Διεθνής Ημέρα Αργανίας

Η Διεθνής Ημέρα Αργανίας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 10 Μαΐου με ψήφισμα της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ το 2021 και είναι αφιερωμένη στο δέντρο αργανία (argania) που ενδημεί κυρίως στο Μαρόκο και συμβάλλει στη βιώσιμη ανάπτυξη τη χώρας.

Η αργανία είναι η κοινή ονομασία του είδους Sideroxylon Spinosum και καλλιεργείται εδώ και αιώνες στην περιοχή. Οι καρποί του δέντρου χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του αργανέλαιου, ενός ελαίου πλούσιου σε ακόρεστα λιπαρά οξέα που αποτελεί βασικό συστατικό της μαροκινής κουζίνας. Επιπλέον, το αργανέλαιο χρησιμοποιείται για ιατρικούς και καλλυντικούς σκοπούς.

Η διαδικασία παραγωγής του αργανέλαιου περιλαμβάνει το σπάσιμο των καρπών για την αφαίρεση των πυρήνων. Αυτή η διαδικασία δεν έχει ακόμη μηχανοποιηθεί επαρκώς, με αποτέλεσμα να γίνεται χειροκίνητα, όπως εδώ και αιώνες. Η διαδικασία είναι μακρά και επίπονη, αλλά είναι επίσης ενισχυτική για τις μαροκινές αγρότισσες (κυρίως Βερβερίνες), οι οποίες σχηματίζουν συνεταιρισμούς παραγωγής αργανέλαιου που συμβάλλουν στην ανάπτυξη των τοπικών κοινοτήτων τους.

Η αργανία παίζει σημαντικό ρόλο στην επίτευξη τριών πτυχών της βιώσιμης ανάπτυξης στο Μαρόκο: οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής. Από οικονομική άποψη, το Μαρόκο είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αργανέλαιου στον κόσμο. Η ζήτηση του έχει εκτοξευθεί από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν διατέθηκε για πρώτη φορά διεθνώς στην αγορά ως καλλυντικό προϊόν, και η παραγωγή του αυξάνεται σταθερά τα τελευταία χρόνια.

Η παραγωγή αργανέλαιου έπαιζε ανέκαθεν σημαντικό κοινωνικό ρόλο, διότι παρέχει ευκαιρίες απασχόλησης στις αγροτικές κοινότητες της περιοχής και, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, συμβάλλει στην ενδυνάμωση των γυναικών, δίνοντας τους μια πηγή εισοδήματος και έναν βαθμό αυτονομίας σε μια πατριαρχική κοινωνία.

Η περιβαλλοντική σημασία της αργανίας έγκειται στην ικανότητά του να καταπολεμά την ερημοποίηση των γεωργικών εκτάσεων. Οι βαθιές ρίζες του βοηθούν στην αποτροπή της διάβρωσης του εδάφους και της επέκτασης της ερήμου, ενώ ο θόλος του δέντρου παρέχει σκιά για τα χόρτα και τις καλλιέργειες των βοσκοτόπων. Επιπλέον, οι καρποί και τα φύλλα της αργανίας αποτελούν σημαντική πηγή τροφής για τα ζώα, καθώς καταναλώνονται από βοοειδή, κατσίκες, πρόβατα και καμήλες. Τέλος, ως ενδημικό είδος, η αργανία αποτελεί σημαντικό μέρος του μοναδικού οικοσυστήματος του Μαρόκου.

Το 1988 η UNESCO χαρακτήρισε την περιοχή παραγωγής του αργανέλαιου, η οποία καλύπτει πάνω από 25 εκατομμύρια στρέμματα, ως Απόθεμα της Βιόσφαιρας της Αργανίας (Arganeraie Biosphere Reserve). Δεκαέξι χρόνια αργότερα, οι πρακτικές και η τεχνογνωσία σχετικά με την αργανία προστέθηκαν στον Κατάλογο της UNESCO για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Ανθρωπότητας. Το 2018, το οικοσύστημα στο Άιτ Σουάμπ-Άιτ Μανσούρ, όπου καλλιεργούνται οι αργανίες εδώ και αιώνες, αναγνωρίστηκε ως Σύστημα Αγροτικής Κληρονομιάς Παγκόσμιας Σημασίας.