Παγκόσμια Ημέρα κατά της Θανατικής Ποινής

Η 10η Οκτωβρίου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα κατά της Θανατικής Ποινής με πρωτοβουλία του Παγκόσμιου Συνασπισμού για την Κατάργηση της Θανατικής Ποινής (World Coalition against the Death Penalty), που συνενώνει τουλάχιστον 150 μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ), δικηγορικούς συλλόγους, τοπικές αρχές και συνδικάτα.

Στατιστικά Στοιχεία

• 112 χώρες του κόσμου έχουν καταργήσει την θανατική ποινή, 8 μερικώς, 28 στην πράξη, ενώ σε 56 διατηρείται.
• Οι 10 πρώτες χώρες σε αριθμό εκτελέσεων θανατοποινιτών το 2018 είναι: Κίνα, Ιράν, Σαουδική Αραβία, Βιετνάμ, Ιράκ, Αίγυπτος, ΗΠΑ, Ιαπωνία, Πακιστάν και Σινγκαπούρη.
• Στη χώρα μας κανένας άνθρωπος δεν έχει υποβληθεί στην «εσχάτη των ποινών» από το 1973, ενώ από το 1993 η θανατική ποινή έχει καταργηθεί και δια νόμου, εκτός από τα στρατιωτικά εγκλήματα σε περίοδο πολέμου.
• Στις ΗΠΑ, 29 από τις 50 πολιτείες υποστηρίζουν τη θανατική ποινή. 25 άνθρωποι εκτελέστηκαν στις ΗΠΑ το 2018, ανεβάζοντας τον αριθμό σε 1499 από το 1976, οπότε επανήλθε η θανατική ποινή με απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Ο αριθμός των μελλοθανάτων στις ΗΠΑ ξεπερνά τις 2500.
• Στις ΗΠΑ εκτελέστηκαν 22 ανήλικοι μεταξύ 1976 - 2005, οι περισσότεροι από οποιαδήποτε χώρα του κόσμου. Σημειώνεται ότι η εκτέλεση ανηλίκων απαγορεύεται από τις διεθνείς συνθήκες.

Η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας για την θανατική ποινή σε όλο τον κόσμο για το 2023

Η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε 883 εκτελέσεις σε 20 χώρες το 2022, εντοπίζοντας αύξηση 53% σε σχέση με τις 579 που καταγράφηκαν το 2021. Ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει τον υψηλότερο αριθμό εκτελέσεων που έχει καταγράψει η Διεθνής Αμνηστία τα τελευταία πέντε χρόνια (από το 2017, οπότε καταγράφηκαν 993 εκτελέσεις).

Η Κίνα παρέμεινε ο κορυφαίος εκτελεστής στον κόσμο, αλλά η πραγματική έκταση της εφαρμογής της θανατικής ποινής στη χώρα παραμένει άγνωστη, καθώς τα στοιχεία αυτά παραμένουν διαβαθμισμένα ως κρατικό μυστικό. Ο παγκόσμιος αριθμός που κατέγραψε η Διεθνής Αμνηστία δεν περιλαμβάνει τις χιλιάδες εκτελέσεις που πιστεύεται ότι έχουν πραγματοποιηθεί στην Κίνα, καθώς και εκείνες που πραγματοποιήθηκαν στο Βιετνάμ και τη Βόρεια Κορέα, όπου η Διεθνής Αμνηστία πιστεύει πως η θανατική ποινή εφαρμόστηκε εκτεταμένα.

Οι περισσότερες γνωστές εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν στην Κίνα (1.000), στο Ιράν (τουλάχιστον 576), στη Σαουδική Αραβία (196), στην Αίγυπτο (24) και στις ΗΠΑ (18).

Το 2022, το 93% των γνωστών παγκόσμιων εκτελέσεων (εξαιρουμένης της Κίνας) πραγματοποιήθηκαν στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.

Οι 196 εκτελέσεις που καταγράφηκαν στη Σαουδική Αραβία ήταν το υψηλότερο ετήσιο σύνολο που είναι γνωστό για τη χώρα αυτή εδώ και 30 χρόνια.

