Ο Αγγλο-Κενυάτης Λούις Λίκι (Louis Leakey) θεωρείται ένας από τους κορυφαίους ανθρωπολόγους και παλαιοντολόγους του 20ού αιώνα. Οι έρευνές του στην Ανατολική Αφρική απέδειξαν ότι ο άνθρωπος είναι πολύ παλαιότερος απ’ ό,τι πιστευόταν μέχρι τότε και ότι η ανθρώπινη εξέλιξη εστιαζόταν στην Αφρική μάλλον παρά στην Ασία, όπως ήταν γενικά παραδεκτό βάσει προηγούμενων ανακαλύψεων.
Ο Λούις Λίκι γεννήθηκε κοντά στο Ναϊρόμπι της Κένυας στις 7 Αυγούστου 1903. Οι άγγλοι γονείς του ήταν ιεραπόστολοι που ζούσαν με τη φυλή Κικούγιου κι έτσι ο νεαρός Λούις μεγάλωσε ανάμεσα στους ανθρώπους της φυλής, μαθαίνοντας τη γλώσσα τους σχεδόν καλύτερα και από τα αγγλικά. Νιώθοντας περισσότερο Αφρικανός παρά Άγγλος, αντιμετωπιζόταν ως ισότιμο μέλος της φυλής και συμμετείχε κανονικά στις κυνηγετικές τους εξορμήσεις.
Στα 13 του χρόνια κλήθηκε από τον αρχηγό να περάσει την τελετή μύησης των Κικούγιου, που περιλάμβανε μεταξύ άλλων ένα τελετουργικό στριπτίζ. Την ίδια χρονιά σε μία από τις περιπλανήσεις του ανακάλυψε, θαμμένα στο χώμα, προϊστορικά εργαλεία. Μαζί με τα εργαλεία αποκαλύφθηκε και το πάθος του για την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους.
Εγκατέλειψε προσωρινά την αφρικανική ήπειρο για να σπουδάσει στο Κέιμπριτζ. Τραυματίστηκε όμως σ’ έναν αγώνα ράγκμπι και αποφάσισε ν’ αφήσει για λίγο τις σπουδές του και να επιστρέψει στην Αφρική, παίρνοντας μέρος μάλιστα σε μια παλαιοντολογική αποστολή.
Με την αποφοίτησή του το 1926 (με πτυχία στην ανθρωπολογία και στην αρχαιολογία) μετακόμισε στην Τανζανία και άρχισε τις ανασκαφές στο φαράγγι του Ολντουβάι. Εκεί αναζήτησε απολιθώματα, εργαλεία και άλλα αποδεικτικά στοιχεία για τον ισχυρισμό του Δαρβίνου ότι ο Homo Sapiens προερχόταν από την Αφρική.
Πράγματι συνέλεξε πλήθος σημαντικών απολιθωμάτων και εργαλείων από τη Λίθινη Εποχή, σημειώνοντας την πρώτη του μεγάλη επιτυχία το 1948, όταν ανακάλυψε ένα κρανίο ηλικίας 20 εκατομμυρίων ετών. Ονόμασε το είδος Proconsulafricanus κι έσπευσε ν’ ανακοινώσει ότι βρήκε ίσως και τον πρώτο μας πρόγονο. Προσεκτικότερη μελέτη του κρανίου όμως απέδειξε ότι το είδος ανήκε σε εξελικτική γραμμή πρωτευόντων που δεν οδήγησαν στον σύγχρονο άνθρωπο.
Το 1933 γνώρισε και ερωτεύτηκε τη Μαίρη Νίκολ (1913-1996). Αδιαφορώντας πλήρως για κοινωνικές επιταγές και πρότυπα πήρε διαζύγιο από την τότε γυναίκα του και νυμφεύθηκε τη νεαρή αρχαιολόγο. Αποτέλεσαν ένα γερό δίδυμο με έργο που άλλαξε τα δεδομένα του χώρου και σήμανε την αρχή της δυναστείας των Λίκι.
Η Μαίρη ήταν ντροπαλή, εσωστρεφής και κατά τα λεγόμενά της «κοινωνικά αδέξια», σε αντίθεση με τον εξωστρεφή, αεικίνητο και αυθόρμητο σύζυγό της. Ο αυθορμητισμός συνόδευε τον Λούις και στα επιστημονικά συμπεράσματά του και η Μαίρη αντιστάθμιζε συχνά τον ορμητικό χαρακτήρα του με τη διεξοδικά λεπτομερή μεθοδολογία της τεκμηριώνοντας τις αρχικά αμφιλεγόμενες απόψεις του.
