Έντβαρντ Μουνκ: Ο ζωγράφος της «Κραυγής»

Ο Έντβαρντ Μουνκ (Edvard Munch) ήταν νορβηγός ζωγράφος και χαράκτης, γνωστός από τον πίνακά του «Η Κραυγή» (1893), που θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας ζωγραφικής. Το έργο του, που έγινε πλατιά γνωστό στα τέλη του 19ου αιώνα μέσω και των παρισινών και βερολινέζικων περιοδικών τέχνης, αποτέλεσε μία από τις βασικές πηγές έμπνευσης του γερμανικού εξπρεσιονισμού.

Ο Έντβαρντ Μουνκ γεννήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 1863 στο Όλντασμπρουκ των τότε Ηνωμένων Βασιλείων Σουηδίας και Νορβηγίας (σήμερα στη Νορβηγία) και πέρασε τα εφηβικά του χρόνια στην Κριστιανία (σημερινό Όσλο), όπου είχε μετατεθεί ο γιατρός πατέρας του.

Οι σπουδές ζωγραφικής και οι επιρροές

Από μικρός έδειξε την καλλιτεχνική του κλίση και από το 1880 έως το 1882 σπούδασε ζωγραφική στο Βασιλικό Σχολείο Τεχνών και Σχεδίου της Κριστιανίας. Στα πρώτα του έργα ήταν επηρεασμένος από τον νατουραλισμό του δασκάλου και φίλου του Κρίστιαν Κρογκ.

Στον πίνακά του «Το άρρωστο παιδί» (1885-1886), εμπνευσμένο από το θάνατο της φυματικής αδελφής του, είναι ήδη φανερός ο νευρωσικός εξπρεσιονισμός του, που χρησιμοποιείται για να κάνει εντονότερες τις εικόνες της πραγματικότητας. Αυτή η τάση διαφαίνεται αργότερα στους πίνακες και τα χαρακτικά της ωριμότητάς του που προσπαθούν να εκφράσουν τα αισθήματά του μπροστά στην πραγματικότητα και όχι να αναπαραστήσουν την ίδια την πραγματικότητα.

Κατά την περίοδο της διαμονής του στο Παρίσι (1889-1892), η αυτοπεποίθησή του για τις ιδέες που είχε αρχίσει ήδη να διαμορφώνει ενισχύθηκε από την τέχνη του Βαν Γκογκ και των συμβολιστών (Γκογκέν, Ρεντόν, Μορό, Μαλαρμέ), ενώ ταυτόχρονα τον εντυπωσίασαν και τα ζωηρά χρώματα των νεοϊμπρεσιονιστών.

«Η Κραυγή» (1893)

Στο πιο χαρακτηριστικό του έργο, τον πίνακα «Η Κραυγή (1893), που εκφράζει την υπαρξιακή αγωνία του σύγχρονου ανθρώπου, ο ρυθμός των χρωμάτων και των γραμμών που στροβιλίζονται αγγίζει τα όρια της υστερικής έντασης. Σύμφωνα με τον ίδιο, τον εμπνεύστηκε και τα την διάρκεια ενός περιπάτου του στην Κριστιανία το ηλιοβασίλεμα, όταν «άκουσε την τεράστια, άπειρη κραυγή της φύσης».

Μεταξύ 1893 και 1910 ζωγράφισε δύο ακόμη εκδοχές του πίνακα και δύο σε παστέλ, καθώς και μια σειρά από στάμπες. Ένα από τα παστέλ πουλήθηκε αντί 120 εκατομμυρίων δολαρίων σε δημοπρασία του οίκου Σόθμπις το 2012.

Το 1909, ύστερα από μια κρίση κατάθλιψης, γύρισε στη Νορβηγία, όπου ζωγράφισε ορισμένα αξιόλογα πορτρέτα και διακόσμησε τους τοίχους του Πανεπιστημίου του Όσλο (1909-1910).

Ο Έντβαρντ Μουνκ πέθανε στο Όσλο στις 23 Ιανουαρίου 1944, σε ηλικία 80 ετών, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Αν και τα έργα του εντάχθηκαν από τους Ναζί στην «εκφυλισμένη τέχνη» και απαγορεύτηκαν, τα πιο πολλά από αυτά διασώθηκαν, διατηρώντας ανέπαφη την υστεροφημία του.

Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του ανήκει στο Μουσείο Μουνκ του Όσλο. Στη συλλογή του περιλαμβάνονται περί τους 1.100 πίνακες, 4.500 σχέδια και 18.000 στάμπες.