Το Συμβούλιο της Ευρώπης και η ιστορία του

Το Συμβούλιο της Ευρώπης (Council of Europe) είναι ένας περιφερειακός διεθνής οργανισμός που εδρεύει στο Στρασβούργο της Γαλλίας κι έχει ως σκοπό του την προαγωγή της ευρωπαϊκής ενότητας, την υποστήριξη των αρχών της δημοκρατίας, την προστασία των δικαιω­μάτων του ανθρώπου και την υποβοήθηση της κοινωνικής και οικονο­μικής προόδου των κρατών-μελών του. Δεν πρέπει να συγχέεται με την Ευρωπαϊκή Ένωση (έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά), καθώς προϋπήρξε αυτής. Πάντως και τα 27 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ταυτόχρονα και μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Τα κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι σήμερα 46, όλα από την Ευρώπη ή από τα νέα κράτη που προέκυψαν από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και γεωγραφικά και ιστορικά δεν ανήκαν στην Ευρώπη. Ως το μεγαλύτερο επίτευγμα του Συμβουλίου της Ευρώπης θεωρείται η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), για την εφαρμογή της οποίας ιδρύθηκε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ).

Στις αρμοδιότητες του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι και η παροχή συστάσεων στις κυβερνήσεις των κρατών-μελών και συνομολόγηση συμφωνιών και συμβάσεων που, όταν επικυρωθούν από τα κράτη-μέλη, αποτελούν διεθνή νομοθεσία.

Το Συμβούλιο της Ευρώπης ιδρύθηκε στις 5 Μαΐου 1949, στην αυγή του Ψυχρού Πολέμου, με τη Συνθήκη του Λονδίνου, την οποία υπέγραψαν 10 κράτη της Δυτικής Ευρώπης (Βέλγιο, Γαλλία, Δα­νία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Νορβηγία, Ολλανδία και Σουηδία), που ασπάζονταν τις κοινές αρχές της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου.

Το σπόρο είχαν ρίξει νωρίτερα ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Αριστείδης Μπριάν σε ομιλία του το 1929 και ο άγγλος πρωθυπουργός Γουΐνστον Τσόρτσιλ, μεσούντος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στις 21 Μαρτίου 1943 σε δήλωσή του στο BBC. Η Ελλάδα εντάχθηκε στο Συμβούλιο της Ευρώπης στις 9 Αυγούστου 1949 και η Κύπρος στις 24 Μαΐου 1961, σχεδόν ένα χρόνο μετά την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Μετά την κατάρρευση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη το 1989, το Συμβούλιο της Ευρώπης διευρύνθηκε σημαντικά προς ανατολάς. Το 1996 εντάχθηκε και η Ρωσία, αλλά η συμμετοχή της ανεστάλη μετά την κατάληψη της Κριμαίας το 2014 και η αποβολή της κατέστη αναγκαία με την εισβολή της στην Ουκρανία το 2023.

Από το Συμβούλιο της Ευρώπης είχε αποχωρήσει η χώρα μας τα σκοτεινά χρόνια της δικτατορίας των συνταγματαρχών (12 Δεκεμβρίου 1969), επειδή επέκειτο η αποβολή της. Επανήλθε στους κόλπους του Συμβουλίου της Ευρώπης μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας στις 28 Νοεμβρίου 1974.

Από τις ευρωπαϊκές χώρες δεν μετέχουν για διαφόρους λόγους, το Βατικανό, η Λευκορωσία και το Καζακστάν. Το Κόσοβο και οι Τουρκοκύπριοι μετέχουν με το καθεστώς του παρατηρητή.

Για την εύρυθμη λειτουργία του έχουν συσταθεί διάφορα όργανα, τα κυριότερα από τα οποία είναι:

• Το Συμβούλιο των Υπουργών, που είναι το ανώτατο όργανο που χαράσσει την πολιτική και λαμβάνει τις αποφάσεις. Αποτελείται από τους Υπουργούς Εξωτερικών των κρατών-μελών.
• Το Συμβούλιο των Μονίμων Αντιπροσώπων, που υποκαθιστά το Συμβούλιο των Υπουργών στην καθημερινότητα του οργανισμού.
• Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση, ένα συμβουλευτικό σώμα που αποτελείται από μέλη των κοινοβουλίων των κρατών-μελών. Η Ελλάδα μετέχει με 7 βουλευτές και ισάριθμους αναπληρωματικούς, η Κύπρος με 2 και ισάριθμους αναπληρωματικούς.

Το επίσημο έμβλημα του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι η ευρωπαϊκή σημαία με τα 12 χρυσά αστέρια τοποθετημένα σ’ ένα κύκλο σε μπλε φόντο και ο ύμνος του βασίζεται στο χορωδιακό «Ωδή στη Χαρά» από την Ενάτη Συμφωνία του Μπετόβεν. Στο λογότυπό του, τα 12 χρυσά αστέρια της ευρωπαϊκή σημαίας περικλείονται από το πεζό γράμμα «e» για να διακρίνεται από το αντίστοιχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η επέτειος ίδρυσης του Συμβουλίου της Ευρώπης έχει θεσπιστεί ως Ημέρα της Ευρώπης και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Μαΐου.