Η ανταρσία του Μπάουντι

Η ανταρσία του πληρώματος του αγγλικού μεταγωγικού πλοίου «Μπάουντι» (HMS Bounty) το 1789 θα ήταν μία υποσημείωση σε κάποια εγχειρίδια ναυτικής ιστορίας – μπορεί και να είχε ξεχαστεί. Ωστόσο, τα βιβλία που εξιστόρησαν το περιστατικό και τα επακόλουθά του, τα εκατοντάδες άρθρα στον Τύπο και κυρίως ο κινηματογράφος και η τηλεόραση διατηρούν μέχρι σήμερα ζωντανή την Ανταρσία του Μπάουντι.

Το ιστορικό ξεκινάει στις 23 Δεκεμβρίου 1787, όταν το μεταγωγικό πλοίο σαλπάρει από το Σπίτχεντ της Αγγλίας με προορισμό την Ταϊτή στο Νότιο Ειρηνικό, με σκοπό να μεταφέρει στις Βρετανικές Δυτικές Ινδίες στη Καραϊβική αρτόδεντρα, οι καρποί των οποίων θα χρησίμευαν για τη διατροφή των αφρικανών σκλάβων. Το «Μπάουντι» είχε μήκος 29 μέτρα, εκτόπισμα 220 τόνων και πλήρωμα 44 ανδρών, ένα βοτανολόγο κι έναν κηπουρό. Κυβερνήτης του ήταν ο 33χρονος υποπλοίαρχος Γουίλιαμ Μπλάι.

Ύστερα από ένα ταξίδι δέκα μηνών, το «Μπάουντι» κατέπλευσε στην Ταϊτή τον Οκτώβριο του 1788 και παρέμεινε εκεί για περισσότερους από πέντε μήνες. Στην Ταϊτή το πλήρωμα απόλαυσε το ειδυλλιακό και καταπράσινο περιβάλλον, το ζεστό κλίμα, τη φιλοξενία των ντόπιων και τα θέλγητρα των εξωτικής ομορφιάς γυναικών του νησιού.

Η αιτία της ανταρσίας

Στις 4 Απριλίου 1789, το «Μπάουντι» αναχώρησε από την Ταϊτή, μεταφέροντας το πολύτιμο φορτίο του. Όμως, στις 28 Απριλίου, κοντά στο νησί Τόνγκα, ο 25χρονος ανθυπασπιστής Φλέτσερ Κρίστιαν μαζί με άλλους 25 υπαξιωματικούς και ναύτες στασίασαν και κατέλαβαν το πλοίο. Αιτία η αυταρχική και προσβλητική συμπεριφορά του κυβερνήτη Μπλάι προς τους υφισταμένους του. Φαίνεται ότι δεν είχε βάλει μυαλό, καθώς ήταν η τρίτη φορά που έπεφτε θύμα ανταρσίας.

Οι στασιαστές τον έβαλαν σε μία βάρκα μήκους 7 μέτρων μαζί τους πιστούς του ναυτικού και τον άφησαν στο απέραντο πέλαγος. Προφανώς με την ενέργειά τους αυτή τον είχαν καταδικάσει σε θάνατο. Ωστόσο, ο Μπλάι και οι άνδρες του επιδεικνύοντας αξιοσημείωτη ναυτοσύνη κατόρθωσαν να φτάσουν σώοι στο Τιμόρ των Ανατολικών Ινδιών στις 14 Ιουνίου 1789, ύστερα από ένα ταξίδι περίπου 3.600 ναυτικών μιλίων. Αργότερα, ο Μπλάι επέστρεψε στην Αγγλία και σύντομα ταξίδεψε ξανά στην Ταϊτή για τη μεταφορά νέων φορτίων αρτόδεντρων στις Δυτικές Ινδίες.

Εν τω μεταξύ, ο Φλέτσερ Κρίστιαν και οι άνδρες του προσπάθησαν να εγκατασταθούν ανεπιτυχώς στο νησί Τουμπουάι και με το «Μπάουντι» έπλευσαν βόρεια προς την Ταϊτή. 16 από τα μέλη του πληρώματος αποφάσισαν να μείνουν εκεί, παρά τον κίνδυνο σύλληψής τους από τις βρετανικές αρχές.

Στον Νότιο Ειρηνικό για ένα ασφαλές καταφύγιο

Ο Κρίστιαν και άλλοι οκτώ, μαζί με έξι Ταϊτιανούς, μία ντουζίνα Ταϊτιανές κι ένα παιδί, αποφάσισαν να ψάξουν στον Νότιο Ειρηνικό για ένα ασφαλές καταφύγιο και να ξεκινήσουν μια νέα ζωή. Τον Ιανουάριο του 1790 εγκαταστάθηκαν στο νησί Πίτκερν, ένα απομονωμένο και ακατοίκητο ηφαιστειακό νησί, πάνω από 1.000 ναυτικά μίλια ανατολικά της Ταϊτής.

Όσοι από τους στασιαστές παρέμειναν στην Ταϊτή συνελήφθησαν και μεταφέρθηκαν πίσω στην Αγγλία, όπου τρεις από αυτούς καταδικάστηκαν σε θάνατο και απαγχονίστηκαν. Ένα βρετανικό πλοίο αναζήτησε τον Κρίστιαν και τους ακολούθους του, αλλά δεν τους βρήκε.

