Κάθε μέρα με τους Στωικούς, 366 στοχασμοί για τη σοφία, την επιμονή και την τέχνη της ζωής

Καθημερινά μαθήματα ζωής από τους μεγάλους στωικούς σοφούς, 366 στοχασμοί για τη σοφία, την επιμονή και την τέχνη της ζωής.

Το μπεστ σέλερ βιβλιο των Ryan Holiday και Stephen Hanselman "Κάθε μέρα με τους Στωικούς" βρίσκεται ήδη στα βιβλιοπωλεία από τις "εκδόσεις Μεταίχμιο".

Κάθε μέρα με τους Στωικούς

Αντλώντας απευθείας από τα έργα των Στωικών, οι συγγραφείς παρουσιάζουν μια επιλογή από αυθεντικές μεταφράσεις των πιο σημαντικών παραθέσεων που μας έχουν αφήσει οι τρεις σπουδαιότεροι εκπρόσωποι του ύστερου στωικισμού –ο Σενέκας, ο Επίκτητος και ο Μάρκος Αυρήλιος– μαζί με λίγα ακόμα αποφθέγματα από εκπροσώπους του πρώιμου στωικισμού (του Ζήνωνα, του Κλεάνθη, του Χρυσίππου, του Μουσωνίου και του Εκάτωνος).

Πού θα βρούμε τη χαρά; Πώς μετριέται πραγματικά η επιτυχία; Γιατί μας πνίγει το άγχος; Πώς να διαχειριστούμε τη θλίψη και το πένθος; Τι δίνει τελικά νόημα στη ζωή; Αυτά και πολλά ακόμα ερωτήματα που μας απασχολούν σήμερα είναι στο επίκεντρο της φιλοσοφίας των Στωικών. Και δεν είναι τυχαίο που οι πιο επιτυχημένοι άνθρωποι του πλανήτη ανατρέχουν στις συμβουλές της στωικής φιλοσοφίας για να αντλήσουν δύναμη στην καθημερινότητά τους.

Το βιβλίο πρωτοκυκλοφόρησε το 2016 (με πρωτότυπο τίτλο «The Daily Stoic»), έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 25 γλώσσες και λειτουργεί σαν εισαγωγή στη στωική φιλοσοφία αλλά και σαν εγχειρίδιο συμβουλευτικής/αυτοβοήθειας.

Όπως εξηγούν οι συγγραφείς, «διανθίζουμε την κάθε παράθεση προσπαθώντας να διηγηθούμε μια ιστορία, να θέσουμε το πλαίσιο όπου ειπώθηκε, να θέσουμε μια ερώτηση, να προτείνουμε μια άσκηση, ή να εξηγήσουμε την οπτική από την οποία μιλούσε ο εκάστοτε Στωικός ώστε να ανιχνεύσουμε το βαθύτερο νόημα ή τις απαντήσεις που αναζητούμε».

Αντίληψη, Δράση και Βούληση

Το βιβλίο έχει οργανωθεί με βάση τις τρεις μεγάλες σφαίρες (Αντίληψη, Δράση και Βούληση) και στη συνέχεια διαχωρίζεται σε σημαντικές υποενότητες που έχουν να κάνουν με αυτά τα πεδία· κάθε μήνας αφιερώνεται σε ένα διαφορετικό χαρακτηριστικό, και κάθε μέρα προτείνει έναν νέο τρόπο σκέψης ή δράσης. Θα ασχοληθούμε με κάθε μεγάλο θέμα που απασχόλησε και τους Στωικούς: την αρετή, τη θνητότητα, τα συναισθήματα, την αυτεπίγνωση, το ψυχικό σθένος, την ορθή δράση, τη λύση προβλημάτων, την αποδοχή, την πνευματική διαύγεια, τον πραγματισμό, την αμερόληπτη σκέψη και το καθήκον.

