Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου

Η Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καρκίνου καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης κατά του Καρκίνου (UICC), που εκπροσωπεί 800 οργανώσεις σε 155 χώρες του κόσμου.

Με τη λέξη «καρκίνος» χαρακτηρίζουμε ένα σύμπλεγμα νόσων που σχετίζονται με τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό και την ανοργάνωτη ανάπτυξη των προσβεβλημένων κυττάρων.

ΠΙΣ: Καθολικό δικαίωμα και ισότητα στη θεραπεία του καρκίνου

«Να κλείσουμε την ψαλίδα στη θεραπεία του καρκίνου» είναι το σύνθημα της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Καρκίνου για το 2024 και ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος (ΠΙΣ) καλεί την πολιτεία να ενστερνιστεί τις βασικές ιδέες για καθολικό δικαίωμα και ισότητα στη θεραπεία του καρκίνου, ειδικά σήμερα που οι εξατομικευμένες αλλά και σωτήριες για τους πάσχοντες θεραπείες έχουν υψηλό κόστος.

«Κάθε χρόνο στην Ελλάδα γίνονται περί τις 68.000 νέες διαγνώσεις καρκίνων, ενώ οι θάνατοι ανέρχονται περίπου στους 33.000. Την ίδια ώρα, εκατοντάδες χιλιάδες είναι οι πρώην ασθενείς - επιζώντες καρκίνου, που ζουν πολλά και ποιοτικά χρόνια και φεύγουν από τη ζωή από άλλη αιτία. Η ελπίδα για θεραπεία έγινε πραγματικότητα, αλλά με τίμημα το υψηλό κόστος που ακόμα και τα πιο κραταιά συστήματα υγείας και ασφαλιστικοί φορείς πλούσιων κρατών δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν, καθώς αυξάνεται συνεχώς», αναφέρει ο ΠΙΣ. Πρόκειται, όπως σημειώνει, για την επόμενη ημέρα στην αντιμετώπιση των διαφόρων ειδών καρκίνου, στην οποία τα κράτη καλούνται να βρουν σύνθετες, αλλά αποτελεσματικές λύσεις.

Ο ΠΙΣ προσθέτει ότι η χώρα μας πρέπει να ολοκληρώσει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον Καρκίνο, στο οποίο κύριοι στόχοι πρέπει να είναι:
- Η ανάδειξη της αξίας της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης για την αντιμετώπιση της νόσου.
- Η ανάπτυξη και εισαγωγή στην κλινική πράξη διαγνωστικών και θεραπευτικών πρωτοκόλλων και κατευθυντήριων οδηγιών, ώστε να εξασφαλιστεί η ενιαία παροχή φροντίδας υγείας προς τους πολίτες.
- Η πιστοποίηση δομών και υπηρεσιών.
- Η εξασφάλιση των προϋποθέσεων για μείωση της νοσηρότητας και θνησιμότητας του καρκίνου.
- Η ολοκλήρωση του εθνικού αρχείου νεοπλασιών για τη συστηματική καταγραφή και μελέτη του καρκίνου.

Ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος συστήνει στους ασθενείς που διαγιγνώσκονται με καρκίνο να ακολουθούν πιστά την αγωγή που χορηγεί ο θεράπων ιατρός τους, αποφεύγοντας κάθε είδους αυτοσχέδιες θεραπείες που συστήνουν άτομα τα οποία ουδεμία σχέση έχουν με την ιατρική, προκειμένου να εκμεταλλευτούν τον πόνο και την απόγνωση των ασθενών.

«Πρέπει να γίνει κοινωνική συνείδηση ότι ο προσυμπτωματικός έλεγχος με μαστογραφία μετά τα 40, η κολονοσκόπηση μετά τα 50 και η ουρολογική εξέταση στους άνδρες μετά τα 50, μαζί με τη διακοπή του καπνίσματος, τον εμβολιασμό για τον HPV και την ισορροπημένη μεσογειακή διατροφή, μπορούν να μειώσουν στο ελάχιστο τα ποσοστά εμφάνισης νέων περιστατικών», καταλήγει ο ΠΙΣ.

ΕΕΧΟ: Ανησυχητικά στοιχεία-Aνάγκη για ανάληψη δράσης

Αυξητικές τάσεις παρουσιάζει ο καρκίνος παγκοσμίως και υπολογίζεται ότι μέχρι το 2035 θα αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου εκτοπίζοντας τα καρδιαγγειακά νοσήματα με μία αύξηση των θανάτων από καρκίνο κατά 24% και πλέον.

