Φρανκ Κάπρα

Ο Φρανκ Κάπρα (Frank Capra) ήταν ιταλο-αμερικανός σκηνοθέτης του κινηματογράφου, από τους σημαντικότερους κινηματογραφιστές της χρυσής εποχής του Χόλιγουντ και ακριβέστερα της χολιγουντιανής βιομηχανίας των ονείρων. Γύρισε τις σημαντικότερες ταινίες του τη δεκαετία του 30 και απέσπασε τρία Όσκαρ σκηνοθεσίας την ίδια περίοδο. Συνολικά, οι ταινίες του κέρδισαν 14 Όσκαρ και ήταν υποψήφιες για 53 ακόμη Όσκαρ.

Ο Φράνκ Κάπρα υπηρέτησε την κωμωδία καταστάσεων και ήταν από τους εισηγητές της λεγόμενης «κωμωδίας σκρούμπολ» («screwball comedy»), που άνθισε τη δεκαετία του ‘30 έως τις αρχές της δεκαετίας του ‘40, την περίοδο της Μεγάλης Ύφεσης στις ΗΠΑ. Οι ταινίες του αποθεώνουν συχνά τον ενάρετο καθημερινό Αμερικανό που μιλάει τη γλώσσα της αλήθειας στην εξουσία για την επιδίωξη του κοινού καλού.

Δύσκολο ξεκίνημα, ευτυχισμένο τέλος

Ένα από τα χαρακτηριστικά των περισσότερων ταινιών του Κάπρα είναι το «happy end», το όμορφο και ευτυχισμένο τέλος, το οποίο επέρχεται σε στιγμές που όλα φαίνονται χαμένα, με ένα είδος από μηχανής θεού. Η κριτική έχει επισημάνει την τεχνική αρτιότητα, την καθαρή δομή, τον εκκεντρικό συναισθηματισμό και τη φρεσκάδα των διαλόγων των ταινιών του.

Ο Φραντσέσκο Ροζάριο Κάπρα γεννήθηκε στις 18 Μαΐου 1897 στο Παλέρμο της Σικελίας. Στις αρχές του 20ου αιώνα η οικογένειά του μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες και εγκαταστάθηκε στο Λος Άντζελες. Ο νεαρός Φρανκ πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια και αναγκάστηκε να εργαστεί σκληρά για να βοηθήσει τη χειμαζόμενη οικογένειά του. Η εμπειρία του αυτή στάθηκε πολύτιμη για το μετέπειτα κινηματογραφικό του έργο του, καθώς τον έφερε σε επαφή με την ψυχολογία και τα όνειρα των λαϊκών ανθρώπων.

Ο Κάπρα κατάφερε να σπουδάσει χημικός μηχανικός στο φημισμένο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας (Caltech) και το 1918, στο πλαίσιο της στρατιωτικής του θητείας, δίδαξε μαθηματικά σε σχολές του Αμερικάνικου Στρατού. Ψάχνοντας για δουλειά, μετά την αφυπηρέτησή του, στράφηκε στον κινηματογράφο μέσω μιας μικρής αγγελίας. Χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις, μαθήτευσε σε όλα τα στάδια της κινηματογραφικής παραγωγής και τα επόμενα χρόνια άρχισε να σκηνοθετεί ταινίες μικρού μήκους, να μοντάρει ταινίες, να γράφει τους τίτλους, καθώς και γκαγκ για τις κωμωδίες του Μακ Σένετ και να σκηνοθετεί κωμικές επιτυχίες τού Χάρι Λάνγκντον, όπως την ταινία «Long Pants» (1927).

