Άγιος Ηλίας ο Αρδούνης

Νεομάρτυρας της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας, η μνήμη του οποίου εορτάζεται στις 31 Ιανουαρίου. Είναι ο προστάτης Άγιος των κουρέων και των κομμωτών.

Ο  Ηλίας γεννήθηκε στην Καλαμάτα και ήταν κουρέας στο επάγγελμα. Σύμφωνα με τον «Μέγα Συναξαριστή της Ορθοδόξου Εκκλησίας», έχαιρε μεγάλης εκτίμησης στην Καλαμάτα και συχνά οι προεστοί τον συμβουλεύονταν για διάφορες υποθέσεις της πόλης. Όταν κάποτε ανέφεραν στον Ηλία για τα βαρύτατα χρέη και τα άλλα βάσανα που υπέφεραν οι Χριστιανοί από τους κατακτητές Τούρκους, αυτός τους απάντησε ότι θα πρέπει να φροντίσουν, ώστε να ελαφρύνουν τους Χριστιανούς από τη βαριά φορολογία, γιατί κάτω από αυτό το βάρος αυτοί κινδυνεύουν να αλλαξοπιστήσουν.

Οι προεστοί αντέτειναν ότι οι χριστιανοί δεν διατρέχουν κανένα τέτοιο κίνδυνο. Τότε αυτός, θέλοντας να τους δείξει πόσο εύκολα αλλάζει κανείς κάτω από δυσβάστακτες πιέσεις, τους λέει: «Εμένα, αν κάποιος μου δώσει ένα φέσι, αλλάζω την πίστη μου». Τότε ένας από τους προεστούς για να αστειευτεί, του φέρνει ένα φέσι. Εκείνος το φοράει και πηγαίνει στον καδή (μουσουλμάνο δικαστή) και του δηλώνει ότι ασπάζεται τον μωαμεθανισμό με το όνομα Μουσταφά.

Ο Μουσταφάς -πρώην Ηλίας- γρήγορα μετανιώνει. Αφήνει την πόλη του, την Καλαμάτα, και πηγαίνει στο Άγιο Όρο. Εκεί εξομολογήθηκε την αμαρτία του και εκάρη μοναχός. Η συνείδησή του δεν τον άφηνε να ησυχάσει, αφού συχνά έφερνε στο νου του τον λόγο του Κυρίου: «Όστις δ’ αν αρνησηταί με έμπροσθεν των ανθρώπων, αρνήσομαι αυτόν καγώ έμπροσθεν του Πατρός μου του εν ουρανοίς» (Ματθαίου Ι, 33). Ο Ηλίας αναφέρει τις ανησυχίες του στον πνευματικό του, ο οποίος τον συμβουλεύει να επιστρέψει στην Καλαμάτα και να ομολογήσει με παρρησία την πίστη του στον Χριστό.

Πράγματι, ο Ηλίας επιστρέφει στην Καλαμάτα και μια μέρα παρουσιάζεται στην αγορά. Εκεί, κάποιοι μουσουλμάνοι καταστηματάρχες τον αναγνωρίζουν: «Δεν είσαι εσύ ο Μουσταφάς Αρδούνης;» του λέγουν. «Εγώ είμαι, πλην όχι Μουσταφάς, αλλά Ηλίας και Χριστιανός Ορθόδοξος» και αμέσως αρχίζει να ονειδίζει τη θρησκεία τους. Αυτοί του επιτίθενται με άγριες διαθέσεις και τον σύρουν ενώπιον του καδή, ο οποίος τον κλείνει στην φυλακή. Λίγες μέρες αργότερα διατάζει να ριφθεί στην πυρά και να καεί με χλωρά ξύλα. Σύμφωνα με τον διδάσκαλο Διονύσιο τον Ποδάρο, τη μαρτυρία του οποίου επικαλείται ο Συναξαριστής, κατά την πορεία του Ηλία προς τον τόπο του μαρτυρίου, ένας από τους δήμιους του κατέκοψε την πλάτη με το ξίφος του. Όταν έφθασαν στον τόπο του μαρτυρίου στις 31 Ιανουαρίου 1686 έρριψαν αυτόν στην πυρά και ω του θαύματος! ούτε τα ρούχα, ούτε τα γένια του κάηκαν τελείως, αλλά η πυρκαϊά έσβησε χωρίς να βλαβεί διόλου το μαρτυρικό σώμα του. Το βράδυ, οι φρουροί του λειψάνου του, είδαν ένα ουράνιο φως, που κατέβηκε και περικύκλωσε το σώμα του.

Στον τόπο του μαρτυρίου και της ταφής του, οι χριστιανοί της Καλαμάτας έκτισαν Ναό προς τιμήν των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, καθώς για τον φόβο των Τούρκων δεν έδωσαν το όνομα του μάρτυρα Ηλία. Η κάρα του Αγίου φυλάσσεται στην Ιερά Μονή του Βουλκάνου (μεταξύ Αρχαίας Μεσσήνης και Βαλύρας) στη Μεσσηνία. Επειδή ο εορτασμός της μνήμης του Αγίου συμπίπτει με τη μεγάλη εορτή της Υπαπαντής του Κυρίου, που τιμάται με ιδιαίτερη λαμπρότητα στην Καλαμάτα, αυτός μεταφέρεται την Κυριακή των Μυροφόρων (τη δεύτερη Κυριακή μετά το Πάσχα).

Ο γνωστός υμνογράφος γέρων Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης (1905-1991) συνέθεσε πανηγυρική ακολουθία για τον νεομάρτυρα Ηλία τον Αρδούνη. Τον εγκωμιάζει με τις εξής λέξεις και φράσεις:

• «Ένδοξος και θαυματουργός»
• «Αγλάϊσμα ένθεον»
• «Ευώδες θύμα»
• «Θυσία τελεία»
• «Μακάριος»
• «Οσίων ομόζηλος»
• «Μαρτύρων ισότιμος»
• «Θεόληπτος»
• «Πλήρης ενθέου φρονήματος»
• «Πανένδοξος»
• «Θερμός ημών προστάτης»
• «Πρέσβυς άριστος»
• «Βλαστός άγιος»
• «Μοναστών του Άθωνος εγκαλλώπισμα»
• «Μάρτυς αήττητος»
• «Αστήρ φαεινός»
• «Ουρανοχάλκευτον ξίφος»
• «Καλαμών ωράισμα»
• «Πελοποννήσου κλέος»
• «Ορθοδόξου Εκκλησίας καύχημα»
• «Νουνεχής και φρόνιμος»
• «Διψώσα έλαφος»
• «Μεγαλώνυμος»
• «Θεόφρων»
• «Κλεινός»
• «Θείον βλάστημα»
• «Θεοδόξαστον σέμνωμα»
• «Εκκλησίας εδραίωμα»
• «Λογικόν ιερείον»
• «Γέρας πολυτίμητον»
• «Θείον διάδημα»
• «Σεπτόν εγκαλλώπισμα»
• «Αγίασμα ένθεον»
• «Αξιοθαύμαστος»
• «Παμμακάριστος»
• «Θύμα λογικόν»

Απολυτίκιον

Ριφθείς τη πυρά δεξιά τομήν φέρων
Πατεί Ηλίας εχθρού δυσμενεστάτην κάραν
Ου πυρ φλέγει σε, Ηλία στεφηφόρε
Ένδον γαρ είχες πυρ Θεού της αγάπης.