Το 2020 στην Ευρώπη καταγράφηκαν 4.400.000 νέα κρούσματα καρκίνου και 1.955.000 θάνατοι. Το 2012 καταγράφηκαν παγκοσμίως 14,1 εκατομμύρια νέα κρούσματα, το 2018 18 εκατομμύρια ενώ εκτιμάται ότι το 2025 θα φθάσουν στα 19,3 εκατομμύρια. Υπολογίζεται ακόμη ότι οι θάνατοι από καρκίνο παγκοσμίως πλησιάζουν τα 10 εκατομμύρια ετησίως.

Στοιχεία για την Ελλάδα

Στη χώρα μας σχεδόν το ένα τέταρτο των θανάτων οφείλεται στον καρκίνο. Κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται περίπου 67.000 νέα κρούσματα καρκίνου και καταγράφονται 32.000 θάνατοι από τη νόσο. Ακόμα και σήμερα, ο καρκίνος αποτελεί για την Ελλάδα τη δεύτερη αιτία θανάτου μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Αποτελεί, όμως, την πρώτη αιτία θανάτου για την ηλικιακή ομάδα από 65 μέχρι 74 ετών, αναφέρει ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ογκολογίας Ιωάννης Καραϊτιανός, με αφορμή την 4η Φεβρουαρίου Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου.

Χαμηλά ποσοστά προληπτικού ελέγχου

Σε μια πρόσφατη ερευνητική καταγραφή της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου για την All.Can, ανεδείχθη ότι στη χώρα μας μόνο το 11% των διαγνώσεων καρκίνου έγιναν κατά τη διαδικασία προληπτικού ελέγχου (check up), «ποσοστό απαράδεκτα χαμηλό για ευρωπαϊκή χώρα», αναφέρει ο κ. Καραϊτιανός. Αντίθετα, το 50% των καρκίνων διαγνώστηκαν κατά τον έλεγχο για άλλο πρόβλημα υγείας του πάσχοντος και παρατηρήθηκε μια καθυστέρηση στη διάγνωση πάνω από 2 μήνες από την πρώτη επίσκεψη του ατόμου στον γιατρό.

Δυστυχώς μέχρι σήμερα, η έλλειψη Εθνικού Μητρώου Νεοπλασιών δεν επέτρεψε την ακριβή καταγραφή στη χώρα μας των νέων κρουσμάτων καρκίνου, τους θανάτους αλλά και την επιβίωση των ασθενών και γενικότερα τα αποτελέσματα της θεραπευτικής αντιμετώπισης του καρκίνου, με αποτέλεσμα την αδυναμία χάραξης μίας εθνικής στρατηγικής-σχεδίου για την ολιστική αντιμετώπιση του καρκίνου και την ορθολογική κατανομή των διατιθέμενων πόρων γι' αυτήν, τονίζει ο κ. Καραϊτιανός.

Στατιστικά νέων κρουσμάτων καρκίνου

Η πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως είναι ο καρκίνος του πνεύμονα και αποτελεί το 14% του συνόλου των διαγνώσεων καρκίνου. Στη χώρα μας το 2020 καταγράφηκαν 8.960 νέα κρούσματα καρκίνου του πνεύμονα και σημειώθηκαν 7.662 θάνατοι.

Ο συχνότερος καρκίνος στη γυναίκα είναι ο καρκίνος του μαστού με 250.000 νέες διαγνώσεις καρκίνου και 90.000 θανάτους ετησίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπολογίζεται ότι περισσότερο από 1 γυναίκα στις 9, θα αναπτύξει καρκίνο του μαστού κατά τη διάρκεια της ζωής της. Στη χώρα μας τα νέα περιστατικά καρκίνου του μαστού είναι 7.770 ετησίως και οι θάνατοι 2.330.

Μετά τον καρκίνο του πνεύμονα, ο συχνότερος καρκίνος στον άνδρα είναι ο καρκίνος του προστάτη που αποτελεί και τη δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο, μετά τον καρκίνο του πνεύμονα. Στην Ελλάδα διαγνώστηκαν το 2020 (έκθεση Globocan) 6.217 νέα κρούσματα και 1.835 θάνατοι.

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί την 3η αιτία θανάτου από καρκίνο και για τα δύο φύλα, μετά τον καρκίνο του πνεύμονα και του προστάτη για τους άνδρες, και τον καρκίνο του πνεύμονα και του μαστού για τις γυναίκες. Στην Ελλάδα το 2020 διαγνώστηκαν 6.529 νέα κρούσματα καρκίνου παχέος εντέρου και 3.431 θάνατοι (Globocan).

