Τζον Ρόουλς

O Τζον Ρόουλς (απαντάται και ως Τζων Ρωλς, John Rawls στ’ αγγλικά) ήταν αμερικανός πολιτικός φιλόσοφος, που εντάσσεται στη σχολή του κοινωνικού φιλελευθερισμού και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους πολιτικούς φιλοσόφους του 20ου αιώνα. Στο θεμελιώδες έργο του «Θεωρία της Δικαιοσύνης», επιχειρηματολογεί υπέρ μιας πολιτικής φιλοσοφίας που βασίζεται στην ισότητα και τα ατομικά δικαιώματα.

Ο Τζον Μπόρντλεϊ Ρόουλς γεννήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 1921 στη Βαλτιμόρη των ΗΠΑ. Σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον από το 1939 έως το 1943, οπότε αποφοίτησε με άριστα. Κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων χρόνων των σπουδών του ενδιαφέρθηκε για θεολογικά θέματα, μέχρι του σημείου που κάποιοι από την πανεπιστημιακή κοινότητα να υποθέσουν ότι σκόπευε να ακολουθήσει τον ιερατικό κλάδο.

Τα δύσκολα χρόνια στο Μέτωπο του Ειρηνικού

Μετά την αποφοίτησή του και μεσούντος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, επιστρατεύτηκε και υπηρέτησε στο Μέτωπο του Ειρηνικού, όπου ανδραγάθησε. Τιμήθηκε με μετάλλιο και προήχθη στο βαθμό του λοχία. Η βία και η αιματοχυσία του πολέμου, του δημιούργησε συνειδησιακό πρόβλημα. Η χριστιανική πίστη του κλονίσθηκε και από τότε δήλωνε άθεος. Η προσγείωσή του στη σκληρή πραγματικότητα ήταν τόσο μεγάλη μετά τη ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα, ώστε να υποπέσει ηθελημένα σε πειθαρχικό παράπτωμα και να επανέλθει στην τάξη του στρατιώτη.

Μετά τον πόλεμο επέστρεψε στο Πρίνστον για να υποστηρίξει το διδακτορικό του, το οποίο έλαβε το 1950. Συνέχισε τις σπουδές του στην Οξφόρδη, όπου γνώρισε τον φιλόσοφο Αζάια Μπερλίν κι έπειτα επέστρεψε στις ΗΠΑ για να ακολουθήσει πανεπιστημιακή καριέρα. Αφού δίδαξε για ένα διάστημα στα πανεπιστήμια Κορνέλ και ΜΙΤ, συνέχισε στο Χάρβαρντ, όπου έγραψε το μείζον έργο του «Θεωρία της Δικαιοσύνης» («A Theory of Justice»), το οποίο κυκλοφόρησε το 1971.

Ο Τζον Ρόουλς υποστήριξε στο βιβλίο του αυτό ότι κάθε άνθρωπος έχει ορισμένα αναφαίρετα δικαιώματα, τα οποία δεν μπορούν να υποβαθμισθούν ούτε προς χάριν του συνόλου της κοινωνίας κι έλεγε ότι το κράτος οφείλει και μπορεί να είναι ο εγγυητής της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Η θεσμική οργάνωση μιας δίκαιης κοινωνίας

Η θεσμική οργάνωση μιας δίκαιης κοινωνίας, κατά τον Ρόουλς, βασίζεται σε δύο θεμελιώδεις αρχές. Πρώτον, οι θεσμοί πρέπει να εξασφαλίζουν στον καθένα τον μεγαλύτερο βαθμό ελευθερίας που είναι συμβιβάσιμος με ίση ελευθερία για όλους τους άλλους. Δεύτερον, κοινωνικές ανισότητες είναι ανεκτές κατ’ εξαίρεση και μόνο υπό τους ορούς, αφενός ότι αποβαίνουν προς όφελος και των λιγότερο προνομιούχων ομάδων πολιτών, και αφετέρου ότι η υπεροχή ορισμένων προσώπων συνδέεται με θέσεις ή αξιώματα εξίσου ανοιχτά σε όλους.

Ο Τζον Ρόουλς πέθανε από καρδιακή ανεπάρκεια στο σπίτι του, στο Λέξινγκτον της Μασαχουσέτης, στις 24 Νοεμβρίου 2002. Από το 1995 είχε υποστεί εγκεφαλικά, τα οποία τελικά τον κατέστησαν ανήμπορο να εργασθεί. Άφησε πίσω του τη σύζυγό του, Μάργκαρετ Γουόρφιλντ Φοξ Ρόουλς, τέσσερα παιδιά και τέσσερα εγγόνια.

Βιβλία του Τζον Ρόουλς στα ελληνικά

Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα βιβλία του «Θεωρία της Δικαιοσύνης», «Ο Πολιτικός Φιλελευθερισμός», «Κοινωνική Δικαιοσύνη και Καντιανή Ηθική» και το «Δίκαιο των Λαών». Τις θεωρίες του Ρόουλς αντέκρουσε ο νεοφιλελεύθερος φιλόσοφος και συνάδελφός του στο Χάρβαρντ, Ρόμπερτ Νόζικ (1938-2002) στο βιβλίο του «Anarchy, State, and Utopia» («Αναρχία, Κράτος και Ουτοπία»).

Τον Ιανουάριο του 2013 ανέβηκε στην Οξφόρδη το μιούζικαλ των Λέβι, Σάμπι, Πίτο και Χιούλεν «A Theory of Justice:The Musical!», που αποτελεί μία σκηνική παρουσίαση του ομώνυμου έργου του Ρόουλς. Το ρόλο του «καλού» έχει ο Ρόουλς και του «κακού» ο Νόζικ.