Δημήτρης Μυράτ: Ο αριστοκράτης του ελληνικού θεάτρου

Λόγιος με πλατιά κλασική παιδεία και ηθοποιός με υψηλού επιπέδου ερμηνευτικές ικανότητες, ο Δημήτρης Μυράτ υπήρξε από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του θεατρικού χώρου και της πνευματικής ζωής του τόπου μας.

Γόνος μεγάλης οικογένειας ηθοποιών, ο Δημήτρης Μυράτ γεννήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 1908 στην Αθήνα (ή στην Άνοιξη Αττικής, σύμφωνα με κάποιες πηγές). Ήταν γιος του διακεκριμένου ηθοποιού Μήτσου Μυράτ και της επίσης ηθοποιού Χρυσούλας Κοτοπούλη, αδελφής της Μαρίκας Κοτοπούλη. Είχε δύο ετεροθαλή αδέλφια από την πλευρά του πατέρα του, την ηθοποιό Μιράντα Μυράτ και τον αρχιτέκτονα Αλέκο Μυράτ, η σύζυγός του οποίου ήταν η ηθοποιός Ρίτα Μυράτ.

Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου και υποκριτική στη Δραματική Σχολή του Μαξ Ράινχαρτ στο Βερολίνο από το 1928 έως το 1931. Προτού ολοκληρώσει τις σπουδές του, αναγκάστηκε, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, να επιστρέφει στην Ελλάδα, όπου και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Θεατρική σταδιοδρομία

Στη σκηνή, ο Δημήτρης Μυράτ πρωτοεμφανίστηκε το 1931 στο θέατρο Κοτοπούλη. Από τότε και ως το 1956 συνεργάστηκε με το θίασο της θείας του Μαρίκας Κοτοπούλη, του οποίου υπήρξε διευθυντής από το 1950, με εξαίρεση την περίοδο 1947-1950, οπότε συνεργάστηκε με τότε Βασιλικό Θέατρο (σήμερα Εθνικό Θέατρο). Από το ξεκίνημα του εντυπωσίασε με τις ερμηνείες του ως Μόρτιμερ στο έργο του Σίλερ «Μαρία Στιούαρτ» και ως Κόστια στον «Γλάρο» του Τσέχοφ.

Στον θία­σο της Μαρίκας Κοτοπούλη σκηνοθέτησε κι έπαιξε ως πρωταγωνιστής σε έρ­γα των Ανούιγ («Κορυδαλλός»), Ούγκο Μπέτι («Η βασίλισσα και οι επαναστάτες»), Γουίλιαμ Φόκνερ («Ρέκβιεμ για μια μονα­χή»), Τενεσί Ουίλιαμς («Λυσσασμένη Γάτα») και Σαίξπηρ («Μάκβεθ). Στο Βασιλικό Θέατρο πρωταγωνίστησε στον «Συρανό ντε Μπερζεράκ» του Ροστάν, στο «Ημέρωμα της στρίγκλας» του Σαίξπηρ και στην «Ορέστεια» του Αισχύλου.

Το 1957 με τη δεύτερη σύζυγό του Βούλα Ζουμπουλάκη συγκρότησε θίασο με έδρα το Θέατρο Αθηνών της οδού Πανεπιστημίου. Ως θιασάρχης, σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής παρουσίασε πολλά έργα του διεθνούς ρεπερτορίου, όπως τα «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι και «Να ντύσουμε τους γυμνούς» του Λουίτζι Πιραντέλο, «Αγία Ιωάννα των Σφαγείων» του Μπέρτολτ Μπρεχτ, «Εκάβη του Ευριπίδη» και «Πλατωνικοί Διάλογοι» (κολάζ από πλατωνικούς διαλόγους).

