισπανού συγγραφέα και πολιτικού Χόρχε Σεμπρούν και πρωταγωνιστή τον Ζαν-Πολ Μπελμοντό στον επώνυμο ρόλο.