Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τη Σιδηροπενία

Η Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τη Σιδηροπενία (Iron Deficiency Awareness Day) αποτελεί μία διεθνή πρωτοβουλία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τη σιδηροπενία και τη σιδηροπενική αναιμία.

Θεσμοθετήθηκε για πρώτη φορά από τη Vifor Pharma το 2015 και πλέον λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο στις 26 Νοεμβρίου, σε μία συμβολική σύνδεση με τον ατομικό αριθμό 26 του σιδήρου (Fe). Στόχο της, η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για τη σημασία του σιδήρου στον οργανισμό και τις σοβαρές συνέπειες της σιδηροπενίας και της σιδηροπενικής αναιμίας στη ζωή και την υγεία του ανθρώπου, εάν δεν αντιμετωπιστούν σωστά.

Κοινότητες ασθενών, ιατρικοί επιστημονικοί φορείς και διεθνείς επαγγελματικοί οργανισμοί απ’ όλο τον κόσμο συμμετέχουν και φέτος στην εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού για τη σιδηροπενία και τη σιδηροπενική αναιμία. Στη χώρα μας, η Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τη Σιδηροπενία τελεί υπό την αιγίδα της Ελληνικής Μαιευτικής και Γυναικολογικής Εταιρείας (ΕΜΓΕ) και της Ελληνικής Εταιρείας Εσωτερικής Παθολογίας (ΕΕΕΠ).

Ο Δρ Νικόλαος Τεντολούρης, Καθηγητής Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εσωτερικής Παθολογίας, αναφέρει σχετικά: «Η σιδηροπενία είναι συχνή, αφορά όλους - παιδιά και ενήλικες- και μπορεί να επηρεάσει σχεδόν όλες τις πτυχές της ζωής μας. Σύμφωνα με στοιχεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η σιδηροπενία μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της λειτουργικότητας έως 30% και σε υποβάθμιση της υγείας και της ευεξίας. Οι γυναίκες, τα παιδιά και οι έφηβοι, καθώς και οι ασθενείς με χρόνια νοσήματα όπως είναι η νεφρική νόσος, η καρδιακή ανεπάρκεια και τα φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου είναι ομάδες με αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης σιδηροπενίας και σιδηροπενικής αναιμίας. Η αντιμετώπιση της σιδηροπενίας είναι εύκολη και ασφαλής, είτε με την από του στόματος χορήγηση είτε με ενδοφλέβια χορήγηση σιδήρου, όταν η απορρόφηση από το γαστρεντερικό είναι ανεπαρκής».

Η σιδηροπενία, με ή χωρίς αναιμία, εκτιμάται ότι επηρεάζει έναν στους τρεις ανθρώπους παγκοσμίως. Παρά τη σοβαρή επίδρασή της στην υγεία και την υψηλή συχνότητά της, παραμένει μια νόσος που υποδιαγιγνώσκεται. Η περιορισμένη πρόσβαση των ασθενών στο σύστημα υγείας λόγω της πανδημίας του Covid-19 έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό και τη διάγνωση και αντιμετώπιση της σιδηροπενίας, με αποτέλεσμα ακόμα περισσότεροι ασθενείς να μένουν αδιάγνωστοι.

Η σιδηροπενία μπορεί να είναι εξουθενωτική, να επιδεινώσει μία υποκείμενη χρόνια πάθηση και να οδηγήσει σε αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα. Τα συμπτώματα μπορεί να εκδηλωθούν με διάφορους τρόπους, είναι δύσκολο να διαγνωστούν και μπορεί να συνδέονται με άλλες παθήσεις. Συνηθισμένα συμπτώματα είναι η κόπωση, η χλωμή όψη, τα εύθραυστα νύχια με μορφολογικές ανωμαλίες, η αδυναμία συγκέντρωσης.

