Αντόνιο Μέουτσι: Ο πραγματικός εφευρέτης του τηλεφώνου

Ο ιταλός μηχανικός και εφευρέτης Αντόνιο Μέουτσι (Antonio Meucci) είναι ο πρώτος που αμφισβήτησε το πρωτείο του Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ στην ανακάλυψη του τηλεφώνου. Δικαιώθηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ μόλις το 2002, 113 χρόνια μετά το θάνατό του.

Ο Αντόνιο Σάντι Τζουζέπε Μέουτσι γεννήθηκε στις 13 Απριλίου 1804 στη γαλλοκρατούμενη τότε Φλωρεντία. Γιος ενός αστυνομικού και μιας νοικοκυράς, έγινε δεκτός μόλις στα 13 του στη Σχολή Καλών Τεχνών της Φλωρεντίας, όπου άρχισε να σπουδάζει σχέδιο και μηχανολογία, αλλά ύστερα από δύο χρόνια εγκατέλειψε τις σπουδές του, λόγω της οικονομικής δυσπραγίας της οικογένειάς του. Βρήκε δουλειά στις τελεωνειακές υπηρεσίες της Φλωρεντίας και παράλληλα άρχισε ν’ αναπτύσσει το ταλέντο του στις εφευρέσεις.

Τα πυροτεχνήματα και η φυλάκισή του για συνωμοσία

Τον Μάιο του 1825 ανέλαβε να διοργανώσει ένα σόου πυροτεχνημάτων για μία δημόσια γιορτή, αλλά όλα πήγαν στραβά. Τα πυροτεχνήματα κινήθηκαν ανεξέλεγκτα και προκάλεσαν τραυματισμούς και καταστροφές. Ο νεαρός Μέουτσι συνελήφθη με την κατηγορία της συνωμοσίας και φυλακίστηκε.

Όταν κατόρθωσε να ξεμπλέξει από την κατηγορία βρήκε δουλειά ως τεχνικός σκηνής στο Τεάτρο ντελα Πέργκολα της Φλωρεντίας. Εκεί γνώρισε την ενδυματολόγο Εστέρ Μόκι, την οποία νυμφεύτηκε το 1834 και ανέπτυξε ένα πρωτόγονο σύστημα επικοινωνίας για να συνεννοείται με τους συναδέλφους του.

Οι πρώτες εφευρέσεις

Το 1835 η φήμη του έφθασε στην Κούβα, που βρισκόταν τότε υπό ισπανική κυριαρχία. Εγκαταστάθηκε στην Αβάνα κι εργάστηκε στην ανέγερση του Τεάτρο Τακόν, ένα από τα μεγαλύτερα της αμερικανικής ηπείρου. Παράλληλα δημιούργησε ένα σύστημα καθαρισμού του νερού και συνεργάστηκε με ένα γιατρό για την ανάπτυξη μιας θεραπείας των ρευματισμών με ηλεκτροσόκ.

Πραγματοποιώντας διάφορα πειράματα, διαπίστωσε ότι οι ήχοι μπορούσαν να μεταδοθούν με ηλεκτρικούς παλμούς μέσω του χάλκινου σύρματος. Το 1849 παρουσίασε στην Αβάνα μία συσκευή που έμοιαζε με τηλέφωνο και μάλιστα κατόρθωσε να στείλει ηλεκτρικό σήμα.

Διαισθανόμενος ότι μπορούσε να πετύχει περισσότερα πράγματα στις Ηνωμένες Πολιτείες, εγκαταστάθηκε στο Στάτεν Άιλαντ της Νέας Υόρκης το 1850 και με τις οικονομίες του άνοιξε ένα εργοστάσιο κατασκευής κεριών από ζωικό λίπος (το πρώτο στις ΗΠΑ), όπου απασχολούσε πολλούς συμπατριώτες του εξόριστους, που αγωνίζονταν για την ενοποίηση της Ιταλίας. Ένας από τους διάσημους φίλους του ήταν ο ιταλός επαναστάτης Τζουζέπε Γκαριμπάλντι, ο οποίος φιλοξενήθηκε για μήνες στο σπίτι του.

Η επιχειρηματική του δράση δεν ανέκοψε τον δημιουργικό του οίστρο. Όταν η σύζυγός του Εστέρ παρέλυσε κι έπρεπε να τη φροντίζει, δημιούργησε ένα σύστημα με το οποίο συνέδεσε την κρεβατοκάμαρά της με το εργαστήριο που βρισκόταν σε γειτονικό κτίριο. Το 1860 έκανε μία δημόσια επίδειξη της ανακάλυψής του, η οποία προβλήθηκε αρκετά από τον ιταλόφωνο Τύπο της Νέας Υόρκης.

Εν τω μεταξύ, οι δουλειές στο εργοστάσιό του δεν πήγαιναν καλά και αναγκάστηκε να κηρύξει πτώχευση. Συνέχισε τη βελτίωση της ανακάλυψής του, αλλά δεν έβρισκε χρηματοδότες για την εμπορική της εκμετάλλευση.

Το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για τον «ομιλούντα τηλέγραφο» και ο Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ

Προσπάθησε να λάβει δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για τον «ομιλούντα τηλέγραφό» του, αλλά δεν διέθετε το παράβολο των 250 δολαρίων που απαιτούνταν. Έλαβε προσωρινό δίπλωμα το 1871, αλλά ύστερα από τρία χρόνια δεν είχε ούτε καν 10 δολάρια για την ανανέωσή του.

Στο διάστημα αυτό έστειλε ένα μοντέλο και τεχνικές λεπτομέρειες στην τηλεγραφική εταιρεία Western Union, αλλά δεν κατάφερε να κλείσει μία συνάντηση με στελέχη της. Όταν ζήτησε να του επιστραφεί το υλικό, το 1874, του είπαν ότι είχε χαθεί. Δύο χρόνια αργότερα ο Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ, ο οποίος μοιραζόταν ένα εργαστήριο με τον Μέουτσι, κατέθεσε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για το τηλέφωνο, έκανε μία προσοδοφόρα συμφωνία με τη Western Union και αναγνωρίστηκε ως ο εφευρέτης του τηλεφώνου.

Ο δικαστικός αγώνας και η δικαίωση... 113 χρόνια μετά

Τότε ο Αντόνιο Μέουτσι ξεκίνησε πολύχρονο δικαστικό αγώνα κατά του Μπελ, ο οποίος δεν είχε αποτέλεσμα, λόγω του θανάτου του στις 18 Οκτωβρίου 1889 κι ενώ οι φήμες που κυκλοφορούσαν έκαναν λόγο για δικαίωσή του.

Η δικαίωση για τον Αντόνιο Μέουτσι ήρθε με καθυστέρηση 113 ετών, στις 11 Ιουνίου 2002, όταν με απόφαση της η Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ τον αναγνώρισε ως τον εφευρέτη του τηλεφώνου, προς μεγάλη ικανοποίηση των Ιταλών, οι οποίοι είχαν αποδυθεί σε μακροχρόνιους αγώνες για να υποστηρίξουν τα δίκαια του συμπατριώτη τους.

Την επομένη, η έγκριτη ιταλική εφημερίδα «La Repubblica» καλωσόρισε την απόφαση της αμερικανικής Βουλής ως «καθυστερημένη τιμωρία του Μπελ». Ο «πονηρός Σκωτσέζος» και «σφετεριστής», όπως τον χαρακτήρισε, «έχτισε με την απιστία του απέναντι στον Μέουτσι μία αυτοκρατορία επικοινωνιών».