Μάρις Γιάνσονς

Ο Λεττονός αρχιμουσικός Μάρις Γιάνσονς συγκαταλέγεται στους πλέον καταξιωμένους διευθυντές ορχήστρας της γενιάς του. Συγχρόνως ήταν και ένας από τους ελάχιστους που πρακτικά δεν είχαν καμία σχέση με τους λεγόμενους «σταρ» της μπαγκέτας. Ήταν ειδικός στις εκτελέσεις έργων των Μάλερ, Ρίχαρντ Στράους, Τσαϊκόφσκι, Ραχμάνινοφ και Σοστακόβιτς, Τον έχουν χαρακτηρίσει ως «Φουρτβέγκλερ» και «Τοσκανίνι» της σύγχρονης εποχής, αναφορά σε δύο γίγαντες μαέστρους του παρελθόντος.

Ο Μάρις Γιάνσονς γεννήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 1943 στην Ρίγα της Λετονίας, που την εποχή της γέννησής του ήταν έδαφος της Σοβιετικής Ένωσης και βρισκόταν υπό γερμανική κατοχή. Ήταν γιος του διευθυντή ορχήστρας Άρβιντς Γιάνσονς και της ντίβας της τοπικής όπερας Ιράιντα Γιάνσονς. Η μητέρα του ήταν Εβραία και διέφυγε την τελευταία στιγμή με το βρέφος της από τον εγκλεισμό της σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, όπου βρήκαν τον θάνατο ο πατέρας και ο αδελφός της.

Ο Μάρις Γιάνσονς σπούδασε βιολί, πιάνο και διεύθυνση ορχήστρας στο Ωδείο του Λένινγκραντ (νυν Αγία Πετρούπολη) και συνέχισε τις σπουδές του στη Βιέννη κοντά στον Χανς Σβαρόβσκι και στο Ζάλτσμπουργκ δίπλα στον Χέρμπερτ φον Κάραγιαν, του οποίου διετέλεσε βοηθός

Όπως παλιότερα και ο πατέρας του, τη σημαντική σταδιοδρομία του ο Μάρις Γιάνσονς την ξεκίνησε ως αναπληρωτής διευθυντής στη Φιλαρμονική του Λένινγκραντ, το 1971, αναλαμβάνοντας αρχιμουσικός της από το 1985. Το διάστημα 1979-2002 διετέλεσε αρχιμουσικός της Φιλαρμονικής του Όσλο, ενώ παράλληλα, μεταξύ 1997 και 2004 ήταν μουσικός διευθυντής της Συμφωνικής Ορχήστρας στο Πίτσμπουργκ.

Κατά τη διάρκεια της θητείας του στο Όσλο υπέστη οξεία καρδιακή προσβολή, τον Απρίλιο του 1996, στο τέλος μιας παράστασης της όπερας του Πουτσίνι «Μποέμ και έκτοτε ζούσε με βηματοδότη. Να σημειώσουμε εδώ ότι και ο πατέρας του είχε πάθει καρδιακή ανακοπή, το 1984, που του στοίχισε όμως την ζωή διευθύνοντας την αγγλική Ορχήστρα «Χαλέ» του Μάντσεστερ.

Από το 2003 μέχρι τον θάνατό του διετέλεσε διευθυντής της Συμφωνικής Ορχήστρας της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας, με την οποία εμφανίστηκε το 2007 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και από το 2004 μέχρι το 2015 και της Βασιλικής Ορχήστρας Κοντσερτγκεμπάου του Άμστερνταμ.

Έναν από τους τελευταίους μουσικούς θριάμβους του, ο Λετονός αρχιμουσικός είχε ζήσει το 2018 διευθύνοντας την Φιλαρμονική της Βιέννης στην όπερα του Τσαϊκόφσκι «Ντάμα Πίκα» στο ξακουστό Φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ, το οποίο τον είχε ανακηρύξει τότε «επίτιμο μέλος» του, μία από τις κορυφαίες διεθνείς διακρίσεις στον κόσμο της κλασικής μουσικής. Το 2020 επρόκειτο να διευθύνει στο Ζάλτσμπουργκ την όπερα του Μόδεστου Μουσόργκσκι «Μπόρις Γκοντούνοφ», στην επέτειο των 100 χρόνων των Φεστιβάλ.

Τα τελευταία χρόνια ο μαέστρος αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας, με μία πολύ πρόσφατη ρωγμή στην πτέρνα να τον αναγκάσει να ματαιώσει την προγραμματισμένη για την 1η Δεκεμβρίου 2019, εμφάνιση του με την Φιλαρμονική της Βιέννης. Διηύθυνε τρεις φορές την φημισμένη ορχήστρα στις πασίγνωστες πρωτοχρονιάτικες συναυλίες της (2006, 2012, 2016).

Ο Μάρις Γιάνσονς άφησε την τελευταία του πνοή στο σπίτι του στην Αγία Πετρούπολη το βράδυ της 30ής Νοεμβρίου 2019, προδομένος από την καρδιά του.

Ο Λετονός μαέστρος εθεωρείτο ένας εξαιρετικός συνεργάτης στις δοκιμές, όπου, αν και γνώρισε ακριβώς τι επιζητούσε, εν τούτοις ήταν πάντοτε διαλλακτικός και συζητήσιμος με τους μουσικούς των ορχηστρών του. Ο Γιάνσονς «υπενθύμιζε στους μουσικούς τη χαρά που ενυπάρχει στην αποστολή τους και στους ακροατές του το ευλογημένο προνόμιο να μπορούν να την απολαμβάνουν».