Του Αγίου Πνεύματος

Την επομένη της Πεντηκοστής, ημέρα Δευτέρα, η Εκκλησία τιμά το Άγιο Πνεύμα, το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας και την Αγία Τριάδα εν γένει.

Το Άγιο Πνεύμα αποτελεί με τον Πατέρα και τον Υιό τον Τριαδικό Θεό του Χριστιανισμού. Είναι ομοούσιο και ομότιμο προς τα δύο άλλα πρόσωπα και διακρίνεται από αυτά κατά την υπόσταση («Μονάς εν τριάδι και τριάς εν μονάδι»). Ο μονοθεϊσμός του Χριστιανισμού είναι τριαδολογικός και όχι μοναδολογικός, όπως του Ιουδαϊσμού και του Μωαμεθανισμού.

Το Σύμβολο της Πίστεως Νικαίας - Κωνσταντινουπόλεως (381), γνωστότερο ως «Πιστεύω», ορίζει ότι το Άγιο Πνεύμα είναι κύριο και ζωοποιό, συνδοξάζεται και συμπροσκυνείται με τον Πατέρα και τον Υιό και εκπορεύεται από τον Πατέρα («... Και εις το Πνεύμα το Άγιον, το κύριον, το ζωοποιόν, το εκ του Πατρός εκπορευόμενον, το συν Πατρί και Υιώ συμπροσκυνούμενον και συνδοξαζόμενον, το λαλήσαν διά των προφητών...»).

Η ιδιαιτερότητα του τρόπου ύπαρξης του Αγίου Πνεύματος (εκπόρευση από τον Πατέρα), παρερμηνεύθηκε από τους αρειανόφρονες Βησιγότθους της Ισπανίας, οι οποίοι υποστήριξαν ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται όχι μόνο από τον Πατέρα, αλλά και από τον Υιό («filioque»). Προσέθεσαν τη φράση αυτή στο Σύμβολο της Πίστεως στη Σύνοδο του Τολέδο (589) και επηρέσαν ολόκληρη τη θεολογία της δυτικής Χριστιανοσύνης. Η δογματική αυτή διαφορά μεταξύ Δυτικού και Ανατολικού Χριστιανισμού προκάλεσε το Σχίσμα του 1054.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία επιτρέπει την απεικόνιση του Αγίου Πνεύματος μόνο σε δύο περιπτώσεις: Ως περιστερά στην απεικόνιση των Θεοφανείων και ως πύρινη γλώσσα στην απεικόνιση της Πεντηκοστής.

Η ημέρα της εορτής του Αγίου Πνεύματος είναι αργία σε πολλές χριστιανικές χώρες της υφηλίου. Στη χώρα μας αρχικά ήταν αργία μόνο για τους δημοσίους υπαλλήλους, μιας και το Άγιο Πνεύμα αποτελεί τον προστάτη τους, αλλά με την πάροδο του χρόνου επεκτάθηκε και σε πολλούς κλάδους του ιδιωτικού τομέα.

Την ημέρα του Αγίου Πνεύματος πανηγυρίζουν οι εκκλησίες με την ονομασία Αγία Τριάδα και γιορτάζουν όσες και όσοι φέρουν τα ονόματα Τριάδα και Τριάδης.