Αλέκα Παΐζη: Μία αγωνίστρια ηθοποιός

Η ηθοποιός Αλέκα Παΐζη με ταλέντο και κύρος υπηρέτησε το θέατρο για σχεδόν 70 χρόνια. Μικρότερη, αλλά όχι αδιάφορη, ήταν η παρουσία της στον κινηματογράφο και την τηλεόραση.

Η Αλέκα (Αλεξάνδρα) Παΐζη γεννήθηκε στις 30 Ιουλίου 1919 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Ο πατέρας της ήταν καπνοβιομήχανος, αλλά τα οικογενειακά βάσανα άρχισαν νωρίς. «Το μονοπώλιο του καπνού έφερε τα πάνω κάτω. Ο Παπαστράτος αγόρασε τις καπνοβιομηχανικές εταιρείες κι έτσι κι εμείς μπήκαμε σε μεγάλες περιπέτειες και μείναμε στον άσο. Βγαίνοντας στο θέατρο, δεν είχα τίποτα» είχε πει σε μία συνέντευξή της.

Σπουδές και τα πρώτα βήματα στο σανίδι

Σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και πρωτοεμφανίστηκε στο θέατρο το 1941, ερμηνεύοντας τη Σουζάνα στη «Βεντάλια» του Κάρλο Γκολντόνι σε σκηνοθεσία Τάκη Μουζενίδη στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου.

Στο Εθνικό θα παραμείνει δυόμισι χρόνια. «Όλοι οι καλλιτέχνες του επί Κατοχής πεινάσαμε. Εγώ είχα πάθει αβιταμίνωση. Είχαμε δύο παραστάσεις τη μέρα και μας δίνανε μόνο ένα μικρό φλιτζανάκι του καφέ με τη μικρή μαύρη σταφίδα κι ένα κομματάκι παστέλι».

Η κατοχή, ο εμφύλιος και η δικτατορία

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής εντάχθηκε στο ΕΑΜ και στο σπίτι του πρώτου της συζύγου στην Αγία Ελεούσα εκδόθηκε το πρώτο παράνομο φύλλο του «Ριζοσπάστη». Το 1945 συμμετείχε στον Εαμικό θίασο «Ενωμένοι Καλλιτέχνες» και τον επόμενο χρόνο συγκρότησε θίασο με το Δήμο Σταρένιο και τον Τίτο Βανδή που υπήρξε ο δεύτερος σύζυγός της.

Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου διώχτηκε για τις ιδέες της και εξορίστηκε για τρία χρόνια στη Μακρόνησο και το Τρίκερι. Το 1952 ξαναβγήκε στο θέατρο με τον θίασο του Κώστα Μουσούρη με τον «Αρχισιδηρουργό» του Ονέ, πάντα με το στίγμα του αριστερού.

Τα επόμενα χρόνια συνεργάστηκε με την Κατερίνα, το «Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο» του Μάνου Κατράκη, την Έλσα Βεργή, το θέατρο «Πορεία» και το «Κυκλικό Θέατρο» του Λεωνίδα Τριβιζά. Το 1963 προσελήφθη ως βασικό στέλεχος στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, όπου παρέμεινε έως το 1966, ερμηνεύοντας σημαντικούς ρόλους. Ξεχώρισε ο ρόλος της Λυσιστράτης στην ομώνυμη κωμωδία του Αρισιτοφάνη σε σκηνοθεσία Σωκράτη Καραντινού.

Μετά την κήρυξη της δικτατορίας τον Απρίλιο του 1967, έφυγε στο εξωτερικό. Επιστρέφοντας μετά τη Μεταπολίτευση στην Ελλάδα, συνεργάστηκε με το «Λαϊκό Πειραματικό Θέατρο» του Λεωνίδα Τριβιζά, τον Μάνο Κατράκη, το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, το «Απλό Θέατρο» κ.ά. Για τελευταία φορά εμφανίστηκε στο θέατρο το καλοκαίρι του 2008 στη παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου «Ιστορίες από το Δάσος της Βιέννης» του Έντεν Φον Χόρβατ, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά.

Καριέρα στον κινηματογράφο

Στον κινηματογράφο πρωτοεμφανίστηκε το 1957 στις ταινίες του Φρίξου Ηλιάδη «Μπαρμπα-Γιάννης ο κανατάς» και «Το παιδί του δρόμου». Έπαιξε μεταξύ άλλων στο ερωτικό δράμα του Γρηγόρη Γρηγορίου «Ο Μιμίκος και η Μαίρη» (1958) και στο κοινωνικό δράμα του Αλέκου Αλεξανδράκη «Συνοικία το όνειρο» (1961), αλλά και σε έργα του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου: «Ταξίδι του Μέλιτος» (1979) του Γιώργου Πανουσόπουλου, «Μελόδραμα» (1980) του Νίκου Παναγιωτόπουλου, «Ρόζα» (1982) του Χριστόφορου Χριστοφή και «Ήσυχες Μέρες του Αυγούστου» (1992) του Παντελή Βούλγαρη.

Τελευταία εμφάνισή της στον κινηματογράφο ήταν στο ντοκιμαντέρ των Ηλία Γιαννακάκη και Εύης Καραμπάτσου «Μακρόνησος» που προβλήθηκε τον Νοέμβριο του 2008 στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Κατά τη διάρκεια της απουσίας της στο εξωτερικό εργάστηκε στον ιταλικό κινηματογράφο με σκηνοθέτες, όπως ο Έλιο Πέτρι («Υπεράνω πάσης υποψίας», 1970) και ο Ντίνο Ρίζι («Το αξέχαστο Σαββατοκύριακο», 1973).

Στην τηλεόραση συμμετείχε σε σειρές, όπως οι «Πανθέοι» του Βασίλη Γεωργιάδη στο ρόλο της Χρυσοστόμης, «Το Μινόρε της Αυγής» (1983), «Ακριβή μου Σοφία» (1990), «Πρόβα Νυφικού» (1995).

Τον Μάρτιο του 2009 ήταν προγραμματισμένο να παρουσιάσει στο Εθνικό Θέατρο τη «Σονάτα του Σεληνόφωτος» του Γιάννη Ρίτσου. Την πρόλαβε ο θάνατος τα ξημερώματα της 4ης Φεβρουαρίου 2009 στο σπίτι της Αθήνα,, σε ηλικία 89 ετών.