Συνολικά 13 γυναίκες είναι γνωστό ότι εκτελέστηκαν στον κόσμο: Στο Ιράν (12) και στη Σαουδική Αραβία (1).

Η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε εκτελέσεις σε 20 χώρες, σε σύγκριση με 18 χώρες το 2021.

Παραβίαση του διεθνούς δικαίου

Καταγράφηκαν 325 εκτελέσεις για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά: 255 στο Ιράν, 57 στη Σαουδική Αραβία, 11 στη Σιγκαπούρη και στην Κίνα (+). Κατά τον υπολογισμό του παγκόσμιου συνόλου των εκτελέσεων που πραγματοποιήθηκαν για αδικήματα τα οποία σχετίζονται με τα ναρκωτικά, υπολογίστηκαν δύο για την Κίνα σύμφωνα με τη μεθοδολογία έρευνας της Διεθνούς Αμνηστίας.

Τουλάχιστον 3 δημόσιες εκτελέσεις καταγράφηκαν στο Αφγανιστάν (1+) και στο Ιράν (2).

Στο Ιράν, τουλάχιστον 5 άτομα εκτελέστηκαν για εγκλήματα που συνέβησαν όταν ήταν κάτω των 18 ετών.

Επανέναρξη των εκτελέσεων

Οι εκτελέσεις ξανάρχισαν σε πέντε χώρες: Αφγανιστάν, Κουβέιτ, Μιανμάρ, κράτος της Παλαιστίνης και Σιγκαπούρη.

Η Μποτσουάνα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ομάν πραγματοποίησαν εκτελέσεις το 2021, αλλά όχι το 2022.

Το 2022 χρησιμοποιήθηκαν οι ακόλουθες μέθοδοι εκτέλεσης: αποκεφαλισμός, απαγχονισμός, θανατηφόρα ένεση και πυροβολισμός.

Παγκόσμιες θανατικές καταδίκες

Το 2022 επιβλήθηκαν τουλάχιστον 2.016 νέες θανατικές ποινές σε 52 χώρες, έναντι τουλάχιστον 2.052 σε 56 χώρες το 2021.

Η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε τη μετατροπή της θανατικής ποινής ή την απόδοση χάρης σε 26 χώρες.

Πέντε χώρες –το Μπαχρέιν, οι Κομόρες, το Λάος, ο Νίγηρας και η Νότια Κορέα– εξέδωσαν θανατικές καταδίκες μετά από διακοπή.

Η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε τουλάχιστον 28 αθωώσεις κρατουμένων που είχαν καταδικαστεί σε θάνατο σε τέσσερις χώρες: Κένυα (20), Μαρόκο/Δυτική Σαχάρα (1), ΗΠΑ (2) και Ζιμπάμπουε (5).

Σε παγκόσμιο επίπεδο, τουλάχιστον 28.282 άνθρωποι ήταν καταδικασμένοι σε θάνατο μέχρι το τέλος του 2022.

Κατάργηση της θανατικής ποινής

Έξι χώρες κατήργησαν τη θανατική ποινή είτε πλήρως (Καζακστάν, Παπούα Νέα Γουινέα, Σιέρα Λεόνε και Κεντροαφρικανική Δημοκρατία) είτε μερικώς (Ισημερινή Γουινέα και Ζάμπια, οι οποίες κατήργησαν τη θανατική ποινή μόνο για τα συνήθη εγκλήματα) το 2022.

Στο τέλος του 2022, 112 χώρες είχαν καταργήσει τη θανατική ποινή για όλα τα εγκλήματα, ενώ 9 χώρες είχαν καταργήσει τη θανατική ποινή μόνο για τα συνήθη εγκλήματα.

Περιφερειακή ανάλυση

Αμερική

Για 14η συνεχή χρονιά, οι ΗΠΑ παρέμειναν η μόνη χώρα στην περιοχή που πραγματοποιεί εκτελέσεις.