Το βιβλίο "Κάθε μέρα με τους Στωικούς" αποτελεί ένα εξαιρετικό ανάγνωσμα ακόμη και για αυτούς που δεν ενδιαφέρονται αποκλειστικά για την φιλοσοφία και την στωική φιλοσοφία. Ταυτόχρονα ο ημερολογιακός χαρακτήρας του βιβλίου, διαγράφει από το κεφάλι σου την δικαιολογία "δεν έχω χρόνο να διαβάσω". Αν - πραγματικά - δεν έχεις χρόνο, αρκούν 1-2 λεπτά μέσα στην μέρα για να διαβάσεις μόνο μια σελίδα του βιβλίου...

Για να πάρετε μια ιδέα για το βιβλίο και την δομή του ακολουθούν τρία αποσπάσματα για ισάριθμες μέρες:

1 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ – Έλεγχος και επιλογή

«Έτσι λοιπόν, και στη ζωή, το κυριότερο καθήκον είναι το εξής: να ξεχωρίζεις τα πράγματα, να τα διακρίνεις και να λες: “Τα εξωτερικά δεν εξαρτώνται από εμένα. Η βούληση εξαρτάται από μένα. Πού θ’ αναζητήσω το καλό και το κακό; Μέσα μου, σ’ αυτά που είναι δικά μου”». – Επίκτητος, Διατριβαί, 2.5.4-5

Η πιο σημαντική αρχή στη στωική φιλοσοφία είναι να αντιλαμβανόμαστε τι μπορούμε να αλλάξουμε και τι όχι. Τι εξαρτάται από εμάς και τι όχι. Όταν μια πτήση καθυστερήσει εξαιτίας της κακοκαιρίας, η θύελλα δεν θα σταματήσει να μαίνεται ακόμα και αν βάλουμε τις φωνές στο προσωπικό της αεροπορικής εταιρείας. Όσο και αν το ευχηθούμε, δεν μπορούμε να ψηλώσουμε ή να κοντύνουμε, ή να αλλάξουμε τη χώρα όπου έχουμε γεννηθεί. Δεν μπορούμε να αναγκάσουμε κάποιον να μας συμπαθήσει, όσο σκληρά και αν προσπαθήσουμε. Και πέραν αυτού, ο χρόνος που σπαταλούμε προσπαθώντας να αλλάξουμε αυτά που δεν αλλάζουν είναι χρόνος που δεν αφιερώνουμε σε αυτά που πράγματι μπορούμε να αλλάξουμε. Η κοινότητα της απεξάρτησης συνηθίζει να λέει την Προσευχή της Γαλήνης: «Θεέ μου, χάρισέ μου τη γαλήνη να αποδεχτώ τα πράγματα που δεν μπορώ να αλλάξω, το θάρρος να αλλάξω αυτά που μπορώ, και τη σοφία να καταλάβω τη διαφορά ανάμεσά τους». Οι τοξικομανείς δεν μπορούν να κάνουν κάτι για να αλλάξουν την κακοποίηση που υπέστησαν στην παιδική τους ηλικία. Δεν μπορούν να πάρουν πίσω τις επιλογές που έκαναν ή τον πόνο που προκάλεσαν στους γύρω τους. Μπορούν όμως να αλλάξουν το μέλλον – μέσα από τη δύναμη που έχουν την παρούσα στιγμή. Όπως είπε ο Επίκτητος, μπορούν να ελέγξουν τις επιλογές που κάνουν ακριβώς τώρα. Το ίδιο ισχύει σήμερα και για εμάς. Αν δώσουμε προσοχή στο ποια κομμάτια της μέρας μας ανήκουν στον έλεγχό μας και ποια όχι, δεν θα είμαστε απλώς πιο χαρούμενοι, αλλά θα έχουμε κι ένα ξεκάθαρο πλεονέκτημα έναντι όσων αδυνατούν να αντιληφθούν ότι ο αγώνας που δίνουν είναι καταδικασμένος.

28 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ- Όταν χάνουμε τον έλεγχο

«Η ψυχή είναι σαν μια λεκάνη με νερό, και οι εντυπώσεις σαν το φως του ήλιου που πέφτει στο νερό. Όταν, λοιπόν, κινηθεί το νερό, φαίνεται ότι κινείται και το φως, αλλά δεν κινείται. Κι όταν επομένως ζαλιστεί κανείς, δεν παθαίνουν σύγχυση οι τέχνες και οι αρετές, αλλά το πνεύμα, στο οποίο υπάρχουν, και, όταν συνέλθει αυτό, συνέρχονται κι εκείνες». Επίκτητος, Διατριβαί, 3.3.20-22

Έκανες ένα μικρό λάθος. Ή ίσως ένα μεγάλο. Και λοιπόν; Αυτό δεν αλλάζει τη φιλοσοφία που σε διακρίνει. Η προαίρεσή σου δεν σε εγκατέλειψε για πάντα. Εσύ ήσουν αυτός που την εγκατέλειψε προσωρινά. Να θυμάσαι ότι τα εργαλεία και ο στόχος της εξάσκησής μας δεν επηρεάζονται από παροδικές αναταραχές. Κάνε μια παύση. Ξαναβρές την ψυχραιμία σου. Δεν την έχασες για πάντα.

2 ΜΑΡΤΙΟΥ – Σωστή αυτοαξιολόγηση

«Πάνω απ’ όλα, είναι απαραίτητο να μετράμε σωστά τον εαυτό μας, διότι συχνά νομίζουμε πως μπορούμε να καταφέρουμε περισσότερα απ’ όσα μπορούμε στ’ αλήθεια». – Σενέκας, Περί πνευματικής γαλήνης, 5.2

Οι περισσότεροι δυσκολεύονται να χωνέψουν την ιδέα της σωστής εκτίμησης του εαυτού τους που να βασίζεται στην πραγματικότητα, πιθανότατα επειδή φοβούνται ότι έτσι θα χρειαστεί να υποβαθμίσουν κάποιες από τις πεποιθήσεις τους για το ποιοι είναι και για τις ικανότητές τους. Όπως όμως το θέτει ο Γκαίτε, είναι μεγάλη αποτυχία το «να βλέπεις τον εαυτό σου ως κάτι περισσότερο από αυτό που είναι». Πώς να θεωρηθείς άνθρωπος με αυτεπίγνωση όταν αρνείσαι να αποδεχτείς πως έχεις και αδυναμίες; Μη φοβάσαι να κρίνεις σωστά τον εαυτό σου επειδή ανησυχείς πως θα χρειαστεί να προβείς σε κάποιες παραδοχές για εσένα. Το δεύτερο μισό του αποφθέγματος του Γκαίτε είναι επίσης σημαντικό με το πρώτο. Λέει ότι είναι εξίσου μεγάλη αποτυχία το «να εκτιμάς τον εαυτό σου λιγότερο απ’ ό,τι πραγματικά αξίζεις». Είναι αλήθεια· πόσο συχνά εκπλησσόμαστε από την ευκολία με την οποία χειριζόμαστε μια κατάσταση που τη φοβόμασταν στο παρελθόν; Ο τρόπος που καταφέρνουμε να ξεπεράσουμε τη θλίψη για τον θάνατο ενός αγαπημένου μας προσώπου και να φροντίσουμε τους άλλους γύρω μας – παρότι πάντα θεωρούσαμε ότι ο θάνατος ενός γονιού ή αδελφιού θα μας συνέτριβε. Ο τρόπος με τον οποίο στεκόμαστε στο ύψος των περιστάσεων σε μια αγχωτική συγκυρία ή σε μια μοναδική ευκαιρία που μας παρουσιάζεται. Υποτιμούμε τις δυνατότητές μας το ίδιο συχνά και το ίδιο επικίνδυνα όσο υπερεκτιμούμε κάποιες από τις ικανότητές μας. Ας καλλιεργήσουμε την ικανότητα να κρίνουμε τον εαυτό μας σωστά και με ειλικρίνεια. Ας κοιτάξουμε εντός μας για να ανακαλύψουμε τι μπορούμε να κάνουμε και πώς θα ξεκλειδώσουμε αυτή τη δυναμική.