Λουί Αλτουσέρ

Ο Λουί Αλτουσέρ (Louis Althusser) ήταν γάλλος φιλόσοφος, με μεγάλη επιρροή στο χώρο της μαρξιστικής φιλοσοφίας. Με τους μαθητές του, μεταξύ των οποίων και ο Νίκος Πουλαντζάς, εγκαινίασε μία νέα ανάγνωση των έργων του Καρλ Μαρξ. Θεωρώντας ως βασικό στοιχείο της μαρξιστικής προβληματικής τη «δομή» και όχι το υποκείμενο, ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τη στρουκτουραλιστική ανάλυση στις μαρξιστικές μελέτες. Με τον Αλτουσέρ κατανοούμε ότι η μαρξιστική «θεωρητική πρακτική» μπορεί να χρησιμεύσει ως εργαλείο γνώσης, που μας επιτρέπει να γνωρίσουμε με τρόπο ακριβή την κοινωνική πραγματικότητα.

Ο Λουί Αλτουσέρ γεννήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 1918 στο Αλγέρι της τότε Γαλλικής Αλγερίας. Ο πατέρας του ήταν χαμηλόβαθμος στρατιωτικός και τραπεζικός υπάλληλος και η μητέρα του δασκάλα. Τον Ιούλιο του 1939 έγινε δεκτός στην περίφημη École Normale Supérieure (ENS) στο Παρίσι για σπουδές φιλοσοφίας, αλλά δύο μήνες αργότερα στρατεύτηκε, με την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Με την πτώση της Γαλλίας τον Ιούνιο του 1940, συνελήφθη από τους Γερμανούς και κλείστηκε επί πέντε χρόνια σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, με αποτέλεσμα η ψυχική του υγεία να πληγεί ανεπανόρθωτα.

Μετά την απελευθέρωση συνέχισε τις σπουδές του στην ENS, στην οποία άρχισε να διδάσκει φιλοσοφία από το 1962 και αργότερα στο πανεπιστήμιο της Βενσέν. Το 1948 έγινε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γαλλίας, αλλά η επιρροή του άρχισε να μειώνεται σταδιακά από τη δεκαετία του ‘60, όταν συγκρούστηκε με τον επίσημο θεωρητικό του κόμματος Ροζέ Γκαροντί.

Εν τω μεταξύ, η ψυχική του υγεία διαρκώς χειροτέρευε από τη δεκαετία του ‘70. Συχνά απηύθυνε ανοίκειους χαρακτηρισμούς σε δημόσια πρόσωπα και είχε επιθετικές τάσεις. Στις 16 Νοεμβρίου 1980, κατά την εκδήλωση μιας μανιοκαταθλιπτικής κρίσης, στραγγάλισε τη σύζυγό του Ελέν Ριτμάν (1910-1980), τον μεγάλο έρωτα της ζωής του. Ο φόνος διαπράχθηκε στο διαμέρισμα του ζευγαριού στην ENS και συντάραξε τη Γαλλία.

«Επώνυμοι» και «ανώνυμοι» μέσα από τα Μ.Μ.Ε. ζητούσαν να δικαστεί ως κοινός εγκληματίας και να τιμωρηθεί παραδειγματικά, αλλά από το δικαστήριο κρίθηκε ανίκανος προς καταλογισμό και διατάχθηκε ο εγκλεισμός του σε ψυχιατρικό ίδρυμα. Από τότε μέχρι το θάνατό του, στις 22 Οκτωβρίου 1990, ο σπουδαίος και επιδραστικός διανοητής βυθίστηκε σε πνευματικό σκότος.

Ο Λουί Αλτουσέρ ήταν πηγή έμπνευσης για τους εξεγερμένους του Μάη του ‘68 και με το έργο του επηρέασε πλήθος γνωστών διανοητών, όπως οι Ετιέν Μπαλιμπάρ, Αλέν Μπαντιού, Πιέρ Μπουρντιέ, Σλαβόι Ζίζεκ, Ζιλ Ντελέζ, Μισέλ Φουκό και Άντονι Γκίντενς.

Κυριότερα έργα του είναι: «Για τον Μαρξ», «Ο Λένιν και η φιλοσοφία», «Θέσεις» (1964-1975), «Απάντηση στον Τζον Λιούις», «Να διαβάσουμε Το Κεφάλαιο» (συλλογικό).