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία σημαντική αύξηση της επίπτωσης του καρκίνου της ουροδόχου κύστεως στην Ελλάδα με 5.645 νέα κρούσματα ετησίως και 1.543 θανάτους το 2020 (Globocan).

Αυξητικές τάσεις καταγράφονται και στον καρκίνο του παγκρέατος, των χοληφόρων, της μήτρας και των ωοθηκών, του νεφρού και το μελάνωμα.

«Την τελευταία 4ετία, σημειώθηκε μία μεγάλη καθυστέρηση στη διάγνωση νέων κρουσμάτων καρκίνου παγκοσμίως αλλά και στη χώρα μας λόγω της παραμέλησης από τον γενικό πληθυσμό του τακτικού προσυμπτωματικού ελέγχου, ως συνέπεια της πανδημίας», αναφέρει ο κ. Καραϊτιανός.

Καρκίνος σε νεότερες ηλικίες

Ο καρκίνος είναι αποδεδειγμένα νόσος της τρίτης ηλικίας και κατά συνέπεια η επίπτωσή του θα αυξηθεί λόγω της δημογραφικής γήρανσης του πληθυσμού.

Τα τελευταία χρόνια, όμως, παρατηρείται μία συνεχής σταθερή αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου σε νεότερες ηλικίες. Μελέτη ερευνητών του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου που εξέτασε την επίπτωση του καρκίνου στις ηλικίες μεταξύ 14 ως 49 ετών σε περίπου 200 χώρες διεπίστωσε ότι τα κρούσματα καρκίνου σε νέους αυξήθηκε από 1,82 εκατομμύρια το 1990 σε 3,26 εκατομμύρια το 2019. Σημειώνεται ότι η αύξηση αυτή ήταν μεγαλύτερη στις ΗΠΑ και Καναδά, τη Δυτική Ευρώπη και την Αυστραλία. Σύμφωνα με μελέτη του 2023 της Αμερικανικής Εταιρείας Καρκίνου ο αριθμός των ατόμων κάτω των 50 ετών που διαγιγνώσκονται με καρκίνο παγκοσμίως έχει αυξηθεί κατά 79% μέσα στις τελευταίες 3 δεκαετίες.

Σύμφωνα με τον κ. Καραϊτιανό, η μεγαλύτερη επίπτωση καρκίνου σε νέα άτομα εντοπίζεται στον καρκίνο μαστού, πνεύμονες και του πεπτικού συστήματος, δηλαδή καρκίνο παχέος εντέρου, παγκρέατος, στομάχου και χοληφόρων, αλλά και του ουροποιητικού καθώς και της μήτρας και των ωοθηκών.

Τα αίτια αυτής της αύξησης δεν είναι ακόμα σαφή αλλά πάντως, παράγοντες όπως η παχυσαρκία, η έλλειψη σωματικής άσκησης, ο σακχαρώδης διαβήτης, το κάπνισμα, το αλκοόλ και η κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων και κόκκινου κρέατος ενοχοποιούνται.

Το 50% των καρκίνων μπορεί να προληφθεί

Έχει υπολογιστεί ότι το 45-50% των καρκίνων μπορεί να προληφθεί με μέτρα υγιεινής διατροφής και διαβίωσης, όπως η αποφυγή/διακοπή του καπνίσματος, του αλκοόλ και της ζάχαρης, η υιοθέτηση μεσογειακού τύπου διατροφής σε συνδυασμό με τη σωματική άσκηση και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας καθώς και ο εμβολιασμός έναντι ιών (ηπατίτιδας B, των ανθρωπίνων θηλωμάτων HPV, κλπ.). Ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαθέτει 4 δισεκατομμύρια ευρώ για δράσεις για την πρόληψη, αντιμετώπιση και διαχείριση του καρκίνου.

Εξάλλου, ο συνολικός οικονομικός αντίκτυπος του καρκίνου στην Ευρώπη εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 100 δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο. Έτσι καθίσταται επιτακτική ανάγκη η ανάληψη πολλαπλών δράσεων για την ολιστική αντιμετώπιση του καρκίνου από την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση μέχρι τη βέλτιστη θεραπευτική αντιμετώπιση αλλά και τη φροντίδα της ποιότητας ζωής των ασθενών και των επιβιωσάντων από καρκίνο.

