Κουαρτέτο για έγχορδα Αρ. 1

Μουσικό έργο του Λέος Γιανάτσεκ (1854-1928), από τα πιο γνωστά του διακεκριμένου τσέχου συνθέτη.

Το Κουαρτέτο για έγχορδα Αρ. 1 γράφτηκε μεταξύ 13 και 28 Φεβρουαρίου 1923, σε μια ιδιαίτερα δημιουργική περίοδο του Γιανάτσεκ και αναθεωρήθηκε από τις 30 Οκτωβρίου έως τις 7 Νοεμβρίου 1923. Η πρεμιέρα του έργου δόθηκε στις 17 Οκτωβρίου 1924 στο «Μοτσαρτέουμ» της Πράγας, από το Τσεχικό Κουαρτέτο (Czech Quartet).

Πηγή έμπνευσης για τον Γιανάτσεκ αποτέλεσε η νουβέλα του Λέοντος Τολστόι Η Σονάτα του Κρόιτσερ. Σε μια επιστολή του προς την ερωμένη του Καμίλα Στέσλοβα (1891-1935), γράφει:

Φανταζόμουν μια βασανισμένη και εξαντλημένη γυναίκα, ακριβώς όπως την περιγράφει ο Τολστόι στη "Σονάτα του Κρόιτσερ".

Το έργο χαρακτηρίζεται ως ψυχολογικό δράμα, με στιγμές σύγκρουσης και συναισθηματικές εκρήξεις. Είναι μία σύνθεση γεμάτη πάθος, που οδηγείται στην τελική κλιμάκωση και την κάθαρση.

Το έργο, που διαρκεί γύρω στα 18 λεπτά, αποτελείται από τέσσερα μέρη:

• Adagio - Con Moto
• Con Moto
• Con Moto - Vivo - Andante
• Con Moto - Adagio - Piu Mosso

H νουβέλα του Τολστόι ενέπνευσε τον Γιανάτσεκ και σ' ένα παλιότερο έργο του, το Τρίο για Πιάνο (1908-1909), που θεωρείται χαμένο. Τα σωζόμενα αποσπάσματα έχουν μεγάλη ομοιότητα με το κουαρτέτο.