Φραντσέσκο Ρόζι

Φραντσέσκο Ρόζι (1922 – 2015)
Φραντσέσκο Ρόζι (1922 – 2015)

Ιταλός σκηνοθέτης του κινηματογράφου, γνωστός για τις πολιτικές ταινίες του, που έδωσαν νέα πνοή στον ιταλικό κινηματογράφο της δεκαετίας του ‘60.

Ο Φραντσέσκο Ρόζι (Francesco Rosi) γεννήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 1922 στη Νάπολη. Σε ηλικία 4 ετών μπήκε για πρώτη φορά σε κινηματογράφο για να δει με τον πατέρα του την ταινία του Τσάρλι Τσάπλιν «Το χαμίνι». Η εμπειρία του αυτή ήταν καθοριστική για να ασχοληθεί αργότερα με τον κινηματογράφο και οι σπουδές του στα νομικά ήταν απλά μία παρένθεση.

Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του στο ραδιόφωνο, ως ηθοποιός, σεναριογράφος και σκηνοθέτης (1944) και στη συνέχεια επιδόθηκε στην εικονογράφηση βιβλίων. Το 1946 εργάστηκε ως βοηθός του σκηνοθέτη Έτορε Τζανίνι σε θέατρο της Ρώμης και το 1947 συμμετείχε ως συγγραφέας και ηθοποιός σε διάφορες επιθεωρήσεις.

Στον κόσμο της μεγάλης οθόνης μπήκε το 1948 ως βοηθός του σκηνοθέτη Λουκίνο Βισκόντι στην ταινία «Η γη τρέμει» και παρέμεινε ως βοηθός του σε ταινίες όπως το «Μπελίσιμα» (1951) και «Σένσο» (1952). Η μαθητεία του κοντά στον μεγάλο δημιουργό ήταν καθοριστική για τη μετέπειτα πορεία του στο χώρο του κινηματογράφου. Συνεργάστηκε, επίσης, με γνωστούς ιταλούς σκηνοθέτες, όπως ο Μικελάντζελο Αντονιόνι και ο Μάριο Μονιτσέλι.

Το 1957 σκηνοθέτησε μαζί με τον Βιτόριο Γκάσμαν την ταινία «Κην», βασισμένη στο ομώνυμο θεατρικό του Δουμά σε διασκευή Σαρτρ, προτού αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στην σκηνοθεσία, ξεκινώντας με την ταινία «Η γυναίκα με το φλογερό κορμί» («La sfida», 1958), που ασχολείται με την Καμόρα, τη ναπολιτάνικη μαφία. Το 1959 ακολούθησε «Η συμμορία των 10 Ναπολιτάνων» («I Magliari»), με θέμα τους ιταλούς μετανάστες του Αμβούργου, έντονα επηρεασμένη, όπως και η πρώτη, από το αμερικανικό φιλμ νουάρ.

Το 1962 υπογράφει την ταινία «Τζουλιάνο ο αρχιληστής», γυρισμένη σε φυσικούς χώρους και με ερασιτέχνες ηθοποιούς, και καταξιώνεται ως σημαντικός σκηνοθέτης. Είναι μία συναρπαστική έρευνα γύρω από τις ρίζες της σικελικής μαφίας, με αφορμή τη δολοφονία του περιβόητου μαφιόζου Σαλβατόρε Τζουλιάνι. Η σημαντική αυτή ταινία έχει μεγάλη ιστορική σπουδαιότητα, γιατί αποτελεί τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στον ιδεολογικό κινηματογράφο και τον κινηματογράφο - θέαμα. Ο ίδιος ο αρχιληστής παραμένει άφαντος στην ταινία και η αφήγηση, αντί να κινείται στον παρόντα χρόνο, ανατρέχει στο παρελθόν, ενσωματώνοντας δοκίμιο, πολιτική, κοινωνιολογία και αισθητική, σ’ έναν ορμητικό και πηγαίο δημοσιογραφικό λόγο.

