Οι περιπέτειες της εικόνας του Αγίου Χαραλάμπους από τη Μαρώνεια

Έτρεχαν να σωθούν, έντρομοι από τον φόβο της βουλγαρικής κατοχής το 1913, άρπαξαν κάποια από τα υπάρχοντά τους και επιβιβάστηκαν στο θωρηκτό «Αβέρωφ», ψάχνοντας για νέες πατρίδες, σε Θάσο, Καβάλα, Βόλο και Πειραιά. Μαζί τους πήραν τυλιγμένη και την παλαιά κέδρινη εικόνα του προστάτη τους, του Αγίου Χαραλάμπους, που από το 1866 βρισκόταν στο ομώνυμο εκκλησάκι που χτίστηκε προς τιμήν του στον οικισμό, δίνοντας και το όνομά του στο πανάρχαιο στο λιμάνι του Αγίου Χαραλάμπους της Μαρώνειας Ροδόπης. Οι κάτοικοι της Μαρώνειας σώθηκαν. Κατέβαιναν από λιμάνι σε λιμάνι με τις οικογένειές τους. Όμως η θαυματουργή εικόνα ξεχάστηκε μέσα στα αμπάρια του θωρηκτού. Ταξίδεψε καλά προφυλαγμένη κι έφτασε στον Πειραιά.

Στην Παληόχωρα, από όπου προήλθε η σύγχρονη Μαρώνεια, υπάρχει η εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους, που ανακαινίσθηκε το 1866, αλλά και πολλά ξωκλήσια και ερείπια από σκήτες και ναούς. Ένας από αυτούς ήταν η Βασιλική του 5ου αιώνα, που αρχικά ήταν έδρα επισκοπής και μετέπειτα Αρχιεπισκοπής, έχοντας δικαιοδοσία της από τις Φέρες του Έβρου έως τη Βιστωνίδα λίμνη, συμπεριλαμβάνοντας μέχρι το 1953 και τα νησιά Σαμοθράκη και Θάσο. Η Μαρώνεια ευημερούσε. Ως δεύτερη γλώσσα όλοι διδάσκονταν και μιλούσαν γαλλικά. Σχεδόν αυτοδιοικούμενοι, κυβερνούνταν από τη Δημογεροντία. Είχαν δικό τους τοπικό εκκλησιαστικό χρήμα για τις συναλλαγές.

Πολλοί Μαρωνείτες έμποροι διέπρεπαν στο εξωτερικό και σε πείσμα των καιρών δημιούργησαν οικονομικές αυτοκρατορίες. Κανείς τους όμως δεν ξέχναγε τον τόπο του. Έστελναν χρήματα για τις υποδομές και για την εκπαίδευση. Άλλοι διέθεταν μεγάλα ποσά για τις ανάγκες του Ελληνικού Κράτους, όπως ο τραπεζίτης Αντώνιος Λεονταρίδης. Ήταν αυτός που με αμετάκλητο συμβόλαιο δώρισε σχεδόν όλη την περιουσία του στο Ελληνικό Δημόσιο, αλλά και 60.000 χρυσά φράγκα για την αγορά του «Αβέρωφ».

Το 1912-1913, οι Βαλκανικοί πόλεμοι μαίνονταν και ολόκληρη η Θράκη παραχωρήθηκε στη Βουλγαρία και μία αποφράδα ημέρα, ευτυχώς η πληροφορία καταφθάνει εγκαίρως. Ένα απόσπασμα από Βούλγαρους κομιτατζήδες είχε εντολή να πάει κατευθείαν στην Μαρώνεια. Οι πολύ στενές σχέσεις του Λεονταρίδη με τον Ίωνα Δραγούμη πρώην Πρόξενο της Ελλάδας στην Αλεξανδρούπολη και πλέον στο υπουργείο Εξωτερικών, επιστρατεύτηκαν τάχιστα. Έτσι στις 6 Αυγούστου 1913 το «Αβέρωφ» κατέπλευσε στα ανοιχτά της Μαρώνειας και οι κάτοικοι μαζεύτηκαν στην περιοχή του σημερινού λιμανιού και επιβιβάστηκαν στο θωρηκτό παίρνοντας μαζί τους και την εικόνα του Αγίου Χαραλάμπους από το ομώνυμο ξωκλήσι. Πάνω στη στεναχώρια τους όμως άφησαν την εικόνα του Αγίου πάνω στο πλοίο.

Ο καπετάνιος του «Αβέρωφ», όταν έφτασε στον Πειραιά, πήρε την εικόνα και την πήγε στο ναό της Αγίας Τριάδας. Η πληροφορία της μεταστέγασης της εικόνας έμεινε στους Μαρωνείτες, από αυτούς που εγκαταστάθηκαν στον Πειραιά. Το ότι ξεκίνησε η προσπάθεια της επιστροφής οφείλεται στους παλιούς αυτόχθονες Μαρωνείτες.

Στην Αγία Τριάδα παρέμεινε μέχρι το 1944, όταν κατά τον συμμαχικό βομβαρδισμό του λιμανιού του Πειραιά, όπου ναυλοχούσαν πλοία του γερμανικού στόλου, ο ναός καταστράφηκε ολοσχερώς. Διασώθηκαν όμως αλώβητες, η εικόνα του Αγίου Χαραλάμπους και η εικόνα της Αγίας Τριάδας, που μεταφέρθηκαν στον τότε μικρό ναό του Αγίου Φανουρίου Δραπετσώνας.

Στις 4 Ιουλίου 2023, 110 χρόνια αργότερα, η εικόνα του Αγίου Χαραλάμπους επέστρεψε στη Μαρώνεια, όπως είχε φύγει - διά θαλάσσης με πλοίο του Λιμενικού και συνοδεία τοπικών αλιευτικών. Στην εικόνα του Αγίου αποδόθηκαν τιμές από στρατιωτικό άγημα, ενώ η επίσημη υποδοχή έγινε στην πλατεία της Μαρώνειας.

Την εικόνα κόμισε ο Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ, ο οποίος βοήθησε στον εντοπισμό και επαναπατρισμό της, ενώ την υποδέχτηκε ο Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής, οι Μητροπολίτες Ξάνθης και Αλεξανδρούπολης, οι πολιτειακές αρχές του τόπου και πλήθος κόσμου. Στο πίσω μέρος της εικόνας αναγράφηκε από τη Μητρόπολη Πειραιώς: «Η Ιερά Μητρόπολη Πειραιώς, πάνυ ευλαβώς τηρήσασα το ιερόν θησαύρισμα των ευλαβών Μαρωνέων το Ιερόν απείκασμα του Ιερού Χαραλάμπη γηθοσύνως αποδίδει αυτό τω γεραρώ Ποιμενάρχη της κατά Μαρωνείαν συνεκλεκτής Μητροπολίτη κ.κ. Παντελεήμωνι και τω ευαγεί κλήρω και τω φιλοχρήστω λαώ αυτού».