Χρόνια αργότερα, το 1808, οι άνδρες ενός αμερικανικού φαλαινοθηρικού είδαν από μακριά καπνό στο νησί και αποφάσισαν να το εξερευνήσουν. Εκεί ανακάλυψαν μία κοινότητα παιδιών και γυναικών με επικεφαλής τον Τζον Άνταμς, τον μοναδικό επιζώντα από τους αρχικούς εννέα στασιαστές. Σύμφωνα με τον Άνταμς, αφού εγκαταστάθηκαν στο Πίτκερν, έκαψαν το «Μπάουντι» και προσπάθησαν να ξεκινήσουν μια νέα ζωή.

Όμως οι μεταξύ τους διαμάχες και οι αρρώστιες είχαν οδηγήσει στο θάνατο τον Φλέτσερ Κρίστιαν (20 Σεπτεμβρίου 1793) και όλων των ανδρών εκτός από αυτόν. Το 1825 ένα βρετανικό πλοίο κατέπλευσε στο νησί κι έδωσε επίσημα αμνηστία στον Άνταμς, που υπηρέτησε ως αρχηγός της κοινότητας μέχρι το θάνατό του το 1829.

Από το Πίτκερν στο Νόρφολκ

Το 1831 οι νησιώτες του Πίτκερν εγκαταστάθηκαν στην Ταϊτή, αλλά δυσαρεστημένοι με τη ζωή εκεί επέστρεψαν σύντομα στο νησί. Το 1838 το Πίτκερν και άλλα τρία κοντινά ακατοίκητα νησιά ενσωματώθηκαν στη Βρετανική Αυτοκρατορία. Έως το 1855 ο πληθυσμός του Πίτκερν έφτανε τα 200 άτομα και το νησί των δύο τετραγωνικών μιλίων δεν μπορούσε να συντηρήσει τους κατοίκους του, οι οποίοι το 1856 μεταφέρθηκαν στο νησί Νόρφολκ, μία πρώην ποινική αποικία σχεδόν 4.000 μίλια δυτικά. Ωστόσο, λιγότερο από δύο χρόνια αργότερα, 17 από τους κατοίκους του νησιού επέστρεψαν στο Πίτκερν, ακολουθούμενοι από περισσότερες οικογένειες το 1864.

Σήμερα, μόνο μερικές δεκάδες ζουν στο νησί Πίτκερν, και σχεδόν όλοι τους οι κάτοικοι είναι απόγονοι των ανταρτών του «Μπάουντι». Περίπου χίλιοι κάτοικοι του νησιού Νόρφολκ (ο μισός πληθυσμός του) έχουν την καταγωγή τους από τον Φλέτσερ Κρίστιαν και τους άλλους οκτώ βρετανούς ναυτικούς.

Τα βιβλία και οι ταινίες

Ο θρύλος του Μπάουντι ξεκίνησε από το βιβλίο του Μπλάι «Narrative of the Mutiny on the Bounty», το οποίο έγραψε μετά την αποστρατεία του από το Βασιλικό Ναυτικό με τον βαθμό του αντιναυάρχου. Στο βιβλίο του ισχυρίζεται ότι η ανταρσία του Κρίστιαν και των ανδρών του δεν οφείλεται στη συμπεριφορά του, αλλά στην απόφαση των στασιαστών να ζήσουν στην Ταϊτή, τα θέλγητρα της οποίας είχαν γευτεί κατά την παραμονή τους στο νησί. Το βιβλίο του Μπλάι ήταν το έναυσμα για να γραφτούν και άλλα βιβλία και πάμπολλα άρθρα στον Τύπο, τα οποία έπαιρναν το μέρος του ενός ή του άλλου πρωταγωνιστή της ανταρσίας.

Στον κινηματογράφο η πρώτη ταινία με θέμα την ανταρσία του Μπάουντι ήταν μία αυστραλιανή παραγωγή του 1933 με τίτλο «In the Wake of the Bounty», που σκηνοθέτησε ο Τσαρλς Τσόβελ και σηματοδότησε το ντεμπούτο του Έρολ Φλιν στη μεγάλη οθόνη (στο ρόλο του Κρίστιαν).

Ακολούθησαν οι αμερικανικές παραγωγές: «Mutiny on the Bounty» («Ναυτική Ανταρσία» ο ελληνικός τίτλος, 1935) του Φρανκ Λόιντ με τους Τσαρλς Λότον (στο ρόλο του Μπλάι) και τον Κλαρκ Γκέιμπλ (στο ρόλο του Κρίστιαν), «Mutiny on the Bounty» («Ναυτική Ανταρσία», 1962) με τον Μάρλον Μπράντο (Φλέτσερ Κρίστιαν) και Τρέβορ Χάουαρντ (Γουίλιαμ Μπλάι) σε σκηνοθεσία του Λιούις Μαϊλστόουν και η νεώτερη «The Bounty» («Η Ανταρσία του Μπάουντι», 1984) σε σκηνοθεσία Ρότζερ Ντόναλντσον με τους Μελ Γκίμπσον (Φλέτσερ Κρίστιαν) και Άντονι Χόπκινς (Γουίλιαμ Μπλάι).