Οι μεγάλες εμπορικές επιτυχίες του Κάπρα

Ο Κάπρα θα εξελιχθεί σε έναν σημαντικό σκηνοθέτη με εμπορικές επιτυχίες, όπως το «That Certain Thing» (1928) και «Ξανθός Πειρασμός» (Platinum Blonde, 1931) με πρωταγωνίστρια την Τζιν Χάρλοου. Σε συνεργασία με τον σεναριογράφο Ρόμπερτ Ρίσκιν, θα γυρίσει την κωμωδία «Κυρία για μια μέρα» (Lady for a Day, 1933), την οποία θα ακολουθήσουν τρεις κλασικές κωμωδίες, για τις οποίες θα κερδίσει το Όσκαρ σκηνοθεσίας: «Νέα Υόρκη-Μαϊάμι» (It Happened One Night, 1934), «Ο απίθανος κύριος Ντιντς» (Mr. Deeds Goes to Town, 1936) και «Δεν θα τα πάρεις μαζί σου» (You can’t take it with you, 1938). Έχοντας ως κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα τη χιουμοριστική παρουσίαση ενός αφελή, ιδεαλιστή ήρωα, οι ταινίες εκφράζουν μιαν αναγκαία αισιοδοξία, ενώ ο ήρωας θριαμβεύει πάνω από τους πονηρούς αυτού του κόσμου.

Ο Κάπρα απομακρύνθηκε από το στιλ της κωμωδίας στην περιπέτεια φαντασίας «Χαμένος ορίζοντας» (Lost Horizon, 1937) και τις πολιτικές κομεντί «Αμερική, η χώρα της ελευθερίας» (Mrs Smith Goes Washington, 1939), που ανέδειξε το ταλέντο του Τζέιμς Στιούαρτ και «Ο άνθρωπος του δρόμου (Meet John Doe, 1941).

Στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου δημιούργησε τη σειρά ντοκιμαντέρ «Γιατί πολεμάμε» (Why we Fight, 1943-1945), που απευθυνόταν στους αμερικανούς στρατιώτες και τους Συμμάχους. Το 1944 επανήλθε στην κωμωδία με την ταινία «Αρσενικό και παλιά δαντέλα» (Arsenic and Old Lace), βασισμένη στο ομότιτλο θεατρικό έργο του Τζόζεφ Κέσερλινγκ με πρωταγωνιστή τον Κάρι Γκραντ.

«Μια υπέροχη ζωή»

Από τις μεταπολεμικές ταινίες, που δεν ήταν και πολλές, ξεχωρίζουν: «Μια υπέροχη ζωή» (It’s a Wonderful Life, 1946), με πρωταγωνιστές τον Τζέιμς Στιούαρτ και τη Ντόνα Ριντ, που κατά πολλούς θεωρείται η πιο αντιπροσωπευτική του δημιουργία, «Μετανοώ» (State of the Union, 1948) με το ζεύγος Σπένσερ Τρέισι και Κάθριν Χέπμπορν και «Η κόμισσα και ο γκάνγκστερ» (Pocketful of Miracles, 1961), ένα ριμέικ της παλιάς του ταινίας «Κυρία για μια μέρα», που ήταν και το κύκνειο άσμα του.

To 1971 εξέδωσε την αυτοβιογραφία του, με τίτλο: «Φρανκ Κάπρα: Το όνομα πάνω από τον τίτλο» (Frank Capra: The name above the title).

Ο Φρανκ Κάπρα ήταν υπέρμαχος του αμερικανικού ατομικισμού και κατά των κρατικών παρεμβάσεων, ακόμη και την περίοδο της Μεγάλης Ύφεσης, όταν αντιτάχθηκε στις πολιτικές του προέδρου Ρούζβελτ. Αν και ανήκε στη συντηρητική πτέρυγα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, εξέφρασε την αντίθεσή του στον πόλεμο του Βιετνάμ. Αναμίχθηκε, επίσης, στα συνδικαλιστικά των σκηνοθετών και από τη θέση του προέδρου του σωματείου του προσπάθησε να αναβαθμίσει τη θέση τους στην κινηματογραφική βιομηχανία και να αναδείξει την καλλιτεχνική πλευρά της δουλειάς τους.

Ο Φρανκ Κάπρα πέθανε σε βαθύ γήρας στις 3 Σεπτεμβρίου 1991 στην πόλη Λα Κιντάνα της Καλιφόρνιας. Παντρεύτηκε δύο φορές και από τον δεύτερο γάμο του απέκτησε τέσσερα παιδιά.