Platon: Ο φωτογράφος που εμπιστεύονται οι κορυφαίες προσωπικότητες

O ελληνικής καταγωγής άγγλος φωτογράφος Platon (Πλάτων Αντωνίου το ελληνικό του όνομα) είναι ένας από τους πιο γνωστούς φωτογράφους παγκοσμίως.

Πορτρετίστας κατά βάση έχει φωτογραφίσει πολιτικούς ηγέτες – από τον Μπιλ Κλίντον και τους διαδόχους του μέχρι τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τον Μουαμάρ Καντάφι – και άλλες εμβληματικές προσωπικότητες της εποχής μας.

Νεανικά χρόνια, σπουδές και κορυφαίες συνεργασίες

Ο Πλάτων Αντωνίου γεννήθηκε στις 20 Απριλίου 1968 στο Λονδίνο από πατέρα αρχιτέκτονα και μητέρα ιστορικό τέχνης. Έζησε τα πρώτα οκτώ χρόνια της ζωής του στην Ελλάδα, όπου ο πατέρας του εργαζόταν στο γραφείο του πρωτοπόρου αρχιτέκτονα και πολεοδόμου Κωνσταντίνου Δοξιάδη. Κατά τα χρόνια της παραμονής τους στην Ελλάδα, ο νεαρός Πλάτων και οι γονείς του περνούσαν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους στο χωριό Λεύκες της Πάρου.

Μετά την επιστροφή της οικογένειάς του στο Λονδίνο είχε την ευκαιρία να σπουδάσει γραφιστική στο φημισμένο κολέγιο St. Martin's School of Art, όπου ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με τη φωτογραφία. Συνέχισε τις σπουδές του στις καλές τέχνες στο Royal College of Art, όπου έλαβε μάστερ με καθηγητή και μέντορα τον Τζον Χιντ, διευθυντή δημιουργικού του περιοδικού Vogue.

Κατόπιν βρέθηκε στις ΗΠΑ έπειτα από πρόσκληση του Τζον Κένεντι τζούνιορ για να δουλέψει στο περιοδικό George. Από τότε συνεργάστηκε με τα μεγαλύτερα περιοδικά, όπως τα New Yorker, Rolling Stone, Vanity Fair και Esquire. Επίσης, έχει φωτογραφίσει πάνω από τριάντα εξώφυλλα για το περιοδικό TIME και βραβεύτηκε με το World Press Photo. Το έργο του έχει παρουσιαστεί σ’ ένα από τα επεισόδια της σειρά ντοκιμαντέρ «Αbstract: The Art of Design» στο Netflix.

Έμπνευσή του η Ελλάδα

Όλη η δουλειά του είναι εμπνευσμένη από τις μνήμες του από την Ελλάδα. Το λευκό φόντο στα ασπρόμαυρα πορτρέτα, που αποτελούν σήμα κατατεθέν του έργου του, «αποτελεί φόρο τιμής στα λευκά σπίτια στις Λεύκες της Πάρου, θεμελιώδη φόρο τιμής στην κουλτούρα μου», όπως είπε σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Τα έγχρωμα πορτρέτα του συχνά πλαισιώνονται από μια μπλε λάμψη και αποτελούν και αυτά «φόρο τιμής στις εικόνες που έβλεπα στις εκκλησίες ως παιδί και το φωτοστέφανο γύρω από κάθε μορφή». Όπως προσθέτει χαρακτηριστικά, «με αυτό τον τρόπο, οι Λεύκες βρήκαν μέσα από τη δουλειά μου τον δρόμο ως τους πιο ισχυρούς διαδρόμους του κόσμου. Είμαι πολύ τυχερός που είμαι Έλληνας, έτσι νιώθω».

Η ελληνική καταγωγή του έχει επηρεάσει τον Platon στον τρόπο που σκέφτεται, αλλά και στις δημιουργίες του, όπως παραδέχεται ο ίδιος. «Στην Ελλάδα έμαθα να είμαι φιλόξενος και θερμός», λέει χαρακτηριστικά. «Υπάρχει μια ζεστασιά που πηγάζει από την ελληνική κουλτούρα και πάνω από όλα, είναι η ευκαιρία να συμπεριφερθείς σε κάποιον που δεν ξέρεις ως φιλοξενούμενο παρά ως ξένο. Αυτό έχει αποτελέσει κεντρικό θέμα στο έργο μου ως φωτογράφου».

Η ταινία «Portrait of a Stranger»

Αυτή η υποδοχή των ανθρώπων ως φιλοξενούμενων στην Πάρο, αλλά και η συνάντησή του με τον Ύπατο Αρμοστή του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Φίλιπο Γκράντι, τον ενέπνευσαν στην ταινία «Portrait of a Stranger» («Το πορτρέτο ενός ξένου», 2023). «Η ταινία αποτελεί έναν φόρο τιμής στην Ελλάδα, στους ανθρώπους στα χωριά που αντιμετωπίζουν τους ξένους όχι ως ξένους αλλά ως φιλοξενούμενους. Παραδοσιακά, η ελληνική φιλοξενία είναι διάσημη σε όλο τον κόσμο και είμαι Έλληνας, οπότε προσκάλεσα πολλούς πρόσφυγες να έρθουν στα στούντιο που έστησα σε διαφορετικά μέρη και να μου πουν τις ιστορίες τους», επισημαίνει ο Platon.

Η ταινία, που γυρίστηκε σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και πρωτοπαρουσιάστηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα «Movies that Matter» στη Χάγη, αποτελεί μια ολιστική πολυμεσική εμπειρία συνδυάζοντας τον κινηματογράφο και τη φωτογραφία.

Περιλαμβάνει πορτρέτα και συνεντεύξεις με περισσότερους από 20 πρόσφυγες, οι οποίοι ζουν σε διαφορετικά μέρη του κόσμου, αναζητώντας την ελευθερία, την ασφάλεια και τον σεβασμό. Οι πρόσφυγες έχουν διαφορετικές ηλικίες, εθνικότητες και χώρες προέλευσης, στοιχεία τα οποία συχνά δεν αναφέρονται στην ταινία, προκειμένου να μπορέσει ο θεατής να δει πέρα από τις διαχωριστικές γραμμές και να δώσει έμφαση στις κοινές πανανθρώπινες αξίες.

Συνεργασίες και δράσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα

Η ευαισθητοποίηση του Platon για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε όλο τον κόσμο αρχίζει πολύ πριν από τη δημιουργία της ταινίας για τους πρόσφυγες. Το 2009 συνεργάστηκε με το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch) για να παρουσιάσει όσους αγωνίζονται για ισότητα και δικαιοσύνη σε όλο τον κόσμο.

Τέσσερα χρόνια αργότερα ίδρυσε το μη κερδοσκοπικό ίδρυμα «The People's Portfolio» που χρησιμοποιεί την αφήγηση για να καταπολεμήσει την κοινωνική αδικία και να ευαισθητοποιήσει το κοινό στην υποστήριξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ανάμεσα στις ιστορίες που έχει παρουσιάσει, είναι αυτές των γυναικών που έχουν υποστεί βία στο Κονγκό, τις οικογένειες μεταναστών που χωρίστηκαν στα σύνορα των ΗΠΑ και τους υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως.