Στέλεχος της ανανεωτικής Αριστεράς, με αντιδικτατορική δράση και βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ από το 2007 έως το 2009.
Ο Γιάννης Μπανιάς γεννήθηκε στους Μελισσουργούς της Άρτας (το χωριό και του Δημήτρη Τσοβόλα) στις 27 Σεπτεμβρίου 1939. Στη δεκαετία του ‘50 δραστηριοποιήθηκε στους μαθητικούς αγώνες για το Κυπριακό. Φοιτητής στο Γκρατς της Αυστρίας από το 1957 ανέπτυξε έντονη συνδικαλιστική δράση, ως μέλος του διοικητικού συμβουλίου του τοπικού Συλλόγου Ελλήνων Φοιτητών. Την ίδια περίοδο έγινε μέλος του παράνομου ΚΚΕ και του Κ.Κ. Αυστρίας. Για τη δράση του αυτή απελάθηκε στην Ελλάδα, όπου συνέχισε τις σπουδές του στη σχολή Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ.
Τη δεκαετία του ‘60 πήρε ενεργό μέρος στους φοιτητικούς και δημοκρατικούς αγώνες (114 και 15% για την Παιδεία), ως στέλεχος της σπουδάζουσας παράταξης της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη, στην οποία εκλέχθηκε γραμματέας.
Το 1968, κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας, εντάχθηκε στο ευρωκομουνιστικό ΚΚΕ Εσωτερικού, διαλέγοντας πολιτικό στρατόπεδο μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ. Μετά την απόλυσή του από τον στρατό το 1969, ανέπτυξε αντιδικτατορική δράση στις γραμμές του Ρήγα Φεραίου (της νεολαίας του ΚΚΕ Εσωτερικού) και του Πανελλήνιου Αντιδικτατορικού Μετώπου (ΠΑΜ). Τον ίδιο χρόνο συνελήφθη και φυλακίστηκε στο στρατόπεδο πολιτικών εξόριστων στο Παρθένι της Λέρου.
Μετά την πτώση της δικτατορίας μετείχε ενεργά στην Κίνηση των 77, που έχει ως στόχο την ενότητα της Αριστεράς και στη συνέχεια δραστηριοποιήθηκε στο ΚΚΕ Εσωτερικού. Το 1982 εξελέγη στη θέση του γραμματέα του κόμματος. Παράλληλα, ασχολήθηκε με το συνδικαλιστικό κίνημα των Πολιτικών Μηχανικών και το 1974 εξελέγη Πρόεδρος της Αντιπροσωπείας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας.
Το 1987, μετά τη διαφωνία του με τον Λεωνίδα Κύρκο και τη διάσπαση του ΚΚΕ Εσωτερικού, ηγήθηκε του ΚΚΕ Εσωτερικού - Ανανεωτική Αριστερά, που αποτελεί τη συνέχεια της ευρωκομμουνιστικής παράδοσης του ΚΚΕ Εσωτερικού. Το κόμμα συμμετείχε στις εκλογές του 1990, καταγγέλλοντας τη συνεργασία του Συνασπισμού με τη Νέα Δημοκρατία.
Το 1991 το ΚΚΕ Εσωτερικού - Α.Α. μετεξελίχθηκε στην Ανανεωτική Κομμουνιστική Οικολογική Αριστερά (ΑΚΟΑ), σηματοδοτώντας τη μετατροπή του κόμματος σε κινηματική αριστερή πολιτική οργάνωση που διεκδικεί την ανανέωση του αριστερού και κομμουνιστικού κινήματος της χώρας, καθώς και τη συνάντησή του με την πολιτική οικολογία. Ο Γιάννης Μπανιάς ανέλαβε επικεφαλής της παράταξης, η οποία από το 2004 αποτελεί συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ.
Στις εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου 2007 εξελέγη βουλευτής ως επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ. Κατά τη διάρκεια της κοινοβουλευτικής του θητείας ασχολήθηκε με θέματα Άμυνας και Εξωτερικών, ενώ πήρε μέρος σε αποστολές της Βουλής στην Αίγυπτο, τη Γάζα και τη Μολδαβία.
Υπήρξε ενεργό μέλος στο κίνημα κατά της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης από τις γραμμές του Ελληνικού Κοινωνικού Φόρουμ και μέλος της Γραμματείας της Πρωτοβουλίας για τη Συσπείρωση της Αριστεράς. Τα τελευταία χρόνια ήταν συντονιστής της Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο Γιάννης Μπανιάς απεβίωσε στις 29 Μαρτίου 2012, στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός, χτυπημένος από την επάρατη νόσο. Υπήρξε ανιδιοτελής αγωνιστής και συνεπής κομμουνιστής, που δεν πρόδωσε και δεν εξαργύρωσε ποτέ τις ιδέες του.