Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου (Euro)

Ιστορική Αναδρομή

Η κύρια ποδοσφαιρική διοργάνωση στην Ευρώπη, σε επίπεδο εθνικών ομάδων. Διεξάγεται κάθε τέσσερα χρόνια από το 1960, με διοργανώτρια την ΟΥΕΦΑ (UEFA European Football Championship).

Η ιδέα για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού πρωταθλήματος εθνικών ομάδων ανήκε στον γάλλο παράγοντα Ανρί Ντελονέ (1883-1955). Τη διατύπωσε στις 5 Φεβρουαρίου 1927, έχοντας ως πρότυπο το Κόπα Αμέρικα της Νοτίου Αμερικής, αλλά οι συνθήκες δεν ήταν ακόμη ώριμες, επειδή το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο ήταν ακόμη ανοργάνωτο.

Το 1954, με την ίδρυση της ΟΥΕΦΑ, η ιδέα επανήλθε στο προσκήνιο από τον Ντελονέ, ο οποίος είχε αναλάβει το πόστο του γενικού γραμματέα της ευρωπαϊκής συνομοσπονδίας ποδοσφαίρου. Συνάντησε, όμως, τη σφοδρή αντίδραση των τεσσάρων ομοσπονδιών της Μεγάλης Βρετανίας (Αγγλία, Ουαλία, Σκωτία, Βόρειος Ιρλανδία), οι οποίες παρέσυραν και τους άλλους μεγάλους της Ευρώπης. Από τα 31 μέλη της ΟΥΕΦΑ, μόνο 14 ψήφισαν την πρόταση.

Στις 27 Μαρτίου 1957, όταν πλέον είχαν ξεκινήσει αντίστοιχες διοργανώσεις σε άλλες ηπείρους (το Κόπα Αμέρικα στη Νότιο Αμερική, το Κόπα Άφρικα στην Αφρική και το Κύπελλο Εθνών στην Ασία), η ΟΥΕΦΑ αποφάσισε τη διοργάνωση ενός πρωταθλήματος μεταξύ εθνικών ομάδων ανά τετραετία, με την ονομασία Κύπελλο Εθνών «Ανρί Ντελονέ», προς τιμήν του εμπνευστή του, ο οποίος είχε πεθάνει από το 1955.

Στην πρώτη διοργάνωση δήλωσαν συμμετοχή μόνο 17 χώρες, με την Ελλάδα παρούσα και απούσες τις πιο δυνατές ομάδες της Ευρώπης, όπως οι τέσσερις βρετανικές ομοσπονδίες (Αγγλία, Σκοτία, Ουαλία, Βόρεια Ιρλανδία), η παγκόσμια πρωταθλήτρια του 1954 Δυτική Γερμανία, η φιναλίστ του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1958 Σουηδία, η Ιταλία και η Ολλανδία.

Ο προκριματικός γύρος διεξήχθη με το σύστημα των διπλών νοκ άουτ αγώνων από τον Σεπτέμβριο του 1958 και οι τέσσερις ομάδες που απέμειναν συγκρότησαν την τετράδα της τελικής φάσης, που διεξήχθη στο Παρίσι το 1960. Στον τελικό της 10ης Ιουλίου η Σοβιετική Ένωση νίκησε με 2-1 στην παράταση τη Γιουγκοσλαβία και κατέκτησε το πρώτο Κύπελλο Εθνών Ευρώπης. Η επιτυχία της διοργάνωσης και η απήχηση στους φιλάθλους είχαν ως αποτέλεσμα στο δεύτερο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα του 1964 να συμμετάσχουν όλες οι χώρες - μέλη της ΟΥΕΦΑ. Από το 1968 ο θεσμός αυτός μετονομάστηκε σε Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου και οι ομάδες της τελικής φάσης, από 4 το 1960, θα φθάσουν στις 24 το 2016.

Η Ελλάδα στο θεσμό

Η Ελλάδα έδωσε το «παρών» από την πρώτη διοργάνωση του Κυπέλλου Εθνών. Στο πρώτο προκριματικό γύρο τέθηκε αντιμέτωπη με τη μεγάλη Γαλλία του Ρεϊμόν Κοπά. Οι ελπίδες της για πρόκριση στον επόμενο γύρο εξανεμίσθηκαν από τον πρώτο αγώνα, καθώς την 1η Οκτωβρίου 1958 συνετρίβη με 7-1 στο Παρκ ντε Πρενς των Παρισίων. Στον επαναληπτικό της 3ης Δεκεμβρίου 1958, η ομάδα μας απέσπασε τιμητική ισοπαλία 1-1 στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας και αποχαιρέτησε με ψηλά το κεφάλι τη διοργάνωση.

Το 1980 σημείωσε την πρώτη της διάκριση στον θεσμό, συμμετέχοντας για πρώτη φορά σε τελική φάση Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος. Στα γήπεδα της Ιταλίας αγωνίσθηκε με αντιπάλους την Ολλανδία (0-1), Τσεχοσλοβακία (1-3) και Δ. Γερμανία (0-0) και με ένα βαθμό στον όμιλό της αποκλείσθηκε από τη συνέχεια της διοργάνωσης.

Το 2004 επανήλθε σε τελική φάση Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου και κατέκτησε το τρόπαιο, προς γενική έκπληξη. Η Ελλάδα του Ότο Ρεχάγκελ αντιμετώπισε κατά σειρά τις ομάδες της Πορτογαλίας (2-1), Ισπανίας (1-1), Ρωσίας (1-2), Γαλλίας (1-0), Τσεχοσλοβακίας (1-0) και στον τελικό της 4ης Ιουλίου νίκησε με 1-0 τη διοργανώτρια Πορτογαλία.