Ο αριθμός των εκτελέσεων που πραγματοποιήθηκαν στις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 64%, από 11 το 2021 σε 18 το 2022.

Η απερχόμενη κυβερνήτρια του Όρεγκον Kate Brown μετέτρεψε όλες τις εναπομείνασες θανατικές ποινές στην πολιτεία.

Για έκτη συνεχή χρονιά, η Γουιάνα, το Τρινιντάντ και Τομπάγκο και οι ΗΠΑ ήταν οι μόνες χώρες της περιοχής που επέβαλαν νέες θανατικές ποινές.

Ασία-Ειρηνικός

Στην Ασία-Ειρηνικό, 8 χώρες (Αφγανιστάν, Μπαγκλαντές, Κίνα, Ιαπωνία, Μιανμάρ, Βόρεια Κορέα, Σιγκαπούρη και Βιετνάμ) είναι γνωστό ότι πραγματοποίησαν εκτελέσεις το 2022, αριθμός αυξημένος από τις 5 του 2021.

Ο αριθμός των νέων θανατικών ποινών που καταγράφηκαν σε περιφερειακό επίπεδο αυξήθηκε κατά 5%, από 819 το 2021 σε 861 το 2022.

Οι στρατιωτικές αρχές πραγματοποίησαν τις πρώτες εκτελέσεις στη Μιανμάρ εδώ και τέσσερις δεκαετίες, συμπεριλαμβανομένης της εκτέλεσης δύο υψηλού προφίλ πολιτικών της αντιπολίτευσης.

Οι εκτελέσεις επαναλήφθηκαν επίσης μετά από ένα διάλειμμα στο Αφγανιστάν και στη Σιγκαπούρη.

Η Παπούα Νέα Γουινέα έγινε η 21η χώρα στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού που καταργεί τη θανατική ποινή για όλα τα εγκλήματα.

Ευρώπη και Κεντρική Ασία

Η Λευκορωσία πραγματοποίησε 1 εκτέλεση το 2022. Ήταν η μόνη χώρα στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία που το έκανε αυτό.

Το Καζακστάν κατήργησε τη θανατική ποινή για όλα τα εγκλήματα και επικύρωσε μια συνθήκη-κλειδί του ΟΗΕ για την κατάργηση.

Η Ρωσία και το Τατζικιστάν συνέχισαν να τηρούν μορατόριουμ στις εκτελέσεις.

Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική

Ο αριθμός των εκτελέσεων που καταγράφηκαν στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής αυξήθηκε κατά 59%, από 520 το 2021 σε 825 το 2022.

Το 94% των εκτελέσεων που καταγράφηκαν στην περιοχή πραγματοποιήθηκαν στο Ιράν (70%) και στη Σαουδική Αραβία (24%).

Οι εκτελέσεις ξανάρχισαν στο Κουβέιτ και στο κράτος της Παλαιστίνης για πρώτη φορά από το 2017.

Οι καταγεγραμμένες θανατικές ποινές στην περιοχή μειώθηκαν ελαφρώς, από 834 το 2021 σε 827 το 2022. Θανατικές ποινές επιβλήθηκαν σε 16 χώρες το 2022, έναντι 17 το 2021.

Υποσαχάρια Αφρική

Οι καταγεγραμμένες εκτελέσεις στην περιοχή μειώθηκαν κατά 67%, από 33 το 2021 σε 11 το 2022.

Οι μόνες γνωστές εκτελέσεις καταγράφηκαν στη Σομαλία και το Νότιο Σουδάν.

Οι καταγεγραμμένες θανατικές ποινές μειώθηκαν κατά 20%, από 373 το 2021 σε 298 το 2022.

Θανατικές ποινές καταγράφηκαν σε 16 χώρες το 2022, έναντι 19 το 2021.

Η Σιέρα Λεόνε και η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία κατήργησαν τη θανατική ποινή για όλα τα εγκλήματα, ενώ η Ισημερινή Γουινέα και η Ζάμπια κατήργησαν τη θανατική ποινή μόνο για τα συνήθη εγκλήματα.