Όσκαρ Γκίλια: Ένας «μύθος» της κλασικής κιθάρας

Ο Όσκαρ Γκίλια (Oscar Ghiglia) υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες και πιο σημαντικές προσωπικότητες στο χώρο της κλασικής κιθάρας. Ο ιταλός δάσκαλος και σολίστ, που πέρασε τα τελευταία είκοσι χρόνια της ζωής του στην Ελλάδα, σημάδεψε γενιές μουσικών σε όλο τον κόσμο.

«Ο Όσκαρ ήταν μυθική φυσιογνωμία για το χώρο της κλασικής κιθάρας διεθνώς και κατά τη γνώμη μου έχει επηρεάσει τη σύγχρονη ιστορία της. Έχει δώσει τουλάχιστον ένα μάθημα σ’ ένα τεράστιο αριθμό κιθαριστών σε ολόκληρο τον πλανήτη κι έχει επηρεάσει πολύ την εξέλιξη του τρόπου διδασκαλίας του οργάνου», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η καθηγήτρια στο τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και διακεκριμένη κιθαρίστρια Έλενα Παπανδρέου, μαθήτριά του από τα 17 της χρόνια και από το 2006 σύζυγος του.

Ο Όσκαρ Αλμπέρτο Γκίλια γεννήθηκε στις 13 Αυγούστου 1938 στο Λιβόρνο σε οικογένεια καλλιτεχνών, με πατέρα και παππού διάσημους ζωγράφους και μητέρα καταξιωμένη πιανίστα. Κλήθηκε να διαλέξει ανάμεσα σε πινέλα και μελωδίες και από την αρχική του επιλογή προέκυψε μια σειρά από ακουαρέλες και ελαιογραφίες, όμως η μουσική τον κέρδισε, χάρη στον πατέρα του, που κάποτε του ζήτησε να ποζάρει κρατώντας μια κιθάρα. Αυτός ο πίνακας ήταν η αρχή μιας ζωής αφιερωμένης στη μουσική.

Σπούδασε στο Ωδείο της Αγίας Καικιλίας (Conservatorio Santa Cecilia) της Ρώμης, αλλά η σημαντικότερη έμπνευση και επιρροή ήρθε με τη μαθητεία του κοντά στον σπουδαίο κιθαριστή Αντρές Σεγκόβια. Συνεισέφερε στη σπουδή της κιθάρας, ιδρύοντας κιθαριστικές σχολές σε σημαντικά μουσικά φεστιβάλ (Άσπεν στις ΗΠΑ, Λε Ζαρκ στη Γαλλία, Γκαρνιάνο στην Ιταλία), ήταν τακτικός επισκέπτης καθηγητής σε ξεχωριστά μουσικά κέντρα διεθνώς (Σχολή Τζούλιαρντ στη Νέα Υόρκη, Νορθγουέστερν Γιουνιβερσιτι στο Σικάγο κ.ά.), ενώ το Πανεπιστήμιο του Χάρτφορντ τον ανακήρυξε σε επίτιμο διδάκτορα.

Το 1976 διαδέχτηκε τον Αντρές Σεγκόβια ως καθηγητής στην Ακαδημία Κιτζιάνα (Accademia Chigiana) της Σιένας, όπου για πάνω από 40 χρόνια γαλούχησε ταλαντούχους κιθαριστές, πλάθοντας το μουσικό τους περίγραμμα και την ερμηνεία τους. Εκτός από σόλο ρεσιτάλ, έχει παίξει με κάποια από τα σημαντικότερα ονόματα διεθνώς (Βικτόρια ντε λος Άνχελες, Ζαν Πιέρ Ραμπάλ, Σαλβατόρε Ακάρντο, Γιούρι Μπάσμετ, Πίνχας Τζούκερμαν, Λάζλο Βάργκα, Juilliard String Quartet κ.α.).

Τα τελευταία του CD με τη «Stradivarius» ήταν αφιερωμένα σε έργα του Πόνσε και του Μπαχ. H σχολή Mannes της Νέας Υόρκης ονόμασε το φεστιβάλ του 2008 «The Ghiglia Legacy» («Η Κληρονομιά του Γκίλια»), με την ευκαιρία των εβδομηκοστών του γενεθλίων, ενώ ανάλογος εορτασμός έγινε δέκα χρόνια μετά, στο Φεστιβάλ της Ταϊβάν.

Δεν είναι τυχαίο που το 2018, με την ευκαιρία των ογδοηκοστών γενεθλίων του, το Netflix παρουσίασε ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο «Oscar's Lesson» («Το μάθημα του Όσκαρ»), όπου ο Όσκαρ Γκίλια αφηγείται τη ζωή του ως μουσικού και δασκάλου, επιδεικνύει τις εξαιρετικές του ικανότητες στην κιθάρα και κάποιοι από τους σημαντικούς μαθητές του μιλούν γι' αυτόν.

Η σχέση του Όσκαρ Γκίλια με την Ελλάδα

Μετά τη συνταξιοδότησή του από τη Μουσική Ακαδημία της Βασιλείας (Musik Akademie der Stadt Basel), όπου κατείχε την έδρα του καθηγητή της κιθάρας από το 1983 έως το 2005, η διδασκαλία του συνεχίστηκε, σε διάφορα σεμινάρια (master classes) στην Ελλάδα, την Ιταλία και τις ΗΠΑ.

Τότε ήταν που έγινε ζευγάρι με την Έλενα Παπανδρέου και μαζί μ' αυτήν επέλεξε και τη χώρα μας. Από το 2005 ζούσε στην Αθήνα και από το 2010 στη Θεσσαλονίκη.

«Είχε ενσωματωθεί στο χώρο των Ελλήνων μουσικών, τον αγαπούσαν όλοι, έχει δώσει τόσα μαθήματα, ενώ τα τελευταία χρόνια που ήταν σχετικά κουρασμένος και άρρωστος, δεν μπορούσε πια να ταξιδέψει και να μετακινηθεί, πρόσφερε υπό τύπου υποτροφίας δωρεάν μαθήματα σε αριστούχους φοιτητές κιθάρας του τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, όπου είμαι καθηγήτρια», αναφέρει η κ. Παπανδρέου, παρουσιάζοντας ένα μικρό παράδειγμα της γενναιοδωρίας και της προσφοράς του.

Ο Όσκαρ Γκίλια πέθανε στις 3 Μαρτίου 2024 στην Θεσσαλονίκη, σε ηλικία 85 ετών.