Γρήγορα ανήγαγε την παλαιοανθρωπολογία σε σύνθετη επιστήμη με στοιχεία από την αρχαιολογία, τη γεωλογία και τη βιολογία. Το 1950 η Μαίρη έκανε μια σπουδαία ανακάλυψη που απέσπασε το παγκόσμιο ενδιαφέρον κι έκανε τους Λίκι διάσημους: Βρήκε θαμμένο στο φαράγγι του Ολντουβάί ένα κρανίο για το οποίο ο Λούις αμέσως ισχυρίστηκε ότι ανήκει στον αρχαιότερο πρόγονο του ανθρώπου και τον πρώτο κατασκευαστή εργαλείων. Το είδος βαφτίστηκε Zinjanthropus και τώρα θεωρείται ότι είναι μέλος του γένους των αυστραλοπιθήκων.
Τα χρόνια εκείνα το Ολντουβάι άρχισε να προσελκύει, εκτός από τυχοδιώκτες
ερευνητές, και χρηματοδοτικούς οργανισμούς. Το περιοδικό «National
Geographic» μάλιστα υπήρξε το πρώτο μεγάλο ίδρυμα το οποίο υποστήριξε τις
ανασκαφές στην Τανζανία. Έτσι, η Αφρική έγινε το πεδίο δράσης της Μαίρης, ενώ ο Λούις ταξίδευε ανά τον κόσμο, δίνοντας διαλέξεις και μαζεύοντας κεφάλαια για την υποστήριξη των ανασκαφών. Ήταν επίσης διοργανωτής πολλών προγραμμάτων για την προστασία των πρωτευόντων και συνεργάστηκε μεταξύ άλλων και με τη Νταϊάν Φόσεϊ, τη συγγραφέα του βιβλίου «Γορίλες στην ομίχλη».
Ο Λούις Λίκι άφησε την τελευταία του πνοή σε νοσοκομείο του Λονδίνου το πρωί της 1ης Οκτωβρίου 1972, σε ηλικία 69 ετών. Λίγες ώρες νωρίτερα είχε υποστεί καρδιακή προσβολή στο σπίτι της νεαρής συναδέλφου του Τζέιν Γκούντολ.
Η δυναστεία των Λίκι
Η τύχη των Λίκι δεν φαινόταν να στερεύει και το 1978 η Μαίρη αποκάλυψε ίσως το πιο γνωστό εύρημα της καριέρας της: τα απολιθωμένα ίχνη από πατημασιές ανθρωπιδών στο Λαετόλι της Τανζανίας. Οι πατημασιές χρονολογήθηκαν στα 3,6 εκατομμύρια χρόνια και αποτελούν ακόμη και σήμερα ένα από τα πιο ζωντανά στιγμιότυπα της ζωής των προγόνων μας.
Τα βήματα των γονέων του ακολούθησε και ο Ρίτσαρντ (1944-2022), ο
δευτερότοκος γιος των Λίκι, ο οποίος στα νιάτα του είχε αποκλείσει την παλαιοανθρωπολογία, ανακοινώνοντας με στόμφο ότι δεν πρόκειται ποτέ ν’ ασχοληθεί με το κυνήγι απολιθωμάτων. Φαίνεται όμως ότι οι Λίκι το έχουν στο αίμα τους και σ’ ένα σαφάρι στις σαβάνες της Αφρικής ο Ρίτσαρντ ανακάλυψε απολιθωμένα οστά ανθρωπιδών.
Ισχυρογνώμων και επιδεικτικός σαν τον πατέρα του, αλλά με κοφτερό μυαλό, αποδείχθηκε αντάξιος συνεχιστής του έργου των γονιών του. Σε συνεργασία με τη σύζυγό του βρήκαν πολλά σημαντικά απολιθώματα, όπως ένα σχεδόν πλήρη σκελετό Homo erectus (αρχανθρώπου), καλύπτοντας πολλά κενά στην ιστορία του Homo Sapiens.
Η ιστορία της δυναστείας των Λίκι δεν τελειώνει εδώ όμως. Και η εγγονή του Λούις, κόρη του Ρίτσαρντ, η πριγκίπισσα Λουίζ ντε Μερόντ (γ. 1972) ακολουθεί τα βήματα των προγόνων της και μεταξύ άλλων ανακάλυψε στη Βόρεια Κένυα οστά ηλικίας άνω των 4 εκατομμυρίων χρόνων. Φαίνεται ότι η έκφραση «η τύχη των Λίκι» δεν είναι τυχαία.
Γίνε συνδρομητής με μόλις 
Facebook
Google