Ο Νικηφόρος Λύτρας θεωρείται ένας από τους κορυφαίους εικαστικούς καλλιτέχνες της χώρας μας. Μαζί με τον Νικόλαο Γύζη και τον Κωνσταντίνο Βολανάκη συγκροτούν την τριανδρία των ζωγράφων της Σχολής του Μονάχου, που διαμόρφωσαν τη νεοελληνική ζωγραφική.
Ο Νικηφόρος Λύτρας γεννήθηκε το 1832 στον Πύργο της Τήνου. Ήταν γιος του μαρμαρογλύπτη Αντωνίου Λύτρα, ο οποίος ήταν επιστάτης κατά την ανέγερση του ανακτόρου του Όθωνα το 1839.
Στο «Σχολείον των Τεχνών»
Από μικρός εκδήλωσε τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες και το 1850 έγινε δεκτός στο «Σχολείον των Τεχνών» (σημερινή Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών) στην Αθήνα, όπου φοίτησε έως το 1856 με δασκάλους τον Ραφαέλο Τσέκολι, τους αδελφούς Μαργαρίτη και τον Λούντβιχ Τιρς (γνωστός και ως Λουδοβίκος Θείρσιος).
Ο Τιρς διέγνωσε το ταλέντο του και τον πήρε ως βοηθό του στην αγιογράφηση της Ρωσικής Εκκλησίας στην Αθήνα. Παράλληλα με το εικαστικό του έργο, που άρχισε ν’ αναγνωρίζεται και να βραβεύεται, ο Λύτρας δίδαξε στοιχειώδη γραφική στο «Σχολείο των Τεχνών».
Από το 1860 έως το 1865 φοίτησε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου, αρχικά ως κρατικός υπότροφος και μετά την έξωση του Όθωνα (1862) με τη συνδρομή του βαρώνου Σίμωνος Σίνα. Εκεί, με συμμαθητή τον Νικόλαο Γύζη, μαθήτευσε στα εργαστήρια του Μόριτς Σβιντ και του Καρλ φον Πιλότι.
Οι μαθητές του
Επιστρέφοντας στην Αθήνα διορίστηκε καθηγητής στο «Σχολείον των Τεχνών», στο οποίο δίδαξε και το οποίο διηύθυνε έως τον θάνατό του. Μαθητές του υπήρξαν μεταξύ άλλων οι Ιωάννης Αλταμούρας, Νικόλαος Βώκος, Πολυχρόνης Λεμπέσης, Περικλής Πανταζής, Γεώργιος Ροϊλός και Γεώργιος Ιακωβίδης, ο οποίος τον διαδέχθηκε στην έδρα την οποία κατείχε στο «Σχολείο των Τεχνών».
Το 1873 επισκέφθηκε με τον φίλο του Νικόλαο Γύζη τη Μικρά Ασία (Σμύρνη και τις γύρω περιοχές), υπακούοντας στο γενικότερο πνεύμα του οριενταλισμού που χαρακτήριζε την εποχή του, και φιλοτέχνησε πολλά σκίτσα, τα οποία αξιοποίησε αργότερα. Το 1876, πάλι με τον Γύζη, επισκέφτηκε το Μόναχο και το 1878 το Παρίσι, όπου εξέθεσε έργα του και τιμήθηκε με αργυρό μετάλλιο.
Η προσωπική ζωή
Τον επόμενο χρόνο νυμφεύτηκε την Ειρήνη Κυριακίδη, κόρη εμπόρου από τη Σμύρνη, με την οποία απέκτησε έξι παιδιά (πέντε αγόρια κι ένα κορίτσι). Δύο από τους γιους του, ο Νικόλαος Λύτρας (1883-1927) και ο Περικλής Λύτρας (1888-1940), διακρίθηκαν ως ζωγράφοι, ενώ ο Λύσανδρος Λύτρας (1885-1921) ακολούθησε καριέρα ηθοποιού.
Ως δημιουργικός καλλιτέχνης, ο Νικηφόρος Λύτρας επιδόθηκε στην απεικόνιση ιστορικών σκηνών («Απαγχονισμός του Πατριάρχου Γρηγορίου Ε’», «Η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κανάρη», «Η Αντιγόνη εμπρός στο νεκρό Πολυνείκη» κ.ά ) – ως γνήσιος μαθητής του Πιλότι – και σε προσωπογραφίες (πορτρέτα του Όθωνα και της Αμαλίας, πολιτικών και μεγαλοαστών της Αθήνας), αλλά κύριο πεδίο του ήταν η ηθογραφία, η απεικόνιση της καθημερινής ζωής («Τα Κάλαντα», «Όρθρος», «Το αυγό της Λαμπρής», «Ο γαλατάς», «Ναυτικός που καπνίζει», «Σαρδελοπώλης» «Το φίλημα», «Επιστροφή από το πανηγύρι της Πεντέλης» κ.ά.).
Ο Νικηφόρος Λύτρας πέθανε τα ξημερώματα της 14ης Ιουνίου 1904 στην Αθήνα, σε ηλικία 72 ετών. Πιθανή αιτία θανάτου η δηλητηρίαση που του προκάλεσαν οι αναθυμιάσεις από τις χημικές ουσίες των χρωμάτων.
Έργα του εκτίθενται στην Εθνική Πινακοθήκη, στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας (συλλογή Κατσίγρα) και στην Πινακοθήκη Αβέρωφ στο Μέτσοβο.
Γίνε συνδρομητής με μόλις 
Facebook
Google