Ο Σεφέρης πήρε το Νόμπελ αντί των Νερούδα, Μπέκετ και Μισίμα

Με το που συμπληρώθηκε μισός αιώνας από το 1963, η Σουηδική Ακαδημία άνοιξε ως είθισται τα αρχεία της και από το σχετικό δελτίο Τύπου που δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο του Ιδρύματος Νόμπελ στις 2 Ιανουαρίου αποκαλύπτεται ότι στην τελική ψηφοφορία ο Γιώργος Σεφέρης είχε να «παλέψει» με δύο πολύ δυνατά ονόματα: τον Αγγλοαμερικανό ποιητή Γ. Χ. Οντεν και τον Χιλιανό Πάμπλο Νερούδα, ο οποίος έμελλε ν' αποσπάσει το βραβείο μια οχταετία αργότερα.

Η επιλογή του Ελληνα ποιητή ήταν ομόφωνη κι όπως φαίνεται από τις σημειώσεις του γραμματέα της Ακαδημίας, Αντερς Εστερλουντ, τα μέλη της επιτροπής άδραξαν την ευκαιρία να τιμήσουν στο πρόσωπό του τη σύγχρονη Ελλάδα και την ελληνική γλώσσα, δίνοντας τέλος στη μακρά περίοδο αναμονής της χώρας μας για μια τιμή τέτοιας ακτινοβολίας. Ο Σεφέρης, μαθαίνουμε, είχε υπάρξει υποψήφιος για Νόμπελ άλλες δύο φορές στο παρελθόν: η πρώτη ήταν το 1955 και η δεύτερη το 1961, έπειτα από πρόταση του Τ. Σ. Ελιοτ. «Από τεχνικής απόψεως ο Σεφέρης έχει επηρεαστεί από τον Ελιοτ» θα εξηγούσε ο Εστερλουντ σε ραδιοφωνική του συνέντευξη, λίγο μετά την ανακοίνωση του χαρμόσυνου νέου. Οπως όμως έσπευδε να συμπληρώσει, «στο βάθος δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο τόνος του συχνά αντανακλά μια σπασμένη ηχώ της μουσικής ενός αρχαίου ελληνικού χορού»...

Οι αποκαλύψεις από το Ιδρυμα Νόμπελ δεν σταματούν εδώ. Από το ίδιο δελτίο Τύπου πληροφορούμαστε πως η τριάδα των Σεφέρη-Οντεν-Νερούδα προέκυψε έπειτα από ψηφοφορία που αφορούσε τις έξι επικρατέστερες υποψηφιότητες από μια λίστα που συμπεριελάμβανε γύρω στα ογδόντα ονόματα συγγραφέων. Κι αν αυτό του Δανού μυθιστοριογράφου Αξελ Σαντεμόζε, που συγκαταλεγόταν στα επικρατέστερα, δεν μας λέει και πολλά πράγματα, τα άλλα δύο αντιστοιχούν σε δύο από τους επιφανέστερους δημιουργούς του 20ού αιώνα: στον Σάμουελ Μπέκετ και τον Γιούκιο Μισίμα!

Κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας, από την οποία βγήκε νικητής ο Σεφέρης, ένα από τα μέλη της επιτροπής είχε προτρέψει τα υπόλοιπα να δείξουν μεγαλύτερη προσοχή στην περίπτωση Μπέκετ. Οπως αποδείχτηκε, η προτροπή του, έστω και με μικρή καθυστέρηση, έπιασε τόπο. Ο ποιητής του «Κάντο Χενεράλ» χρειάστηκε να περιμένει ώς το 1971 για να πάρει το βραβείο, αλλά ο θεμελιωτής του θεάτρου του παραλόγου το παρέλαβε νωρίτερα, το 1969. Ο Μισίμα, αντίθετα, δεν το πήρε ποτέ του.

Βαθιά επηρεασμένος από την ταπεινωτική ήττα της πατρίδας του κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ο συγγραφέας της «Θάλασσας της γονιμότητας» και του «Εξομολογήσεις μιας μάσκας», έπειτα από μια αποτυχημένη πραξικοπηματική ενέργεια ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την εκδυτικοποίηση της Ιαπωνίας, τον Νοέμβριο του 1970, προχώρησε σε μια δημόσια τελετουργική αυτοκτονία μαζί με τον εραστή του, γεγονός που οι συμπατριώτες του ακόμα δυσκολεύονται να κατανοήσουν...

Κάτι άλλο που φανερώνεται σήμερα από το μακρινό 1963 είναι πως από τους περίπου 80 υποψηφίους εκείνης της χρονιάς, οι 22 απασχολούσαν για πρώτη φορά τη Σουηδική Ακαδημία. Ανάμεσα στους τελευταίους ήταν η γερμανικής καταγωγής ποιήτρια Νέλι Σακς, που επίσης έμελλε να βραβευτεί στη συνέχεια, καθώς και ο... Σαρλ ντε Γκολ, ο πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας! Πάλι καλά που η ατυχής επιλογή του Τσόρτσιλ (Νόμπελ Λογοτεχνίας 1953) δεν επαναλήφθηκε.

Πηγή: Ελευθεροτυπία