Υπάρχουν διαστήματα που οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς σε έλλειψη σιδήρου, όπως κατά την περίοδό τους ή στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 40% των γυναικών έχει έλλειψη σιδήρου στην έναρξη της εγκυμοσύνης, ενώ το 90% δεν λαμβάνει αρκετό σίδηρο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Τα παιδιά, αντίστοιχα, χρειάζονται περισσότερο σίδηρο ιδιαίτερα σε περιόδους που αναπτύσσονται γρήγορα, όπως στα πρώτα χρόνια της ζωής τους και στην εφηβεία, αλλά και όταν αρχίσει η περίοδος στα κορίτσια. Στις αναπτυγμένες χώρες, η σιδηροπενική αναιμία επηρεάζει το 16% των βρεφών κάτω του 1 έτους, το 25% των παιδιών ηλικίας 1 - 5 ετών και το 6% των παιδιών ηλικίας 5 - 14 ετών. Στα παιδιά, η σιδηροπενία μπορεί να βλάψει σημαντικά τη γνωσιακή και κινητική ανάπτυξη.

Ο Δρ Νικόλαος Φ. Βλάχος, καθηγητής Γυναικολογίας και Μαιευτικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, τονίζει σχετικά: «Η έλλειψη σιδήρου είναι πάρα πολύ συχνή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και επιδεινώνει την ήδη υπάρχουσα αναιμία της κύησης. Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της σιδηροπενίας είναι εξαιρετικά σημαντική κατά τη διάρκεια της κύησης γιατί μπορεί να βελτιώσει την ανάπτυξη του εμβρύου και το περιγεννητικό αποτέλεσμα. Κατά τη διάρκεια του φυσιολογικού τοκετού οι απώλειες αίματος της μητέρας μπορεί να φτάσουν και τα 500 cm³. Σε περίπτωση καισαρικής οι απώλειες αυτές μπορεί να φτάσουν και τα 1000 cm³. Είναι εξαιρετικά σημαντικό όλες οι γυναίκες κατά την ολοκλήρωση της εγκυμοσύνης τους και πριν από τον τοκετό να έχουν επαρκή αποθέματα σιδήρου και φυσιολογικά επίπεδα αιμοσφαιρίνης, ώστε να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απώλειες αίματος κατά τη διάρκεια του τοκετού χωρίς να χρειαστούν μετάγγιση. Η σωστή προετοιμασία των εγκύων γυναικών με συμπληρωματικό σίδηρο κατά τη διάρκεια της κύησης βοηθάει στην επιτυχή αντιμετώπιση της αιμορραγίας και ελαττώνει την πιθανότητα μετάγγισης αίματος.Ειδικά στη χώρα μας η οποία αντιμετωπίζει μεγάλες ανάγκες σε φιάλες αίματος η σωστή προετοιμασία με σιδηροθεραπεία σώζει ζωές».

Στο μείζον θέμα της συνολικής διαχείρισης και χρήσης προϊόντων αίματος, προ ή και μετεγχειρητικά, αναφέρθηκε η Δρ Μαριάννα Πολίτου, καθηγήτρια Αιματολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθύντρια του Αιματολογικού Εργαστηρίου στο Νοσοκομείο “Αρεταίειο”: «Στο πεδίο της Ιατρικής των Μεταγγίσεων τα τελευταία χρόνια έχει γίνει επιτακτική η εφαρμογή προγραμμάτων διαχείρισης της αιμοθεραπείας του ασθενούς (patient blood management). Το PBM είναι μια στρατηγική με επίκεντρο τον ασθενή με στόχο την ελαχιστοποίηση της χρήσης προϊόντων αίματος και τη βελτίωση της έκβασης των ασθενών. Σε αυτό το πλαίσιο, ειδικά σε ασθενείς που θα υποβληθούν σε προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση, η έγκαιρη διάγνωση της σιδηροπενικής αναιμίας (πραγματικής ή λειτουργικής) είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς η διόρθωσή της προ ή και μετεγχειρητικά με τη χορήγηση σιδήρου μπορεί να ελαττώσει σημαντικά την ανάγκη για μετάγγιση παραγώγων αίματος (συμπυκνωμένων ερυθρών)».