Η ιστορία των βραβείων Ig Nobel

Τα επιστημονικά βραβεία Ig Nobel είναι μία παρωδία των βραβείων Νόμπελ. Απονέμονται από το 1991, πριν από την απονομή των βραβείων Νόμπελ, σε διάφορες κατηγορίες, για να τιμηθούν «τα επιστημονικά επιτεύγματα που μας κάνουν πρώτα να γελάσουμε και μετά να σκεφτούμε». Η ονομασία τους προέρχεται από ένα λογοπαίγνιο με την αγγλική λέξη «ignoble» (αγενής, χυδαίος).

Εμπνευστής τους είναι ο αμερικανός μαθηματικός Μαρκ Έιμπραχαμς, συνιδρυτής και εκδότης του σατιρικού επιστημονικού περιοδικού «Annals of Improbable Research» («Χρονικά της Απίθανης Έρευνας»).

Τα πρώτα Ig Nobel απονεμήθηκαν στις 3 Οκτωβρίου 1991 στη Βοστώνη και συγκεκριμένα στην αίθουσα διαλέξεων του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης (MIT). Από το 1994 απονέμονται κάθε Σεπτέμβριο σε αίθουσα του γειτονικού Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.

Η τελετή της απονομής είναι αρκετά θορυβώδης και η μεγάλη ατραξιόν παραδοσιακά είναι τα αυτοσχέδια χάρτινα αεροπλανάκια που εκτοξεύονται από το κοινό προς τη σκηνή. Την παρουσίαση των βραβείων αναλαμβάνουν συχνά επιστήμονες που έχουν βραβευτεί με Νόμπελ. Η τελετή μεταδίδεται ραδιοφωνικά από τη δημόσια ραδιοτηλεόραση των ΗΠΑ, το δίκτυο NPR. Ο καθένας από τους βραβευθέντες με Ig Nobel αναλαμβάνει την υποχρέωση να δώσει μία διάλεξη στο ΜΙΤ.

Ig Nobel 2024

Τα 34 Ig Nobel απονεμήθηκαν στις 12 Σεπτεμβρίου στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (MIT), σε δέκα κατηγορίες, ως εξής:

Ανατομίας: Σε μια ομάδα Χιλιανών και Γάλλων ερευνητών που απέδειξαν ότι ο στροβιλισμός των μαλλιών που φυτρώνουν στην κορυφή του κεφαλιού ακολουθεί την ίδια κατεύθυνση με τους δείκτες του ρολογιού, αλλά μόνο στο βόρειο ημισφαίριο αφού στο νότιο οι τρίχες κινούνται αντίστροφα.

Φυσιολογίας: Στον Ιάπωνα ερευνητή Τακανόρι Τακέμπε, ο οποίος διαπίστωσε ότι πολλά θηλαστικά μπορούν να αναπνέουν από τον πρωκτό.

Ιατρικής: Σε μια ομάδα Ευρωπαίων επιστημόνων που έδειξαν ότι τα ψευδοφάρμακα (placebo) που προκαλούν οδυνηρές παρενέργειες, μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικά στους ασθενείς από εκείνα που δεν προκαλούν πόνο.

Βιολογίας: στους αμερικανούς Φορντάις Ίλι και Γουίλιαμ Πίτερσεν, μετά θάνατον, για ένα πείραμα που έκαναν το 1941. Τοποθέτησαν μια γάτα στην πλάτη μιας αγελάδας και έσκαγαν χαρτοσακούλες δίπλα της κάθε δέκα δευτερόλεπτα, επί δύο λεπτά, για να εξακριβώσουν αν οι τρομαγμένες αγελάδες παράγουν λιγότερο γάλα. Αργότερα συνέχισαν το πείραμά τους χωρίς τη γάτα, που κρίθηκε περιττή.Τελικά διαπίστωσαν ότι η τρομαγμένη αγελάδα παράγει λιγότερο γάλα.

Ειρήνης: Μετά θάνατον στον Αμερικανό ψυχολόγο Μπ.Φ. Σκίνερ, ο οποίος τοποθετούσε εκπαιδευμένα περιστέρια στο άκρο πυραύλων για να τους καθοδηγούν κατά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.

Φυσικής: Στον αμερικανό Τζέιμς Λιάο που απέδειξε και εξήγησε πώς μια νεκρή πέστροφα είναι ικανή να κολυμπά.

Χημείας: Σε μια ομάδα Ολλανδών ερευνητών που χρησιμοποίησαν την τεχνική της χρωματογραφίας, για να ξεχωρίσουν τα μεθυσμένα από τα νηφάλια σκουλήκια.

Βοτανικής: Στους Τζέικομπ Γουάιτ και Φελίπε Γιαμασίτα που έδειξαν ότι ορισμένα φυτά μιμούνται το σχήμα των πλαστικών φυτών που βρίσκονται κοντά τους και και συμπέραναν ότι η όραση των φυτών είναι αληθοφανής.

Πιθανοτήτων: Σε μια ομάδα 50 ερευνητών, που πραγματοποίησε 350.757 ρίψεις ενός νομίσματος για να αποδείξουν ότι είναι ελαφρώς πιο πιθανό να καταλήξει στην ίδια πλευρά από την οποία πρωτορίχτηκε.

Δημογραφίας: Στον αυστραλό Σολ Τζάστιν Νιούμαν για τη διαπίστωση ότι οι υπεραιωνόβιοι άνθρωποι τείνουν να προέρχονται από περιοχές χωρίς πιστοποιητικά γέννησης, με ανεξέλεγκτα γραφειοκρατικά λάθη και συνταξιοδοτική απάτη.