Χασάν Ταξίν Πασάς

Οθωμανός στρατηγός, αλβανικής καταγωγής, που παρέδωσε τη Θεσσαλονίκη στον αρχιστράτηγο διάδοχο Κωνσταντίνο στις 26 Οκτωβρίου 1912.

Ο Χασάν Ταξίν Πασάς γεννήθηκε το 1845 στη Μεσαριά της Ηπείρου (σημερινή Μόλιστα Ιωαννίνων). Γνώστης της ελληνικής, φοίτησε στη Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων και στη συνέχεια κατατάχθηκε στον Οθωμανικό στρατό ως υπαξιωματικός. Χάρη στις ικανότητές του ανέβηκε γρήγορα στην ιεραρχία και υπηρέτησε ως αξιωματικός για σαράντα χρόνια στην Κρήτη, τη Θεσσαλία (Ελληνο–Τουρκικός Πόλεμος του 1897), την Κωνσταντινούπολη, την Ήπειρο, την Αλβανία, τη Συρία και την Υεμένη.

Λίγο πριν από την έκρηξη των Βαλκανικών Πολέμων, υπηρετούσε ως διοικητής του 8ου Σώματος Στρατού στη Δαμασκό. Ο σχηματισμός του επρόκειτο να μεταφερθεί και να δράσει στη Μακεδονία, αλλά εμποδίστηκε από τον ελληνικό στόλο. Τότε, ο σουλτάνος τού ανέθεσε τον σχηματισμό του 8ου προσωρινού Σώματος Στρατού με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Αποτελούνταν από την 22η Μεραρχία της Κοζάνης και δύο εφεδρικές μεραρχίες.

Μετά την έκρηξη του Α’ Βαλκανικού Πολέμου και την προέλαση του ελληνικού στρατού βαθιά μέσα στο έδαφος της Μακεδονίας, οι δυνάμεις του αντέταξαν μία τελευταία γραμμή άμυνας στα Γιαννιτσά. Η νίκη των ελληνικών όπλων άνοιξε το δρόμο προς τη Θεσσαλονίκη, γεγονός που κατέστησε τον αγώνα του μάταιο. Έτσι, στις 26 Οκτωβρίου 1912 αποδέχθηκε τους όρους του αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου και παρέδωσε τη Θεσσαλονίκη.

Ο ίδιος μεταφέρθηκε ως αιχμάλωτος στην Αθήνα και διέμενε στο ξενοδοχείο «Ακταίο» του Νέου Φαλήρου. Από την πατρίδα του θεωρήθηκε προδότης και καταδικάστηκε σε θάνατο από στρατοδικείο. Λόγω της κακής κατάστασης της υγείας του, η ελληνική κυβέρνηση του επέτρεψε να μεταβεί στο εξωτερικό, πρώτα στη Γαλλία και στη συνέχεια στη Λωζάνη της Ελβετίας, όπου πέθανε το 1918, σε ηλικία 73 ετών. Μετά από πολλές περιπέτειες, τα οστά του βρίσκονται θαμμένα στο Μουσείο των Βαλκανικών Πολέμων στη Γέφυρα Θεσσαλονίκης.

Ο Χασάν Ταξίν Πασάς ήταν νυμφευμένος με εξισλαμισμένη ελληνίδα και απέκτησε επτά παιδιά. Ένας από τους γιους του, ο ζωγράφος Κενάν Μεσαρέ (1889-1965), εγκαταστάθηκε στα Γιάννινα και απέκτησε την ελληνική υπηκοότητα, ενώ ένας δεύτερος γιος του, ο Κεμάλ Μεσαρέα, ακολούθησε καριέρα δημοσίου υπαλλήλου στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος και υπηρέτησε ως πρεσβευτής της Αλβανίας στην Ελλάδα τη διετία 1933-1934.