Ο Δημήτρης Μυράτ στον κινηματογράφο

Όσο πληθωρική ήταν η παρουσία του στο θέατρο, τόσο επιλεκτική και διακριτική ήταν η παρουσία του στον ελληνικό κινηματογράφο. Κάνοντας το ντεμπούτο του το 1936 στην ταινία του Μουχσίν Ερτουγρούλ «Ο κακός δρόμος», που γύρισε στην Κωνσταντινούπολη η Μαρίκα Κοτοπούλη με την Κυβέ­λη, και την επόμενη εμφάνισή του το 1943 στο «Δρομάκι του Παραδείσου», από εκεί και πέρα προσέδωσε κύρος σε ται­νίες και ρόλους που περισσότερο ζητούσαν τη φυσική του παρουσία και μία διακριτική ερμηνεία.

Ανάμεσα στις ταινίες που έπαιξε ήταν «Η βίλα με τα νούφαρα» (1945), «Μαρίνα» (1947), «Η μοίρα γράφει την ιστορία» (1957), «Αμα­ρυλλίς, το κορίτσι της αγάπης» (1959), «Ο τρίτος δρόμος» (1963), «Προδοσία» (1964), «Ραντεβού με μιαν άγνωστη» (1968), «Η δίκη των δικα­στών» (1974) στο ρόλο του Καποδίστρια, «Ελευθέριος Βενιζέλος» (1980) στο ρόλο του βασιλιά Γεωργίου Α' (τον Γεώργιο Α’ υποδύθηκε και στην τηλεοπτική σειρά «Ακριβή μου Σοφία...»). Στη σπονδυλωτή ταινία του Γιώργου Τζαβέλλα «Κάλπικη λίρα» (1955) κράτησε το ρόλο του αφηγητή και θαυμάστηκε για την εξαιρετική άρθρωση και τη διαύγεια της φωνής του.

Στην τηλεόραση είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στις σειρές του Θάνου Λειβαδίτη «Οι Δίκαιοι» (1974-1976, ΥΕΝΕΔ) και «Οι Ιερόσυλοι» (1983-1984, ΕΤ2).

Διδακτικό και συγγραφικό έργο

Ως δάσκαλος, ο Δημήτρης Μυράτ δίδαξε πολλά χρόνια στη Σχολή του Ωδείου Αθηνών. Ως ηθοποιός, διακρίθηκε για το σκηνικό ήθος, το κύρος των ρόλων που ενσάρκωνε και τη λιτότητα της ερμηνείας του. Ήταν ο αριστοκράτης του ελληνικού θεάτρου.

Πνευματικός άνθρωπος, με βαθιά γνώση της κλασικής παιδείας, ο Μυράτ άφησε κι ένα πλούσιο συγγραφικό έργο με τα βιβλία «Miscellanea histrionalia» (1964), «Ξεφυλλίζοντας τ’ αρχαία κείμενα» (1970), «Ο καλός άνθρωπος από το Αουγκσμπουργκ (1974), κριτική βιογραφία του Μπρεχτ, «Η αγωγή τού λό­γου» (1979) και «Αγαπημένα πρόσωπα και ιδέες» (1980), ενώ μετέφρασε πλήθος κλασικών και σύγχρονων έργων. Για την προσφορά του στο θέατρο τιμήθηκε με διεθνείς διακρίσεις και βραβεία.

Την περίοδο της Κατοχής ο Δημήτρης Μυράτ εντάχθηκε στο ΕΑΜ και ήταν γραμματέας του ΕΑΜ Θεάτρου. Στο σπίτι του στα Πατήσια συνελήφθη, κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών, η σπουδαία ηθοποιός Ελένη Παπαδάκη από άνδρες της διαβόητης ΟΠΛΑ και στη συνέχεια δολοφονήθηκε. Μετά την απελευθέρωση ο Δημήτρης Μυράτ εξελίχθηκε σε σφοδρό αντικομμουνιστή.

Ο Δημήτρης Μυράτ πέθανε στις 10 Ιανουαρίου 1991 στην Αθήνα, σε ηλικία 82 ετών. Από την πρώτη του σύζυγο, την Ελένη Ζάχου, απέκτησε ένα γιο, τον Κωνσταντίνο Μυράτ.