Φρίντριχ Πάουλους: Ο Γερμανός στρατάρχης που παραδόθηκε στους Σοβιετικούς

Ο Γερμανός στρατάρχης Φρίντριχ Πάουλους (Friedrich Paulus) έδρασε στο Ανατολικό Μέτωπο κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αιχμαλωσία του από τους Σοβιετικούς, μαζί με τα υπολείμματα της 6ης Στρατιάς την οποία διοικούσε, σηματοδότησε τη λήξη της επικής μάχης του Στάλινγκραντ (2 Φεβρουαρίου 1943). Η ήττα των Γερμανών στο Στάλινγκραντ (νυν Βόλγκογκραντ Ρωσίας) απετέλεσε μία από τις κρίσιμες καμπές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στο ευρωπαϊκό θέατρο των επιχειρήσεων και συνέβαλε σημαντικά στη συντριβή της Γερμανίας.

Ο Φρίντριχ Βίλχελμ Έρνστ Πάουλους γεννήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 1890 στην πόλη Γκουξχάγκεν στην περιοχή της Έσσης. Η αποτυχία του να εισέλθει στο γερμανικό πολεμικό ναυτικό τον οδήγησε να σπουδάσει νομικά στο Πανεπιστήμιο του Μαρβούργου.

Με την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου κατατάχθηκε ως κατώτερος αξιωματικός και στο τέλος του είχε προαχθεί στο βαθμό του λοχαγού. Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου διακρίθηκε ως επιτελικός αξιωματικός, με τους ανωτέρους του να αμφισβητούν τις ικανότητές του ως μάχιμου αξιωματικού.

Από λοχαγός στρατάρχης

Με την έκρηξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τον Σεπτέμβριο του 1939 προήχθη σε υποστράτηγο και αναλαμβάνοντας επικεφαλής του επιτελείου του στρατηγού Βάλτερ φον Ραϊχενάου πήρε μέρος στις επιχειρήσεις στην Πολωνία και τις Κάτω Χώρες.

Τον Νοέμβριο του 1940 διορίστηκε υπαρχηγός του Γερμανικού Γενικού Επιτελείου υπό τον στρατηγό Φραντς Χάλντερ και συμμετείχε στο σχεδιασμό της εισβολής στην Σοβιετική Ένωση («Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα»).

Τον χειμώνα του 1941, λόγω της επιβράδυνσης της γερμανικής επίθεσης στο ανατολικό μέτωπο, ο Χίτλερ αντικατέστησε τον στρατάρχη Γκερντ φον Ρούντστεντ, διοικητή των ομάδων στρατιών στη Νότια Σοβιετική Ένωση, με τον στρατάρχη Βάλτερ φον Ραϊχενάου. Με τη σύσταση του παλαιού του προϊστάμενου και παρά την έλλειψη εμπειριών στο πεδίο της μάχης, ο Πάουλους προήχθη σε στρατηγό και ανέλαβε τη διοίκηση της 6ης Στρατιάς.

Διοικώντας περίπου 300.000 στρατιώτες, ο Πάουλους συμμετείχε στη δεύτερη Μάχη του Χάρκοβου (12 - 28 Μαΐου 1942) και συνέβαλε στην επικράτηση των Γερμανών με την περικύκλωση των σοβιετικών δυνάμεων και στη σύλληψη περισσότερων από 200.000 ανδρών του Κόκκινου Στρατού. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής θερινής επίθεσης του 1942, η 6η Στρατιά συμμετείχε στην πολιορκία του Στάλινγκραντ.

Ακολούθησαν μήνες άγριων μαχών μέσα στην πόλη. Αν και οι Γερμανοί κατάφεραν να απωθήσουν τους Σοβιετικούς σε μια στενή λωρίδα κατά μήκος του ποταμού Βόλγα τον Οκτώβριο του 1942. Υποφέροντας από βαριές απώλειες, λιγοστές προμήθειες και την προοπτική ενός άλλου σκληρού χειμώνα, η 6η Στρατιά δεν ήταν εξοπλισμένη κατάλληλα για ν’ ανταποκριθεί στις προσδοκίες του Χίτλερ.

Ο εκβιασμός του Χίτλερ και η παράδοση στους Σοβιετικούς

Η αντεπίθεση των Σοβιετικών στις 19 Νοεμβρίου 1942 με την τακτική κίνηση της τανάλιας, οδήγησε στην περικύκλωση των Γερμανών. Ο Πάουλους ζήτησε από τους προϊσταμένους να υποχωρήσει. Η γερμανική ανώτατη διοίκηση πίεσε τον Χίτλερ να του επιτρέψει να ξεφύγει από την περικύκλωση, αλλά ο Χίτλερ αρνήθηκε να παραχωρήσει το έδαφος που είχε κερδίσει.

Μάλιστα, για να πιέσει περισσότερο τον Πάουλους, έφτασε στο σημείο να τον προάγει σε στρατάρχη — στην πραγματικότητα, προτρέποντάς τον ν’ αυτοκτονήσει, υπενθυμίζοντάς του ότι κανένας Γερμανός αξιωματικός αυτού του βαθμού δεν είχε συλληφθεί ποτέ.

Προ του αδιεξόδου, ο Πάουλους παραδόθηκε στις 31 Ιανουαρίου 1943 και η παράδοση των ανδρών του (οι 91.000 που είχαν απομείνει) ολοκληρώθηκε στις 2 Φεβρουαρίου. Η καταστροφή στο Στάλινγκραντ έθεσε τέλος στις επιθετικές επιχειρήσεις της Γερμανίας μέσα στη Σοβιετική Ένωση, στερώντας από τη Γερμανία περίπου 300.000 εμπειροπόλεμους στρατιώτες.

Μετά την αιχμαλωσία του από τους Σοβιετικούς, ο Πάουλους αποκήρυξε τον Χίτλερ και φέρεται να είπε σε ερώτημα των ανακριτών του γιατί δεν αυτοκτόνησε: «Δεν υπήρχε περίπτωση ν’ αυτοκτονήσω για ένα δεκανέα». Αργότερα κατέθεσε ως μάρτυρας στις Δίκες της Νυρεμβέργης και παρέμεινε κρατούμενος έως το 1953, οπότε απελευθερώθηκε κι εγκαταστάθηκε στην Ανατολική Γερμανία, όπου απασχολήθηκε με τη στρατιωτική ιστορία.

Στα τέλη του 1956, ο Φρίντριχ Πάουλους διαγνώστηκε με αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση και πέθανε την 1η Φεβρουαρίου 1957 στη Δρέσδη της τότε Ανατολικής Γερμανίας, σε ηλικία 66 ετών. Σύμφωνα με την τελευταία του θέληση, η σορός του μεταφέρθηκε στο Μπάντεν-Μπάντεν της τότε Δυτικής Γερμανίας και τάφηκε δίπλα στη σύζυγό του, η οποία είχε πεθάνει οκτώ χρόνια νωρίτερα, το 1949, έχοντας να δει τον σύζυγό της από την αναχώρησή του για το Ανατολικό Μέτωπο την άνοιξη του 1942.