Το 2008 έδωσε το «παρών» για τρίτη φορά σε τελική φάση Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος. Στα γήπεδα της Αυστρίας και της Ελβετίας προσπάθησε να υπερασπιστεί τον τίτλο της, αλλά απέτυχε παταγωδώς και χωρίς βαθμό κατετάγη τελευταία στον όμιλό της. Αγωνίσθηκε κατά σειρά με τη Σουηδία (0-2), τη Ρωσία (0-1) και την Ισπανία (1-2).

Η εθνική μας συμμετείχε για τέταρτη φορά σε τελική φάση του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου (και τρίτη συνεχόμενη, γεγονός που δείχνει την αναμφισβήτητη πρόοδο του ελληνικού ποδοσφαίρου), που διεξήχθη στα γήπεδα της Πολωνίας και της Ουκρανίας τον Ιούνιο του 2012 και κατόρθωσε να προκριθεί στα προημιτελικά της διοργάνωσης, όπου αποκλείστηκε από τη Γερμανία με 4-2. Στη φάση των ομίλων είχε τερματίσει δεύτερη, αφού έφερε ισοπαλία 1-1 με την Πολωνία, ηττήθηκε 2-1 από την Τσεχία και στον καθοριστικό αγώνα νίκησε 1-0 τη Ρωσία.

Στατιστικά

Τελικοί

Έτος	Διοργανώτρια	Τελικός	Μικρός τελικός
1960	Γαλλία	ΕΣΣΔ - Γιουγκοσλαβία 2-1 (παράταση)	Τσεχοσλοβακία - Γαλλία 2-0
1964	Ισπανία	Ισπανία - ΕΣΣΔ 2-1	Ουγγαρία - Δανία 2-1 (παράταση)
1968	Ιταλία	Ιταλία - Γιουγκοσλαβία 1-1 (παράταση) και 2-0 σε επαναλητικό αγώνα	Αγγλία - ΕΣΣΔ 2-0
1972	Βέλγιο	Δ. Γερμανία - ΕΣΣΔ 3-0	Βέλγιο - Ουγγαρία 2-1
1976	Γιουγκοσλαβία	Τσεχοσλοβακία - Δ. Γερμανία 2-2 (5-3 στα πέναλτι)	Ολλανδία - Γιουγκοσλαβία 3-2 (παράταση)
1980	Ιταλία	Δ. Γερμανία - Βέλγιο 2-1	Τσεχοσλοβακία - Ιταλία 1-1 (9-8 στα πέναλτι)
1984	Γαλλία	Γαλλία - Ισπανία 2-0	Δανία και Πορτογαλία *
1988	Δ. Γερμανία	Ολλανδία - ΕΣΣΔ 2-0	Ιταλία και Δ. Γερμανία
1992	Σουηδία	Δανία - Γερμανία 2-0	Ολλανδία και Σουηδία
1996	Αγγλία	Γερμανία - Τσεχία 2-1 (ξαφνικός θάνατος)	Αγγλία και Γαλλία
2000	Βέλγιο Ολλανδία	Γαλλία - Ιταλία 2-1 (ξαφνικός θάνατος)	Ολλανδία και Πορτογαλία
2004	Πορτογαλία	Ελλάδα - Πορτογαλία 1-0	Τσεχία και Ολλανδία
2008	Ελβετία Αυστρία	Ισπανία - Γερμανία 1-0	Ρωσία και Τουρκία
2012	Πολωνία Ουκρανία	Ισπανία - Ιταλία 4-0	Πορτογαλία και Γερμανία
2016	Γαλλία	Πορτογαλία - Γαλλία 1-0 (παρ.)	Ουαλία και Γερμανία
2020	Ιταλία	Αγγλία - Ιταλία 2-3 (πέναλτι), 1-1 (κανονικός αγώνας και παράταση)	Ισπανία και Δανία
2024	Ισπανία	Ισπανία - Αγγλία 2-1	Γαλλία και Ολλανδία -

* Από το 1984 δεν διεξάγεται μικρός τελικός. Την τρίτη θέση καταλαμβάνουν έκτοτε οι δύο ηττημένοι των ημιτελικών.

Τίτλοι ανά χώρα

Χώρα	Τίτλοι
Ισπανία	4 (1964, 2008, 2012, 2024)
Γερμανία	3 (1972, 1980, 1996)
Γαλλία	2 (1984, 2000)
Ιταλία	2 (1968, 2020)
Σοβιετική Ένωση	1 (1960)
Τσεχοσλοβακία	1 (1976)
Ολλανδία	1 (1988)
Δανία	1 (1992)
Ελλάδα	1 (2004)
Πορτογαλία	1 (2016)

Σκόρερ σε τελική φάση

Ποδοσφαιριστής	Γκολ
Κριστιάνο Ρονάλντο	14
Μισέλ Πλατινί	9
Άλαν Σίρερ	7
Αντουάν Γκριζμάν	7
Άλβαρο Μοράτα (Ισπανία)	7
Χάρι Κέιν	7
Πάτρικ Σικ	6
Γουέιν Ρούνεϊ	6
Ρόμπερτ Λεβαντόφσκι	6
Ρομέλου Λουκάκου	6
Νούνιο Γκόμεζ	6
Τιερί Ανρί	6
Πάτρικ Κλάιφερτ	6
Ρουντ φαν Νιστελρόι	6
Ζλάταν Ιμπραίμοβιτς	6
Μίλαν Μπάρος	5
Γιούργκεν Κλίνσμαν	5
Σάβο Μιλόσεβιτς	5
Μάρκο φαν Μπάστεν	5
Ζινεντίν Ζιντάν	5
Τσερντάν Σακίρι	5
Μάριο Γκόμεζ	5
Φερνάντο Τόρες	5