ΠΟΥ: Τα αυξανόμενα κρούσματα καρκίνου κρύβουν την ανισότητα μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών

Το 2022 υπήρξαν κατ' εκτίμηση 20 εκατομμύρια κρούσματα καρκίνου στον κόσμο και 9,7 εκατομμύρια θάνατοι, ανακοίνωσε σήμερα η υπηρεσία έρευνας για τον καρκίνο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ένα αυξανόμενο βάρος που κρύβει αυτό που ο ΠΟΥ αποκαλεί «εντυπωσιακή ανισότητα» ανάμεσα στις πλούσιες και τις φτωχές χώρες.

Περίπου ένας στους πέντε ανθρώπους αναπτύσσει καρκίνο στη διάρκεια της ζωής του, αναφέρει σε δήλωσή της η Διεθνής Υπηρεσία Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC), και ένας στους εννέα άνδρες και μία στις 12 γυναίκες πεθαίνουν από τη νόσο.

Όμως η απειλή του καρκίνου ποικίλλει ανάλογα με το πού ζει ο ασθενής, επισημαίνει η IARC στη διετή αναφορά της, η οποία βασίζεται σε δεδομένα από 185 χώρες για 36 καρκίνους.

Για παράδειγμα, στις πιο ανεπτυγμένες χώρες, μία στις 12 γυναίκες εμφανίζει καρκίνο του μαστού στη διάρκεια της ζωής της, όμως μόνο μία στις 71 γυναίκες πεθαίνει από τη νόσο αυτή.

Σε χώρες που βρίσκονται πιο κάτω με βάση τον δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης, μία στις 27 γυναίκες προσβάλλεται από καρκίνο του μαστού -εν μέρει επειδή οι πληθυσμοί τείνουν να είναι νεαρότεροι, αλλά επίσης ως αποτέλεσμα χαμηλότερης έκθεσης σε παράγοντες κινδύνου όπως το να είναι μια γυναίκα υπέρβαρη-, αλλά μία στις 48 γυναίκες πεθαίνουν απ' αυτόν.

Οι γυναίκες στις χώρες αυτές «είναι λιγότερο πιθανό να διαγνωσθούν (με τη νόσο) ... εντούτοις κινδυνεύουν πολύ περισσότερο να πεθάνουν απ' αυτή λόγω της αργοπορημένης διάγνωσης και της απουσίας πρόσβασης σε ποιοτική θεραπεία», λέει η Ιζαμπέλ Σερτζοματαράμ, υποδιευθύντρια του κλάδου παρακολούθησης καρκίνου της IARC.

Η IARC ανέφερε επίσης ότι διαφορετικοί τύποι καρκίνου πλήττουν όλο και περισσότερο πληθυσμούς καθώς αλλάζει ο τρόπος ζωής. Για παράδειγμα, ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι τώρα ο τρίτος πιο συνηθισμένος καρκίνος και ο δεύτερος σε όρους θανάτων. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου συνδέεται ιδιαίτερα με την ηλικία, αλλά και με παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως η παχυσαρκία, καθώς και με το κάπνισμα και την κατανάλωση οινοπνευματωδών.

Εντούτοις ο καρκίνος του πνεύμονα έχει επίσης επανεμφανισθεί ως ο πιο συνηθισμένος καρκίνος και η κορυφαία αιτία θανάτου, με 2,5 εκατομμύρια νέα κρούσματα και 1,8 εκατομμύριο θανάτους ετησίως. Η IARC αναφέρει πως αυτό συνδέεται πιθανόν με τα επίμονα υψηλά ποσοστά καπνιστών στην Ασία.

Ενώ οι περιορισμοί που συνδέονταν με την πανδημία της Covid-19 είχαν αντίκτυπο στη διάγνωση του καρκίνου και στην περίθαλψη των καρκινοπαθών, τα μέχρι τώρα στοιχεία -τα οποία προέρχονται κυρίως μόνο από χώρες υψηλού εισοδήματος- δείχνουν ελάχιστο αντίκτυπο στα ποσοστά επιβίωσης, πρόσθεσε η υπηρεσία σε συνέντευξη Τύπου.

Η IARC ανέφερε πως μέχρι το 2050 θα υπάρξει πιθανόν αύξηση των κρουσμάτων κατά 77%, στα 35 εκατομμύρια, καθώς ο πληθυσμός θα αυξάνεται και θα γερνά. Όμως ο αντίκτυπος θα είναι άνισος: σε φτωχότερες χώρες, τα κρούσματα θα αυξηθούν κατά 142%, σύμφωνα με την υπηρεσία, και τα ποσοστά θνησιμότητας θα διπλασιασθούν.