Πιο κλασική στη δομή της είναι η επόμενη ταινία του «Τα χέρια πάνω από την πόλη» (1963), που ξεσκεπάζει τις σχέσεις ανάμεσα στην πολιτική εξουσία και τη μαφία των εργολάβων, με αφορμή την κατάρρευση μιας λαϊκής πολυκατοικίας στη Νάπολη με δεκάδες θύματα και τις προσπάθειες συγκάλυψης. Η ταινία αυτή, που τιμήθηκε με τον «Χρυσό Λέοντα» του Κινηματογραφικού Φεστιβάλ της Βενετίας (1963), συζητήθηκε πολύ στην Ιταλία και αποτέλεσε την αφετηρία της πολιτικής ταινίας που έγινε μόδα στον ιταλικό και γαλλικό κινηματογράφο στα τέλη της δεκαετίας του ‘60 και στις αρχές της δεκαετίας του ‘70.

Ο Ρόζι, που συνδυάζει τα διδάγματα του νεορεαλισμού με ένα νέο και βαθύτερο ρεαλισμό που αρχίζει να παρουσιάζεται στον ιταλικό κινηματογράφο της δεκαετίας του ‘60 με τον Αντονιόνι, τον Παζολίνι και άλλους, συνεχίζει τις μαχητικές του έρευνες γύρω από διάφορα κοινωνικά και πολιτικά θέματα. Ξεκινά από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο («Άνθρωποι εναντίον ανθρώπων», 1970), συνεχίζει με τα προβλήματα του Τρίτου Κόσμου σε σχέση με το πετρέλαιο, αλλά και την ενεργειακή πολιτική των ανεπτυγμένων χωρών («Υπόθεση Ματέι», 1972), τη δράση της μαφίας στην Αμερική, αλλά και στη μεταπολεμική Ιταλία («Λάκι Λουτσιάνο», 1973) και φθάνει ως την εμφάνιση της τρομοκρατίας, την πολιτική αστάθεια και τη δράση της άκρας δεξιάς στην Ιταλία τη δεκαετία του ‘70 («Δολοφονίες διακεκριμένων», 1976), τον φασισμό («Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι», 1979) βασισμένο στο ομώνυμο αριστούργημα του Κάρλο Λέβι και τη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα («Τα τρία αδέλφια», 1981).

Τα επόμενα χρόνια και με την πάροδο της ηλικίας ο δημιουργικός του οίστρος βρίσκεται σε ύφεση, ακολουθώντας την πορεία του ιταλικού σινεμά. Το 1984 δίνει μία ενδιαφέρουσα κινηματογραφική διασκευή της «Κάρμεν» του Μπιζέ και τρία χρόνια αργότερα μία άνιση διασκευή του μυθιστορήματος του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες «Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου». Πολύ πιο επιτυχημένη είναι η ταινία «Νέα Υόρκη - Παλέρμο», 1990), που καταγράφει το σύγχρονο πρόσωπο της μαφίας.

Το 1972 τιμήθηκε με τον Χρυσό Φοίνικα του Κινηματογραφικού Φεστιβάλ των Καννών για την ταινία του «Υπόθεση Ματέι». Τον Φεβρουάριο του 2008, κατά τη διάρκεια του 58ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, προβλήθηκε μία ρετροσπεκτίβα του έργου του και του απονεμήθηκε ο «Χρυσός Άρκτος» για το σύνολο του έργου του.

Ο Φραντσέσκο Ρόζι πέθανε στη Ρώμη στις 10 Ιανουαρίου 2015, σε ηλικία 92 ετών. Είχε προηγηθεί το 2010 ο θάνατος της συζύγου του Τζιανκάρλα Μαντέλι, με την οποία είχε αποκτήσει μία κόρη το 1966, την ηθοποιό Καρολίνα Ρόζι.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΟ EMAIL ΣΑΣ

Εγγραφείτε στο Newsletter μας για να λαμβάνετε κάθε μέρα στο email σας τα σημαντικότερα άρθρα του «Σαν Σήμερα .gr»


ΜΟΝΑΔΙΚΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ ΜΕΛΟΥΣ

premium Γίνε συνδρομητής με μόλις 8 € / μήνα, στήριξε τον αγαπημένο σου ιστότοπο
και απόλαυσε premium περιεχόμενο, χωρίς διαφημίσεις!

ΜΑΘΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