Δαυίδ Μέγας Κομνηνός

Ο Δαυίδ Μέγας Κομνηνός υπήρξε ο τελευταίος αυτοκράτορας της Τραπεζούντας (1458-1461), της ύστατης έπαλξης του Βυζαντίου στη Μικρά Ασία. Τον Ιούλιο του 2013 χαρακτηρίστηκε νεομάρτυρας και αγιοκατατάχθηκε με απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Η μνήμη του τιμάται κάθε χρόνο την 1η Νοεμβρίου, την ημέρα του μαρτυρίου του.

Ο Δαυίδ γεννήθηκε το 1408 στην Τραπεζούντα του Πόντου και ήταν ο τρίτος γιος του αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Αλέξιου Δ’ (1417-1429) και της Θεοδώρας Καντακουζηνής και αδελφός του αυτοκράτορα Ιωάννη Δ’ του επονομαζόμενου Καλογιάννη (1429-1458). Η ονομασία Μέγας Κομνηνός χρησιμοποιήθηκε απ’ όλους τους αυτοκράτορες της Τραπεζούντας για να διακρίνονται από τους άλλους κλάδους της μεγάλης βυζαντινής οικογένειας των Κομνηνών.

Ο Δαυίδ ανέλαβε την εξουσία το 1458 μετά τον θάνατο του αδελφού Ιωάννη Δ’ ως επίτροπος του ανήλικου νόμιμου διαδόχου Αλεξίου Ε’, που ήταν τεσσάρων μόλις ετών. Με την υποστήριξη της ισχυρής οικογένειας των Καβασιτών παραγκώνισε τον Αλέξιο κι έλαβε τον τίτλο του αυτοκράτορα.

Όπως και ο προκάτοχός του, αγωνίστηκε με συμμαχίες στην Ανατολή και με διπλωματικές κινήσεις στην Ευρώπη να δημιουργήσει κοινό μέτωπο εναντίον
του Μωάμεθ Β’. Ο Πορθητής οργάνωσε μεγάλη εκστρατεία στη Μικρά Ασία το 1460, διέσπασε τις συμμαχίες του Δαβίδ, τρομοκράτησε τους αντιπάλους του και πολιόρκησε την Τραπεζούντα.

Ο Δαβίδ αναγκάστηκε να εγκαταλείψει κάθε ιδέα για μία άνιση πολεμική αναμέτρηση με τον Μωάμεθ. Πείστηκε και από ορισμένους Τραπεζούντιους άρχοντες, που ήταν πρόθυμοι να υποταχθούν στους Τούρκους. Μεταξύ αυτών ήταν και ο πρωτοβεστιάριος Γεώργιος Αμοιρούτζης, ο οποίος ανέλαβε τις διαπραγματεύσεις.

Στις 15 Αυγούστου 1461, ο Δαυΐδ αποφάσισε να παραδώσει την Τραπεζούντα στον Μωάμεθ με τον όρο να μην καταστραφεί και να μη βασανιστούν οι πολίτες της. Ο Δαυίδ με την οικογένειά του εγκατέλειψε την πόλη, οι δε κάτοικοί της
υποχρεώθηκαν να εγκατασταθούν στα περίχωρά της.

Ο Δαυίδ εγκαταστάθηκε στην Αδριανούπολη με πολλούς ευγενείς των μεγάλων οικογενειών της Τραπεζούντας, και ο Μωάμεθ του εξασφάλισε μεγάλα πλούτη από εκτάσεις στην περιοχή του Στρυμώνα, που του απέφεραν 300.000 αργυρά νομίσματα. Όμως ο Σουλτάνος θεωρούσε τον Δαυίδ σύμβολο της καταλυθείσας αυτοκρατορίας, που θα μπορούσε να συσπειρώσει τους χριστιανούς της αυτοκρατορίας του και να αμφισβητήσει την εξουσία του.

Ο Μωάμεθ με μια χαλκευμένη κατηγορία και με τη βοήθεια του Αμοιρούτζη, που είχε ενσωματωθεί πλήρως στο οθωμανικό περιβάλλον, συνέλαβε τον Δαυίδ, τους τρεις γιους του και τον ανιψιό του Αλέξιο. Τους φυλάκισε στο Επταπύργιο (Γεντί Κουλέ) της Κωνσταντινούπολης και με διαταγή του, την 1η Νοεμβρίου 1463, θανατώθηκαν.

Στις 10 Ιουλίου 2013 η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως αποφάσισε την αγιοκατάταξη του Δαυίδ, τριών από τα παιδιά του (Βασίλειος, Γεώργιος, Μανουήλ) και του ανιψιού Αλέξιου Ε’, ύστερα από πρόταση του Μητροπολίτη Δράμας Παύλου, την οποία ενέκρινε και η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος. Η μνήμη τους αποφασίστηκε να τιμάται κάθε χρόνο την 1η Νοεμβρίου, την ημέρα του μαρτυρίου τους.